Cuma gecesi Türkiye’de gerçekleşen darbe girişimi, petrol piyasalarının jeopolitik problemlere karşı ne kadar hassas olduğunu gösterdi. WTI ve Brent vadeli işlemleri, Türkiye’deki olayların ortaya çıkmasıyla, ülkenin büyük bir petrol üreticisi olmamasına rağmen 1% oranında yükseldi. Türkiye, büyük bir üretici olmasa da enerji nakliyesi açısından önemli bir nokta ve eğer darbe başarılı olsaydı, bu sınır ötesine taşınacak enerji için oldukça büyük bir tehdit oluşturacaktı.
Ham Petrol Boru Hatları
BP (NYSE:BP) tarafından işletilen boru hattı (Bakü-Tiflis-Ceyhan) Azerbaycan’dan Türkiye’deki liman ilçesi Ceyhan’a kadar gelmektedir. Diğer bir boru hattı ise Kerkük ve Erbil’den Ceyhan’a gelmektedir. Bu boru hatları, günlük 2,7 milyon varil petrol taşıyabiliyor ancak BP, Azerbaycan’daki üretimin azalması sebebiyle bu çeyrekte günlük 740 bin varil petrol nakliyesi gerçekleştiğini belirtti.
Bu hafta sonu gerçekleşen darbe girişimi sırasında boru hattına herhangi bir müdahalede bulunulmadı, ancak geçmişte bu boru hattına sabotajlar gerçekleşmişti. Ayrılıkçı gruplar, Türkiye’deki ve Irak’taki boru hatlarının belirli bölgelerini 2003, 2009 ve 2013’te patlatmıştı.
Geçtiğimiz Şubat ayında Irak ile Türkiye arasındaki boru hattına yapılan saldırı sonucu petrol akışı tamamen durmuştu. Bu kesinti, gelirinin büyük kısmını boru hattından ve Avrupa rafinerilerinden sağlayan Irak-Kürt Özerk bölgesi için önemli sonuçlar doğurmuştu.
Doğal Gaz Boru Hatları
Doğal Gaz boru hatları Anadolu yarımadasından geçmektedir ve birçok yeni boru hattı görüşmesi hala devam etmektedir. Önemli bir doğal gaz borusu hattı, Tebriz’den Ankara’ya kadar uzanmaktadır. Diğer bir boru hattı ise Türkiye’yi Azerbaycan’a ve diğer Avrupa ülkelerine bağlamaktadır. Bu boru hatları, geçmiş zamanda bölücü Kürt gruplar tarafından geçmişte sabotaja uğramıştır.
Şu anda Türkiye, yeni doğal gaz boru hattı gelişmesinin merkezinde yer almaktadır. Suriye ve İran sonrasında Rusya ile Türkiye arasındaki gerginliğe rağmen iki ülke yeni doğal gaz boru hattı ile ilgili çalışmaya devam etmektedir. Türk Akışı boru hattı, 12 milyar dolarlık bir Rus-Türk ortak girişimidir. Bu boru hattı Rusya’dan Türkiye’ye doğal gaz taşıyacaktı ancak 2015 Aralık ayında Türkiye’nin Suriye-Türkiye sınırında bir Rus savaş uçağını düşürmesinin ardından askıya alındı.
O zamandan beri Türkiye, Leviathan’da yeni keşfedilen doğal gaz alanından nakliye yapabilmek için İsrail ile görüşmelerini sürdürüyor. Diğer doğal gaz boru hatları arasında Azerbaycan’dan İtalya’ya doğal gaz taşıyacak Güney Gaz Koridoru da bulunuyor.
Denizden Petrol Nakliyesi
Türkiye, denizden petrol nakliyesi konusunda önemli bir noktaya sahip (İstanbul ve Çanakkale Boğazı) 2013 yılında Rusya’dan Akdeniz’e yaklaşık 2,9 milyon varillik petrol nakliyesi gerçekleşti.
Darbe girişiminin olduğu zamanda on adet ham petrol tankeri Ceyhan’a ve boğazlara yanaşmaktaydı. Gemilerin boğazın güney kısmına demirlemesi söylendi ve Türk hükümeti Cumartesi günü boğazdaki tüm hareketi durdurdu. Ancak gecikme sadece birkaç saat sürdü ve tüm deniz hareketleri normal olarak devam etti.
Önemli Geçit
Türkiye’deki darbe girişiminin enerji akışında herhangi bir etkisi olmamasına rağmen bu durum Türkiye’nin enerji nakliyesi ile ilgili stratejik önemini öne çıkardı. Türkiye’nin Doğu ile Batı arasındaki köprü olmasının yanı sıra aynı zamanda petrol ve doğal gaz nakliyesi ile ilgili olarak anahtar nokta konumunda ve bölge olarak önemli günden güne artmakta.