Bu makale 21.05.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Petrol piyasalarına ilişkin haberlerde haftanın sözü “coşkunluk”. Wall Street Journal’a göre “petrolün geleceği parlak.”
Bu garip çünkü yalnızca birkaç hafta önce diğer yayınlar, petrol endüstrisinin bir “kâbus”, geleceğinin “belirsiz” ve piyasanın derin bir “karmaşa” içinde olduğunu söylüyordu.
Bu haftaki artışlar geçen haftaki kadar olumlu olmasa da Brent ve WTI 13 Mayıs’tan beri artış yönlü bir yörüngede.
Ancak şunu hatırlamak önemli; son 30 gün içinde WTI 23 ve Brent 15 dolar kazanmış da olsa her iki gösterge de hala 30’lu seviyelerde fiyatlanıyor. 30 dolar 10 ya da 20 dolardan daha iyi olsa ve bu değişim tabloda önemli görünse de gerçek şu ki 50 doların altındaki fiyatlar ABD’nin çoğu kayaç petrol üreticisi için sürdürülebilir değil ve 50 dolar altı fiyatlar, dünyanın en büyük ikinci petrol üreticisi Rusya için sıkıntılı.
Petrol üretiminin düştüğüne dair gerçek işaretler ve petrol talebinin arttığına dair bazı göstergeler olsa da son fiyat hareketlerinin çoğunu hala hissiyat, umut ve manşetler yönlendiriyormuş gibi görünüyor.
Arz
Petrol üretimi dünya çapında düşüyor ancak üretimin düşük seviyelerde kalıp kalmayacağı, hatta 2020’nin ikinci yarısında da düşmeye devam edip etmeyeceği konusunda karışık sinyaller var.
Suudi Arabistan, Kuveyt ve BAE gibi Körfez ülkeleri, Mayıs ayında, söz verdikleri kesintileri uyguladı ve Haziran ayında daha fazlası – günlük 1,2 milyon varil kadarı – için de taahhüt verdi.
Bununla birlikte olumlu en büyük sürpriz Rusya oldu. Söz verdiği üretim kesintilerini yerine getirme konusunda yıllardır süren başarısızlığının ardından veriler, Rusya petrol üretiminin Mayıs ayında dramatik bir şekilde düştüğüne işaret ediyor. Reuters’a göre Rusya, 1-19 Mayıs arasında (gaz kondensat da dahil) günlük 9,42 milyon varil petrol üretti. Rusya’nın OPEC+ ile yaptığı anlaşmaya göre Rusya’nın resmi kotasına dahil edilmeyen gaz kondensat hariç, üretim şu an günlük 8,72 milyon varil seviyesinde. Bu, Rusya’nın kotasının yalnızca 320.000 üzerinde ki Rusya için sürpriz derecede iyi.
ABD üretimi de düşmeye devam ediyor. Enerji Bilgilendirme Dairesi (EIA) 15 Mayıs ile biten hafta için üretimin günlük 11,5 milyon varile düştüğünü tahmin ediyor ve ABD’deki aktif petrol ve gaz kuleleri, EIA’nın kayıt tutmaya başladığı 1987’den beri gördüğü en düşük seviyede.
Bu üretim kesintileri, petrol fiyatlarındaki son artışlara destek olsa da arzın kısa vadede yeniden artmaya başlayacağına dair işaretler var. Alyeska Pipeline (Trans-Alaska Boru Hattını işleten firma) Alaska’daki üretimin tümünü kontrol ediyor ve eşit olarak dağıtma planlarını azaltmaya karar verdi. Nisan ayında Aleyeska, North Slope petrol üretimini %10 düşüreceğini duyurmuştu ancak şimdi bunu yalnızca %5 azaltmaya karar verdi.
Kayaç petrol bölgesindeki ABD’li bazı üreticiler, fiyatlar belirli bir eşiğe ulaştığında üretimi yeniden artırmaya hazır olduklarına işaret etti. Diamondback (NASDAQ:FANG) ve Parsley Energy (NYSE:PE), WTI 30 doları gördüğünde üretimi artırmayı ve hatta yeni kuyular açmayı düşünmeye başlayacaklarını söylemişlerdi. WTI şu an 30 doların üzerinde.
OPEC+ konusuna gelince, Irak ve Kazakistan anlaştıkları üretim kesintilerine henüz uymadı. Özellikle Irak günlük 1 milyon varilden 200.000 varilden daha az kesinti yaptı. Bu ülkeler belirli petrol sahalarında çalışan IOC’lerle kesinti konusunda müzakere etmek zorunda, bu nedenle süreç, Suudi Arabistan ya da BAE’de olduğu gibi kolaylaşmıyor. Irak ve Kazakistan, biraz daha yüksek fiyatlardan yararlanmak ve mümkün olduğunca fazla gelir elde etmek için üretimi azaltma konusunda ayak sürüyecek gibi görünüyor.
Talep
Ekonomiler işletmeler için yeniden açıldıkça petrol talebi de artıyor. ABD’deki benzin kullanımını izleyen GasBuddy’ye göre benzin talebi, Nisan başlarındaki düşük seviyelerinden yavaş yavaş yükseliyor. Benzin talebi Mart ayının ikinci haftasında olduğundan yaklaşık %20 ve Mayıs 2019’dan %25 daha az ancak artarak yükseliyor.
Petrol talebinin arttığını gösteren en önemli gösterge Çin’e ait. Bloomberg raporlarına göre Çin’in petrol talebi 13 milyon varile geri dönmüş durumda. Şubat ayında Çin’in petrol talebinin, koronavirüsten kaynaklı kapatılmalar nedeniyle %20 düştüğü bildirildi. Benzin talebinin salgın öncesine göre daha yüksek seviyelere ulaşacağına dair bazı göstergeler var. TomTom Trafik Endeksi, Pekin’deki trafik yoğunluğunun her zamankinden daha yüksek olduğunu gösteriyor, bu da halkın toplu taşımadan yararlanmaktansa araba kullanmayı tercih etmesinden dolayı çok daha fazla aracın yolda olmasından kaynaklanıyor olabilir.
Bu eğilimi diğer şehirlerde de görmemiz mümkün olsa da bunu bilmek için çok erken. Londra ve New York gibi bölgelerde, çalışanların işyerlerine dönmemesi ve banliyöde yaşayanların bisiklet kullanmak ya da yürümek zorunda kalacakları ihtimali gittikçe daha da artıyor.
Hissiyat
Petrol talebinin arttığını gösteren veriler, petrol üretiminin düştüğünü gösteren verilere göre daha müphem. Bununla birlikte petrol fiyatları – hisse senetleri gibi – (büyük oranda haber manşetlerinden dolayı yükselen) hissiyattan oldukça etkilenmiş durumda. Ekonomiler açıldıkça işlerin daha iyiye gideceğine olan hissiyat bu hafta iyileşiyor gibi görünüyor ancak bu, bu hafta.
Çoğu büyük şehirdeki hareketlilik ve iş alanları hala kapalı ve havayolu ciddi anlamda güçten düşmüş durumda, kısıtlama olmayan bölgelerde bile. Kalan karantinalar da bittikten sonra virüs korkusunun ekonomik aktiviteyi ne kadar etkileyeceğini bilmiyoruz. Ek olarak küresel GSYH’deki düşüş, seyahat ve ticari kısıtlamalar kalktığında bile petrol talebi üzerinde büyük baskı yaratacak. Sonuç olarak talebin gidişatına ilişkin hala çok fazla bilinmeyen var.