Bu makale 07.01.2021 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Aralık toplantısında OPEC+, bir sonraki ay için petrol üretimini değerlendirmek üzere yarı yıllık bakanlıklar toplantısından aylık bakanlıklar toplantısına geçme konusunda anlaşmıştı. Bu nedenle OPEC+, Şubat ayı üretimini değerlendirmek için 4 Ocak’ta toplandı.
Toplantı çekişmeli geçti. Rusya OPEC+’yı günlük 500.000 varil üretim artışı için zorlarken Suudi Arabistan üretim oranlarını sabit tutmayı savundu.
OPEC+, Rusya ve Kazakistan’ın üretimlerini Şubat ve Mart aylarında günlük toplam 75.000 varil artırmalarına izni vereceğini söyleyerek piyasaları şaşırttı. Diğer tüm üreticiler üretim oranlarını mevcut haliyle koruyacak.
Ancak basın toplantısında Suudi petrol bakanı Prens Abdülaziz bin Salman, mutlu bir edayla, Suudi Arabistan’ın Şubat ve Mart aylarında kendi üretimini gönüllü olarak 1 milyon varil düşüreceği yönünde bir ‘sürpriz’ ilan etti. Ayrıca diğer Arap üreticilerinden de günlük 425.000 varil ek kesinti olacağına işaret etti ancak olası ek kesintilere ilişkin henüz daha detaylı bilgi yok.
Petrol piyasası bu “sürprizden” memnundu. Hem Brent hem de WTI, Salı günü %5 kazandı ancak Çarşamba günü artış yönlü bu hareket asgari düzeydeydi.
İşte bu hamleden elde edilen ve piyasa izleyicilerinin not etmesi gereken 4 çıkarım:
1. ABD’li petrol üreticileri için daha iyi beklentiler
Suudi “sürprizinin” ABD’li üreticiler için bir hediye olduğuna dair bir soru bile yok. ABD petrol sanayisi 2020 yılında önemli bir konsolidasyon yaşadı ve daha da verimli hale geldi.
Süreç devam ediyor ve sonuç olarak ABD üretiminde daha büyük düşüşler olası. Ancak iyi bir sermayeye sahip ve Suudilerin gücü yettiği fiyat artışlarından avantaj elde edecek şekilde konumlanmış şirketler, hayati kayaç petrol bölgelerinde üretime devam ediyor.
Yatırımcılar, fiyatlar arttıkça – artmaya devam ederse – bu şirketlerin üretiminde de artış olmasını beklemeli. ABD üretimindeki diğer düşüşleri telafi etmeye yetip yetmeyeceğini göreceğiz ancak bazı şirketler yeni kuleler eklemeyi düşünmeye başladı bile.
2. Suudi ihracatı düşecek gibi görünmüyor
Günlük 1 milyon varil üretim, Suudi Arabistan’dan geliyor ancak Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Aramco (SE:2222), müşteri taleplerini daima karşılayabileceğinden emin olmak için büyük miktarlarda petrol depolamaya devam ediyor. Aramco, üretimle karşılayamayacağı her siparişi mevcut stoklar aracılığı ile karşılayacaktır.
Aramco Asyalı müşterilerine daha yüksek OSP (resmi satış fiyatı) belirledi bile. Bu da Aramco ile uzun vadeli sözleşmeleri olmayan müşterilerin, belki Irak veya ABD’den, spot piyasada daha düşük fiyatlı petrol arayacağı anlamına gelebilir.
3. Suudi Arabistan salıncak üretici olmaya çalışıyor ancak bu işe yaramaz
Prens Abdülaziz, koronavirüsten dolayı hükümetlerin talep öldürücü ekonomik karantinalar uygulamaya devam etmesi halinde üretimi düşürme kararını, piyasayı “önceden” destekleme eğiliminde olan bir “hediye” olarak sunmaya çalıştı. Bununla birlikte Suudi Arabistan’ın OPEC+’te salıncak üretici olmak için uğraşmaya devam ettiği de bir gerçek ancak bu rolde uzun vadede başarılı olamaz.
Bir salıncak üretici, ancak tedarik yokluğunu ikame edecek başka bir atıl kapasite olmaması halinde başarılı olabilir. Bununla birlikte ABD, Irak, Rusya ve diğerlerinin bolca atıl kapasitesi var. Suudi Arabistan 1980’lerde bunu denemişti. O zaman fiyatları desteklemek için kendi üretimini düşürmüş ve genel olarak başarısız olmuştu.
Sonuç olarak Suudi Arabistan ve Aramco o zaman çok para kaybetti. 1980’lerden çıkarılan ders sonrasında Suudi Arabistan’ın yakın tarihteki eski petrol bakanları Ali al-Naimi ve Khalid al-Falih, OPEC ve OPEC+ içindeki diğer devletler de üretimi düşürmediği takdirde Suudi Arabistan’ın üretim kesintisi yapmasını kabul etmedi. Şimdi Rusya’ya üretim artışı izni verilmesinden dolayı Suudi Arabistan’ın yapacağı büyük kesinti, Rusya için bir telafi olarak görülecek.
Bu, OPEC+ grubunun bütünlüğünü kolayca bozabilecek bir gelecek için emsal olabilir. Bir noktada Suudi Arabistan’ın, diğerlerini telafi etmeye çalışmaktan vazgeçmesi gerekecek.
4. OPEC ve OPEC dışı diğer üreticiler, daha çok hile yapmaya meyilli
Suudi Arabistan, 2020 yılında kotalarının üzerinde üretim yapan ülkelere yoğun baskı yaptı. Bu baskı içinde yaptıkları aldatmacayı telafi etmek için üretimi düşürmek de vardı.
Rusya, Kazakistan ve Irak gibi kronik olarak aşırı üretim yapan isimler, kotalarına asla uymadığı halde bu telafi programları orta derecede başarılı oldu. Şimdi Suudi Arabistan, diğer üreticilerin artışlarını telafi etmek için kendi üretimini düşürmeye istekli olduğunu gösterdiğine göre Irak ve Nijerya gibi ülkeleri, kotalarına uymaya zorlamak daha da zor olacak.
Şubat ve Mart aylarında bazı OPEC+ ülkelerinin kademeli olarak daha yüksek petrol ürettiğini görmemiz muhtemel. Suudi Arabistan’ın üretim kesintisi aşırı uyum olarak sayılacağından OPEC+ bir bütün olarak %100’den daha iyi bir grup uyumu raporlayacak.