- Suudi Arabistan'ın sürpriz üretim kesintisinin hedefinde açığa satış yapanlar vardı.
- Suudi enerji bakanları vadeli işlemlerin petrol piyasasındaki rolünden hoşlanmasa da, piyasa likiditenin artmasına yardımcı oluyor.
- Bu arada, su vadeli işlemler piyasasına girdi ve ekonomistler bunun verimliliği artırmaya yardımcı olacağını savunuyor.
OPEC+'ın Pazar günü sürpriz bir şekilde gönüllü üretim kesintisine gitmesinin ardından petrol fiyatları bu hafta yükseldi. Bu karar için çeşitli nedenler gösterildi, ancak Suudi Enerji Bakanı Abdülaziz bin Salman'a göre bunlardan biri "işlem odalarındaki alım satımcıların mümkün olduğunca ürkek olmasını" sağlamaktı. Görünüşe göre, son bankacılık krizinin ardından açığa satış yapanlar petrol fiyatlarının düşeceğine dair bahis oynuyorlardı ve Suudi Arabistan "bu piyasada kumar oynayan her kim olursa olsun, canının yanmasını" istiyordu.
Bin Selman'ın spekülatör karşıtı tutumu Suudi enerji bakanları arasında yeni değil. Ali Naimi, finansal ticaretin petrol piyasalarını bozduğunu düşünürken spekülatörleri suçlamaktan hiç çekinmedi. 2008 yılında gazetecilere verdiği demeçte üç haneli petrol fiyatlarının sorumlusunun spekülatörler olduğunu ve bu yüzden OPEC'in fiyatları düşürmek için arz açısından yapabileceği bir şey olmadığını söylemişti. O dönemde, "Vadeli işlemler piyasasındaki spekülasyonlar fiyatları belirliyor" demişti. "Bugün petrol (piyasasının) temelleri ile fiyatlar arasında bir bağlantı yok."
Suudi petrol bakanları, OPEC'in arzı ayarlayarak petrol fiyatını etkilemesini zorlaştırdığı için vadeli işlem tüccarlarının petrol piyasasında oynadığı rolden hoşlanmıyor olabilir. Yine de, vadeli işlem ticareti bugün petrol endüstrisinde önemli bir rol oynuyor. Vadeli petrol işlemleri üzerine yapılan spekülasyonlar petrol piyasasında likiditenin artmasına yardımcı oluyor, sektördekilerin pozisyonlarını etkin bir şekilde korumalarına olanak tanıyarak gelecekteki dalgalanmalardan korunmalarını sağlıyor ve riskin dağıtılmasına yardımcı oluyor.
Son yıllarda BP (NYSE:BP), ExxonMobil (NYSE:XOM) ve hatta Aramco (TADAWUL:2222) gibi petrol üreticileri kendi ticaret birimlerini kurdu ve petrol vadeli işlemlerinden önemli ölçüde kâr elde ettiler. Sektör ve tüketiciler için bazı dezavantajlar olsa da genel olarak vadeli işlem ticareti küresel petrol piyasasının daha verimli çalışmasına yardımcı oldu.
2021 yılında vadeli işlemler piyasasına yeni bir emtia -su- girdi. Yatırımcılar, çiftçiler, belediyeler ve spekülatörler artık su için vadeli işlem sözleşmeleri satın alabilir ve ticaretini yapabilir. Su için vadeli işlem sözleşmelerinden en çok fayda sağlayanlar, kuraklığa eğilimli bölgelerdeki çiftçiler. Çiftçiler, gelecekte teslim edilmek üzere bugünden daha düşük fiyatlarla su satın alarak kendilerini su fiyatlarındaki artışlardan korumak için vadeli işlem sözleşmelerini kullanabiliyorlar. Ancak vadeli işlem ticareti su güvenliği, satın alınabilirlik ve çevresel hedeflerin desteklenmesine yardımcı olabilir mi? Alım satımcıların girmeyi düşünmesi gereken bir piyasa mı ve potansiyel faydaları sorunlarından daha mı ağır basıyor?
Ekonomistler, vadeli su ticaretinin suyun en iyi ekonomik şekilde kullanılabileceği yere taşınmasına ve piyasadaki verimliliğin artmasına yardımcı olacağını savunuyor. Ayrıca suyun çiftçiler için daha uygun fiyatlı hale gelmesine ve kuraklığa eğilimli bölgelerde yaşayanlar için su güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olabilir. Nasıl ki vadeli petrol piyasası, petrol üreticilerinin mallarının gelecekteki fiyatını daha iyi anlayarak gelecek için plan yapmalarına yardımcı olabiliyorsa, vadeli su ticareti de belediyelerin, çiftçilerin ve diğer su tüketicilerinin gelecek için daha etkili plan yapmalarına yardımcı olabilir. Piyasanın daha iyi anlaşılması ve daha fazla fiyat kesinliği, su arıtma ve tedarik endüstrisindeki kamu hizmetlerini ve diğerlerini gelecek için su depolama, geri dönüşüm, verimlilik ve çevreye duyarlı kaynak sağlama yatırımları yapmaya teşvik edecektir.
Örneğin, bir belediye vadeli işlemler piyasasını analiz edebilir ve tüketicileri için gelecekteki su güvenliğini sağlamak amacıyla, diğer bölgelerden değişken fiyatlarla su satın almak yerine uygun fiyatlarla istikrarlı bir su akışı sağlayacak bir arındırma tesisi kurmaya yatırım yapması gerektiğine karar verebilir. Suyun gelecekteki fiyatı hakkında daha fazla kesinlik, özellikle California gibi düzenli olarak su sıkıntısı yaşayan bölgelerde, yerel yönetimlerin gelecek için yeni, enerji tasarruflu su arıtma ve taşıma teknolojisine yatırım yapmalarını haklı çıkarmasına yardımcı olabilir.
Şu anda, su sözleşmelerinde vadeli işlem piyasası çok küçük, bu nedenle su endüstrisi diğer metalaştırılmış endüstriler gibi artan likidite veya risk dağılımından faydalanmamakta. Tüccarların su vadeli işlem sözleşmelerinde işlem yapmaları için çok az teşvik var, çünkü işlem hacmi o kadar düşük ki spekülatörler için kârlar ihmal edilebilir düzeyde.
Ancak su, 8-10 Mayıs tarihlerinde Abu Dabi'de düzenlenecek olan Dünya Kamu Hizmetleri Kongresi'nde önemli bir tartışma konusu olacak. Su gibi hayati önem taşıyan emtia için sürdürülebilir bir geleceğin nasıl sağlanacağı düşünülürken su için vadeli işlemler piyasasının genişletilmesi tartışılmalıdır. Su güvenliği olmayan bölgelerde yaşayanlar, su piyasasını bir dereceye kadar finansal bozulmaya açsa da güçlü bir vadeli işlem piyasasından önemli faydalar elde edebilirler.
***
Açıklama: Yazar şu anda bu makalede bahsedilen menkul kıymetlerin hiçbirine sahip değildir.