Bu makale 13.10.2022 tarihinde İngilizce olarak yayımlanmıştır.
Geçtiğimiz hafta OPEC+, Kasım ve Aralık ayları için üretim kotalarında 2 milyon varillik bir kesintiye gitmeyi kabul etti. Bu kesinti, üreticilerin toplantı öncesinde tartıştıkları miktardan biraz daha fazla. Kararın petrol fiyatları üzerinde hızlı bir etkisi oldu ancak yatırımcıların önümüzdeki aylarda akıllarında tutmaları gereken, petrol fiyatları açısından piyasayla ilgili, politik ve jeopolitik önemli çıkarımlar da var.
İlk piyasa tepkisi neyi gösteriyor?
Petrol fiyatları geçen Çarşamba günkü haberlere sert tepki verdi ve geçen haftanın sonunda hem WTI hem de Brent güçlü artışlar yaşadı. WTI 80 dolardan yaklaşık 93 dolara, Brent ise 85 dolardan yaklaşık 98 dolara yükseldi. Ancak yatırımcıların; küresel bir resesyonun yakın olabileceğini ve Çin'de artan COVID-19 vakalarının, petrol talebini beklenenden daha fazla azaltabileceğini hatırlamasıyla birlikte piyasa, bu hafta başında bu kazandıklarına tutunamadı. Çarşamba günü piyasalar kapandığında WTI 87 dolara, Brent ise 92 dolara düştü.
Bu hafta piyasaların verdiği bu tür tepkiler, OPEC+'nın küresel talebin zayıflamasına ilişkin endişelerinin temelsiz olmadığını gösteriyor.
OPEC+'nın hamlesi fiziksel piyasayı nasıl etkileyecek?
Geçen haftaki köşe yazımda da belirttiğim üzere birçok OPEC+ üreticisi, kendilerine tahsis edilen kotalarda üretim yapmıyor, bu nedenle birçoğunun, üretimi fazla düşürmesi gerekmeyecek. Anlaşma Suudi Arabistan, BAE ve Irak gibi kotaları kadar ya da kotalarına yakın üretim yapan üreticilerin ekstra kesintilerini içermiyor. Bu da Kasım ayından itibaren piyasadan çekilmesi gereken gerçek petrol miktarının, 2 milyon varilin epey altında olacağı anlamına geliyor. Suudi Petrol Bakanı Abdülaziz bin Salman, gerçek üretim kesintisinin günlük 1 ila 1,1 milyon varil arasında olacağını inanıyor.
Ancak bu durum, üreticilerin taahhütlerine sadık kalıp kalmamalarına bağlı. Şimdiden Irak'ın, üretimini tam olarak azaltmayacağı görülüyor. Wall Street Journal'da yer alan bir habere göre Iraklı siyasetçiler, şimdiden kesintiye ilişkin endişelerini dile getirmeye başladı. Irak'ın bir sonraki başbakan adayı, ülkenin petrol üretimini azaltmayı göze alamayacağını ve OPEC'ten, grubun toplam üretim tavanı içinde "Irak'ın payını yeniden gözden geçirmesini" isteyeceğini açıkça söyledi. Rapora göre bu görüş, diğer Iraklı yetkililer tarafından da paylaşılıyor. S&P Global'e göre Irak, Eylül ayında 4,66 milyon varillik kotasının hemen altında, 4,5 milyon varil üretim yaptı. Kasım ayından itibaren üretimi günlük 220.000 varil azaltması gerekecek. Irak geçmişte sık sık kotasının üzerinde üretim yapmış bir ülke. Irak'ın üretimi azaltmak için biraz çaba göstermesi ancak kotanın gerektirdiği boyutta bir kesinti yapmaması muhtemel. Yatırımcılar, 2022 yılının geri kalanı için fiziksel piyasaya bakarken mükemmel bir uyum olmayabileceğini göz önünde bulundurmalı.
ABD'nin, OPEC+ kararına tepkisi piyasayı nasıl etkileyebilir?
ABD'li politika yapıcıların, Suudi Arabistan ve diğer Orta Doğulu üreticilere üretim kotalarını düşürmemeleri için baskı yaptığı ancak ABD'nin bu çabalarının başarısız olduğu raporlandı. Şimdi de Başkan Biden, OPEC+ kararının Suudi Arabistan için "sonuçları" olacağını söyledi. Bu sonuçların ne olabileceği ya da petrol piyasası için önemli olup olmayacağı net değil. Tartışılan konulardan biri de NOPEC mevzuatının yeniden canlandırılması. Eğer bu yasa kabul edilirse başsavcının, rekabete aykırı uygulamalar nedeniyle OPEC üreticilerini dava etmesi mümkün olacak. Bu durum küresel petrol piyasasında aksamalara neden olup petrol fiyatlarını yükseltebilir. Bu sonuç pek olası görünmüyor. Diğer potansiyel tepkilerin petrol piyasasını etkilemesi muhtemel değil.