Bu makale 15.10.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Sönük petrol talebi görünümü son zamanlarda piyasaya hâkim. OPEC, EIA (Enerji Bilgilendirme Dairesi), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı) ve İngiliz petrol devi BP (NYSE:BP), petrol talebinin 2019 seviyelerine döneceği zamana dair beklentilerini düşürdü. Hatta IEA’nın kısa süre önce yayınlanan Dünya Enerji Görünümü, dünyanın 2023’e kadar günlük 103 milyon varil tüketim seviyesine ulaşamayacağı yönünde bir senaryo çiziyor.
Kısa süre önce OPEC, daha yavaş ekonomik büyüme projeksiyonları temelinde 2021 yılı petrol talebi görünümünü günlük 80.000 varil düşürdü.
Bu zayıf talep öngörüleri ışığında OPEC ve OPEC+ ne yapmayı düşünüyor?
Kademeli Üretim Artışı
OPEC+’nın mevcut anlaşması, grubun 1 Ocak’tan itibaren piyasaya ek olarak günde 2 milyon varil petrol sunmasını istiyor. Ancak geçen hafta Wall Street Journal (WSJ), Suudi Arabistan’ın üretimdeki günlük 2 milyon varillik artışı 2021’in ikinci çeyreğine ertelemeyi düşündüğünü yazdı. Bunun sebebi beklenenden daha düşük talep büyümesi olabilir. Spekülasyonları artıran diğer şey, Bloomberg’in de diğer OPEC+ delegelerinden bazılarının, üretimdeki artışı erteleme fikrini desteklediğini yazması oldu.
Bununla birlikte bu Salı Reuters, Energy Intelligence Forum’unda (Enerji İstihbarat Forumu) BAE petrol bakanı Suhail Mazroui’nin, “2021 yılına girerken OPEC+ kesintilerinin bu yıl sonunda azaltılacağını” söylediğini bildirdi. Mazroui, gelecek ayki toplantı öncesinde tavır almış veya olası bir değişim ile mevcut planın ne olduğundan bahsetmiş olabilir. OPEC’in toplantıya kadar ne yapacağını bilemiyoruz (toplantı şimdi Kasım ayının son günü, OPEC+ toplantısından bir gün önce olarak planlandı).
Diğer yandan Libya petrolü de iç siyasi ve askeri savaş nedeniyle yaşanan aksaklıktan sonra tekrar piyasa dönüyor. Günlük 300.000 varil zaten üretiliyor ve kısa süre önce tekrar açılan Sharara sahası tam kapasite çalışmaya başladığı zaman günlük 300.000 varil daha üretim yapılması bekleniyor. Libya, majör petrol üretim sahaları ile limanlarını kapatmaya zorlayan siyasi ve askeri istikrarsızlık nedeniyle OPEC+’nın üretim anlaşmasından muaftı. Artık Libya üretimi geri döndüğüne göre ülkenin bu üretimi azaltma konusunda anlaşması mümkün değil. OPEC’in herhangi bir kararı, Libya’dan gelecek yaklaşık 600.000 varillik bu artışı hesaba katmak zorunda kalacak.
Yatırımcılar şunları sormalı: 2020’nin geri kalanı boyunca ve 2021’in ilk çeyreğine doğru talep durgun olmaya devam ederse OPEC+’nın gücü, üretim kesintilerini günlük 2 milyon varil düşürmeye gerçekten yetebilir mi? Mevcut anlaşmanın söylediği gibi üretimi günlük 2 milyon varil artırırsa Libya’nın eklediği 600.000 varillik üretim, bu miktarın parçası olarak mı sayılacak yoksa bu miktara eklenecek mi?
Elbette OPEC+ ile ilgili en önemli soru son birkaç yıldır soruluyor: Rusya ne istiyor? OPEC+ grubu kurulduğundan beri Rusya’nın çoğu karar için neredeyse veto gücü var.
Çarşamba günü Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’ın, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile petrol piyasası hakkında konuştuğu bildirildi. Görünen o ki görüşmenin teması, petrol piyasasında “istikrara kavuşmak ve bunu korumak” için OPEC+ anlaşmasını sürdürmenin önemiydi ancak bu görüşmenin gelecek üretim politikası ile ilgili olduğuna dair bir ipucu yoktu. Aynı gün Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak, petrol talebinde gelişme gördüğünü ve OPEC+’nın, “kademeli olarak üretim artışı yapabileceğimize” inandığını ve grubun, daha önce karar verildiği gibi üretimi artırma planlarını uygulayacağını söyledi.
Yatırımcılar Novak’ın sözlerinden, planlarda değişiklik ihtimalinin ortadan kalktığı sonucunu çıkarmamalı. Çünkü OPEC ve OPEC+ bakanlıklar toplantılarına hala bir buçuk ay var. Artan stok seviyeleri ve zayıf ekonomi verileri grubun, üretim artışı planlarını birkaç aylığına ertelemesine neden olabilir, özellikle de Suudi Arabistan, üretim artışlarının piyasa ve petrol fiyatları için zararlı olacağı iddiasında bulunabilirse.
Son birkaç aydır petrol fiyatları göz alıcı bir stabillikte. Bir noktada hareket etmeleri gerek ve diğer herkes gibi OPEC+ da bekliyor. OPEC ve OPEC+ toplantılarına kadar epey önemli ABD başkanlık seçiminin olduğu, talep verileri, koronavirüs ve hükümetlerin ona karşı aksiyonları ile ilgili yeni bilgiler elde edeceğimiz bir buçuk ayımız daha var. Şimdi OPEC+ da petrol piyasası konusunda yatırımcılar kadar emin olmaktan uzak.