Dünyanın gözünde; üretim kesintilerinde Rusya'nın, üretim artırımında ise ABD'nin desteğine sahip olan Suudiler elde edebilecekleri en iyi pozisyona sahip.
Ancak işin uzmanlarına göre böylesine rüya gibi bir anlaşma çok uzun süremez çünkü Rusya ya da ABD eninde sonunda Suudiler'in planlarını bozmaya girişme noktasına gelecek kadar rahatsız olacak.
Yaklaşık beş aydır, ABD'den sonra dünyanın en büyük petrol üreticisi olma ünvanıyla OPEC'e üretim kesintisi planında katılan Rusya Riyad'ın "Büyük Birader"i oldu.
OPEC toplantılarında Rus Enerji Bakanı Alexander Novak Suudi Bakan Khalid al-Falih'in yanında bulunurken, Başkan Vladimir Putin de global forumlarda Veliaht Prens Muhammed bin Salman'a beşlik çakarak petrol piyasalarına iki petrol devinin ham petrol fiyatlarını 2018 çöküşünden önceki seviyelere getirmek için ne gerekiyorsa yapmaya hazır olduğu ortak mesajını verdi.
ABD Başkanı Donald Trump ise bu dönemde daha küçük bir rol sahibiydi. ABD-Suudi Arabistan arasındaki tarihsel müttefikliğe ve iki ülkenin liderleri arasındaki ailevi dostluğa rağmen Trump, İran petrolüne yönelik yaptırımların ilk adımında Suudiler'i kandırarak piyasada bir çöküşe sebep olmanın ardından geçtiğimiz yılın sonlarından itibaren Suudiler'e bir düşman gibi göründü.
Ancak bu hafta, Washington'ın İran petrol ihracının tamamını yasaklama kararını almasının ardından Başkan ve ABD Suudiler'e yönelik eski tutumlarına geri dönmüş gibi görünüyor.
ABD İle Yeniden Başlama Moskova'yla İşleri Zorlaştırıyor
Yine de, ABD ve Suudi Arabistan'ın petrol ilişkilerindeki yenilenme Riyad'ın Moskova'yla olan anlaşmasını zorlaştıracak gibi. Çünkü Suudiler, ABD West Texas Intermediate ham petrol fiyatlarının %40'tan fazla sıçramasının ardından bile Ruslar'ı geçtiğimiz beş ayda üretim kesintisini sürdürmeye zorladı.
Suudi Enerji Bakanı Falih bu hafta, ABD'nin İran petrolüne verdiği izinlerin sona ermesinin ardından Suudi Arabistan'ın petrol arzında bir sorun yaşanmaması adına gerekeni yapacağını açıkladı. Bu söze rağmen, piyasanın bir arz fazlalığına yönelik en ufak bir işaret vermesi durumunda Aralık'tan bu yana ham petrol fiyatlarını yükselten koruma fonlarının aynı şekilde fiyatları düşüreceği korkusuyla Suudiler'in OPEC'teki üretim kesintisinde bir gevşemeye gitmemesi bekleniyor.
Suudiler'in Trump'ın düşük petrol fiyatları ihtiyacını karşılamadan karşılıyor gibi görünme ve Rusya'yı üretim kesintisini mümkün olabildiğince devam ettirmeye ikna etmeye yönelik ikili stratejisinin uzun süre işlemesi zor. Rusya Varlık Fonu Başkanı Kirill Dmitriev ve petrol devi Rosneft'in Başkanı Igor Sechin son dönemlerde üretim kesintilerinin Rusya'nın pazar payını ABD'ye kaptırmasına neden olduğu konusunda uyarılarda bulundu. Bu Rus oligarşi yöneticileri daha sağlıklı bir rekabet ortamı sağlamak için petrol üretiminin artırılmasını talep ediyor. Suudiler bütçelerine kaynak yaratabilmek için varil başına en az 75, ideal olarak 85 Dolar'a ihtiyaç duysa da, Ruslar bu fiyatın yarısında bile üretim masraflarını karşılayabiliyor.
Rusya Suudiler'den Önce Üretimi Artırmak İsteyebilir
Aynı zamanda Trump'ın yeniden Suudiler'i isteklerini yerine getirmek için baskılamaya başlaması ve Suudiler'in buna uymasıyla (ya da en azından bu görüntüyü vermesiyle) birlikte Rusya'nın OPEC konusunda nerede durduğu sorusu da önem kazandı. Putin tüm bunlara tahammül edecek kadar Veliaht Prens Muhammed bin Salman'a karşı cömert olabilir. Ancak piyasaya daha fazla Rus petrolü aktarma ihtiyacı nihai olarak kendisine daha büyük baskı yaratabilir.
Eğer kartelin önümüzdeki hafta ve aylarda yapacağı (sözde) üretim artırımı ham petrol fiyatlarını anlamlı bir şekilde düşürmeyi başaramazsa Trump da OPEC konusunda sabrını yitirebilir. İran petrol ihracatını bitime planını hayata geçiren Trump, Rusya'nın da dahil olduğu OPEC+ üyelerinden üretim kesintilerini hızlı bir şekilde tersine çevirmelerini ve İran ile Venezuela ve Libya gibi diğer kaynaklardan kesilen petrolü karşılamalarını bekliyor.
Başkan Trump 2020'de yeniden seçilebilmek için ucuz benzin fiyatlarına ihtiyaç duyuyor. Ancak Riyad böyle bir söz vermiyor. Eğer istediğini elde edemezse Trump petroldeki yükselişi bozmak için yaratıcı çözümler aramaya yeniden başlayarak Suudiler için zor bir durum yaratabilir.
İsviçre bazlı petrol danışmanlık firması Petromatrix, Suudi Arabistan'ın ve OPEC içindeki en önemli destekçisi Birleşik Arap Emirlikleri'nin siyasetin kartel içinde arz yönetiminin önüne geçmesine izin verdiğini yazdı.
Suudiler İkisini Birden Elde Edemez
Petromatrix:
"Bize göre, Suudi Arabistan ve BAE'nin İran petrol ihracını bitirmek için ABD ile açık bir işbirliğine girmiş olması koordinasyonu daha da zorlaştırarak OPEC+'in petrol arzı konusunda herkesin kendi politikasını belirlediği bir düzene geçme ihtimalini artırıyor."
"Suudi Arabistan şu an petrol arzını azaltmakta Rusya ile, arzı artırmak için ise ABD ile bir anlaşma yaparak zor bir durum içine girdi. Uzun süre her iki isteğini de elde etmesi zor."
Bir de, petrol ihtiyacı konusunda giderek katılaşan OPEC'in merhametinde kalmaktan memnun olmayan Çin sorusu var.
Washington'ın geçen yıl İran ambargosu konusunda muafiyet verdiği sekiz ülkeden biri ve en önemlisi olan Çin, Tahran'ın günlük yaklaşık bir milyon varillik ihracatının neredeyse yarısının alıcısıydı.
Trump yönetiminin Pekin'le bir ticaret anlaşmasına varma çabaları düşünüldüğünde, İran petrolüne getirilen yasak ve bun Çin'deki benzin fiyatlarına yapacağı etki daha kötü bir zamanda gelemezdi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Geng Shuang Trump'ın bu haftaki İran kararını sert bir şekilde eleştirerek, "Çin ABD'nin tek taraflı yaptırımlarına sürekli olarak karşıdır." dedi.
Petromatrix Çin'in Trump yönetimine karşı gelerek İran'dan petrol almaya devam edeceğini tahmin ediyor. Tahran'ın yılda yaklaşık günlük 700.000 varil petrol ihraç etmeye devam etmesi bekleniyor (bu da Trump'ın istediği "sıfır"dan çok daha yüksek bir miktar).