Göreve başlayalı iki ay olmasına rağmen ABD Başkanı Joe Biden birçok kişinin kendisinden ofise gelir gelmez yapmasını beklediği tek şeyi hala yapmadı: ABD'nin İran'la yaptığı nükleer anlaşmasını yeniden yürürlüğe koymak ve Trump döneminde Tahran'a uygulanan yaptırımların kaldırılması. Bir anlaşma olmasa bile, en azından müzakerelere yeniden başlaması bekleniyordu. 
Biden ikisini de yapmadı. Ancak İran bu gecikmeden pek rahatsız görünmüyor. İslam Cumhuriyeti başta biraz sabırsızlık göstermiş ve Washington'ı müzakerelere başlamaya zorlamak için uranyum zenginleştirme çalışmalarını hızlandırmaya yönelik örtülü tehditlerde bile bulunmuştu.
Ancak Tahran son günlerde konu hakkında tamamen sessizliğe büründü. Haberlere göre kıdemli bir Beyaz Saray yetkilisi geçen hafta iki tarafın da "anlaşmaya uyum çizgisine geri dönmesi" gerektiğini söyledi.
Bu tarz bir anlaşma sağlansa da, sağlanmasa da, İran Biden yönetiminden istediğini yavaş yavaş elde ediyor: petrol üretimine ve ihracatına müdahale edilmemesi.
Trump Dönemi Yaptırımlarına Göstermelik Destek
Trump'ın yaklaşık iki buçuk yıl süren "maksimum acı" politikası İran ekonomisini neredeyse yerle bir etti ve ülkenin ham petrol ihracatını yaptırımlar öncesinde Nisan 2018'deki günlük 2,5 milyon varillik bir zirveden, bir noktada günlük 100 bin varile kadar düşürdü. Eski başkanın gitmesiyle birlikte, Biden yönetimi de geride bıraktığı yaptırımlar konusunda en fazla göstermelik bir destek vermekteydi.
Bu durum, Trump'ın yaptırımlarını uygulayanlarla oynadığı kedi-fare oyununu bu yasakların açık bir şekilde ihlaline çeviren Tahran'ın işine yarıyor. İran şu an sadece Çin'deki "sadık" rafineri müşterilerine petrol ihraç ediyor ancak aynı zamanda yeni alıcılar da arıyor ve haberlere göre petrolünü küresel benchmark Brent'e kıyasla varil başına 3-5 dolar daha ucuz bir fiyattan sunuyor.
Hindistan, İran ham petrolünün bu yeni alıcılarından biri olabilir. Çin ve ABD'nin ardından dünyanın en büyük üçüncü petrol ithalatçısı olan Hindistan, daha fazla petrol talebi karşısında Riyad'ın üretimini artırmayı kabul etmemesi sonrasında Suudi Arabistan'dan yaptığı ithalatı yaklaşık dörtte bir oranında azaltmak istiyor.
İran'ın yaptırımlara karşı gelme cüretkarlığı, petrol fiyatları için özellikle zorlu bir zamanda geldi. Avrupa'daki vakaların artışı nedeniye kısıtlamaların yeniden uygulanmaya başlaması talep endişelerini tetikledi ve petrol fiyatları dün son dört günde ikinci kez ciddi bir düşüş yaşadı. Petrol için Haziran'dan bu yanaki en kötü gün olan Perşembe günkü %7'lik düşüşün ardından, Brent ve West Texas Intermediate dün de günü %6'lık düşüşle tamamladı.
Bu çöküş, fiyatları desteklemek için üretim kesintileri ve kota uygulamaları konusunda bir karar vermek için 31 Mart - 1 Nisan tarihlerinde bir araya gelecek olan küresel petrol üreticileri ittifakı OPEC+ için bir sorun yaratıyor. Suudi Arabistan liderliğindeki 13 üyeli OPEC ile Rusya liderliğindeki OPEC üyesi olmayan 10 üretici ülkeden oluşan toplam 23 üyeli OPEC+, günlük en az 7 milyon varillik arzı piyasadan çekmiş durumda.
Bu kesintilerle birlikte COVID-19 salgını sonrasında talepte yaşanacak iyileşmeye yönelik iyimserlik, WTI'ı 30 Ekim'deki 36 dolar altından 8 Mart itibariyle 68 dolar altına taşımıştı. Brent ise aynı dönemde 38 dolar altından 71 doların üzerine yükseldi.
İran OPEC+ Tahminlerini Bozabilir
İran OPEC'in kurucu üyelerinden biri ancak ABD'nin yaptırımları sebebiyle kartelin mevcut üretim kesintilerinden muaf durumda. İran'ın petrol üretim ve ihracat verileri de OPEC'in verilerinde yer almıyor.
Bu da İran'ın piyasaya günlük olarak 1 milyon varil ya da daha fazla miktarda petrol eklemesi durumunda, iki sebepten dolayı OPEC+'in tahminlerini bozabileceği anlamına geliyor. İlk sebep, bu ek petrolün zaten piyasaya girememesi gerektiği. İkinci olarak, eğer bu arz varolsaydı bile, üretim ve satışları resmi olarak bile kaydedilmeyen, yaptırımlara maruz kalmış bir üye yerine grubun üretim politikasına katılan 22 üyeden birinden gelmesi gerekiyor.
Tabi ki İran bunların farkında. Yasaklı petrolünü satarak ekonomisini ayakta tutma çabalarına ek olarak, Ruhani yönetimi aynı zamanda bir yandan İran'a yönelik "maksimum acı" politikasında Trump'la işbirliği yapan kartel lideri Suudi Arabistan için durumları daha karmaşık hale getirirken, bir yandan da OPEC+ toplantılarında konuyu anlamazlıktan gelmekten zevk alıyor.
New York merkezli enerji koruma fonu Again Capital'dan kurucu ortan John Kilduff:
"İranlılar ABD ile bir anlaşma sağlayamayabilir, ancak mutlu olmalılar çünkü altı ay önceye göre çok daha fazla petrol ihraç ediyorlar. Tabi ki bu ihracat OPEC'e zarar veriyor ve bunu Suudiler'e karşı bir çeşit intikam olarak gören Mollalar bu durumdan özellikle hoşnut."
İranlılar yasaklı petrol kargolarını başka bir yerden gelen petrol olarak kamufle ederek potansiyel olarak el konulmalarını engellemekte de giderek daha yetenekli hale geldi.
Bloomberg'e göre Çin bu hafta yayınladığı verilerde aylardır ilk kez hiç İran ham petrolü ithal etmediğini gösterdi ve bu da İran petrolünün diğer ülkelerden gelen petrol olarak gizlendiğinin bir işareti.
Çin gümrük verilerine göre, Ağustos'tan bu yana ilk kez olmak üzere Ocak ve Şubat aylarında ülkeye İran'dan hiçbir petrol sevkiyatı yaşanmadı. Ancak veriler Umman ve Malezya'dan yapılan alımlarda bir sıçrama olduğunu gösterdi ki İranlılar'ın petrollerini bu ülkelerin bandrası altında gizledikleri biliniyor.
Çin'in Mart'ta İran Petrolü İthalatını Artırdığı Görüldü
Gemi takip şirketlerinin ve tacirlerin verileri, İran petrol akışının son dönemde ciddi bir artış gösterdiğine ve ülkeden ham petrol taşıyan yük gemilerinin farkedilmemek için alıcılarını kapatmaya ek olarak içeriklerini gizlemek adına da çeşitli yollara başvurduklarına işaret ediyor.
Enerji araştırma şirketi Kpler'e göre Çin Şubat ayında İran'dan günlük ortalama 478 bin varil ithal etti ve bu miktarın Mart'ta yaklaşık 1 milyon varile ulaşması bekleniyor (kayıtlardaki en yüksek aylık ithalat miktarlarından biri).
Aynı zamanda İran petrolü alıcıları için ne tür riskler olduğunu da sormak gerek.
Fikir vermesi açısından, Bloomberg'in analist ve tacirlerden elde ettiği tahminlere göre Çin şu an İran'dan günlük yaklaşık 1 milyon varile yakın yasaklı ham petrol, kondensat ve akaryakıt satın alıyor. Ancak Biden ofise geldiğinden beri, ABD'li güçler Şubat ayında İran petrolü taşıdığına inanılan sadece bir tankere el koydu ve bu tankerin de 2 milyon varillik kargosunun orijinal olarak Irak'tan yola çıktığı ve BAE'den bir şeyhe ait olduğu iddia edildi.
Yani, basit cevap: Riskler cazip gelmesine yetecek kadar düşük.
Yine de, Beyaz Saray'dan üst düzey bir yetkili geçen hafta Financial Times'a Trump dönemi yaptırımlarının hala İran petrolü alıcı ve satıcılarına karşı uygulanabileceğini söyledi.
İsmini vermek istemeyen yetkili şöyle konuştu:
"Çinliler'e yaptırımlarımızı uygulamaya devam edeceğimizi söyledi. Örtük bir yeşil ışık verilmeyecek."
Ancak aynı zamanda, yetkiliye göre Biden yönetiminin önceliği İran, ABD, İngiltere, Rusya, Fransa, Çin ve Almanya'yı kapsayan 2015'teki orijinal anlaşmanın yeniden oluşturulması. Biden'ın Başkan Yardımcısı olduğu Obama yönetiminde sağlanan bu anlaşmayı Trump 2018'de sonlandırmıştı.
Biden yönetimi İran'la yeni bir anlaşma sağlamadan önce, İslam Cumhuriyeti'nden uranyum zenginleştirme çalışmalarını ve nükleer silah üretimiyle ilgili diğer aktivitelerini durdurduğuna yönelik bir kanıt talep etmekte ısrarlı gibi görünüyor. Ruhani yönetimi bu kanıtları, yaptırımların kaldırıldığı an itibariyle sunacağını söylüyor. Böylece, iki taraf arasındaki tavuk oyunu devam ediyor.
Biden İran'ı Zorlamak Yerine Bir Anlaşma Sağlamayı Tercih Eder
Financial Times'a konuşan üst düzey yetkili, Beyaz Saray'ın "ortak atılan adımların, ya da anlaşmaya uyuma yönelik tam bir geri dönüşün bir parçası" olarak yaptırımları kaldırabileceğini söyledi:
"Bizim yaptırımları uygulamaya yoğunlaşmamız ve Çin'in de yaptırımlardan kaçınmaya odaklanmasından çok daha iyi bir yol; daha verimli bir yola girmek ve bu yol da ABD için yaptırımları kaldırma, İran için de nükleer faaliyetleri durdurma demek."
Beyaz Saray'ın sunduğu yolun basitliği, bazılarına göre bir anlaşmanın çok yakın olduğuna ve yönetimin bugüne kadarki ertelemelerine rağmen anlaşmazlığı sürdürmeye zaman ya da kaynak harcamak istemediğine işaret ediyor.
New York merkezli Tyche Capital'dan ham petrol taciri Said Tariq Zahir:
"Biden 1,9 trilyon dolarlık bir COVID-19 teşvik paketini geçirdi ve bir sonraki hedefi muhtemelen trilyon dolarlık bir altyapı yasası. Bunlara ek olarak, güney sınırında patlamaya hazır bir göçmen problemi var. İran'a yönelik yaptırımları uygulamak için ne zamanı, ne de isteği var."
Açıklama: Barani Krishnan, incelediği her piyasadaki analizlerine çeşitlilik katmak amacıyla kendine ait olmayan çeşitli görüşleri de yazılarına katmaktadır. Bir Investing.com analisti olarak farklı görüşleri ve piyasa değişkenlerini sunmaktadır. Kaleme aldığı emtia ya da menkul kıymetlerde bir varlık ya da pozisyon sahibi değildir.