40% İndirim
💎 WSM, Aralık ayında Yapay Zeka ile seçildiğinden beri %+52,1 yükseldi! Premium hisse seçimlerine ulaşınHemen Erişin

Para Arzı Nedir ve Nasıl Ölçülür?

Yayın Tarihi 11.07.2018 09:23
Güncelleme Tarihi 09.07.2023 13:32

Para Arzı

Para arzı, bir ekonomide bir dönemde piyasada bulunan para stokuna verilen addır. M harfiyle gösterilir. Bu kavram emisyon hacminden büyüktür, içinde emisyon yani dolaşımdaki banknotlar ve madeni paralara ek olarak başka satınalma araçları da vardır.

Para arzının çeşitli şekillerde ölçülmesi mümkündür. Bu ölçümler genellikle iki grupta toplanır; dar para arzı ve geniş para arzı.

Dar Para Arzı

Dar para arzı iki şekilde ölçülür: M0 ve M1.

M0, en dar anlamdaki para arzıdır. TCMB tarafından dolaşıma çıkarılmış banknotlarla (emisyon hacmi), Darphane tarafından dolaşıma çıkarılmış madeni paranın toplamından bankaların kasalarında bulunan nakit paranın düşülmesiyle bulunan toplamı gösterir. M0 = (Dolaşımdaki Banknotlar + Madeni Paralar) – Banka kasalarındaki nakit

M1, M0’a bankalarda bulunan vadesiz mevduatın da eklenmesiyle ortaya çıkar. M1 = M0 + Vadesiz Mevduat

Geniş Para Arzı

Geniş para arzı da iki şekilde ölçülür: M2 ve M3.

M2, M1’e vadeli mevduatların eklenmesiyle bulunur. M2 = M1 + Vadeli mevduat

M3, en geniş para arzıdır, M2’ye repo ve para piyasası fonları ve ihraç edilen menkul kıymetler eklenerek bulunur. M3 = M2 + Repo + Para piyasası fonları + İhraç edilen menkul kıymetler

29 Haziran 2018 İtibariyle Türkiye’de Para Arzı

Aşağıdaki tablo Türkiye’de çeşitli para arzı miktarlarını karşılaştırmalı olarak gösteriyor

(Kaynak: TCMB, Analitik Bilanço, 5 Temmuz 2018.)

Paranın Dolanım (Tedavül) Hızı

Paranın dolanım hızı, bir ekonomide belirli bir süre (genellikle bir yıl) içinde ekonomik ve ticari işlemleri gerçekleştirmek için bir para biriminin ortalama olarak kaç kez el değiştirdiğini ifade eden bir kavramdır. Paranın dolanım hızının artması likiditeye olan talep artışını gösterir. Bu da enflasyonda artışa yol açar. Paranın dolanım hızını şu denklem yardımıyla hesaplayabiliriz:

V = Y / M.

Burada v; paranın dolanım hızını, Y; GSYH’yi ve M; para arzını gösterir.

Paranın dolanım hızını hesaplarken para arzı (M) olarak hangisinin alınacağı konusu, tanım farklılıkları nedeniyle ülkeden ülkeye değişir. Türkiye için genel kabul M2’nin alınması biçimindedir. 2017 yılında GSYH 3.105 milyar TL ve M2 de 1.625 milyar TL olduğuna göre 2017 yılında Türkiye için paranın dolanım hızını hesaplayabiliriz.

V2017 = Y / M2 = 3.105 / 1.624,6 = 1,9

Buna göre Türkiye’de 2017 yılında her bir para birimi yılda 1,9 kez el değiştirmiş olmaktadır.Eğer sadece nakit para ve vadesiz mevduatları yani dar para arzını dikkate alarak bu hesabı yapıyor olsaydık o zaman dolanım hızı hesabında M1’i esas alacaktık:

V2017= Y / M1 = 3.105 / 449,6 = 6,9

Ek: Tanımlar ve Açıklamalar:

Emisyon ve emisyon hacmi; emisyon genel olarak çıkarmak, sürmek demektir. Konu para olunca piyasaya kâğıt para (banknot) çıkarılması anlamına gelir. Merkez Bankasının piyasaya sürdüğü para miktarı ya da başka bir ifadeyle piyasada dolanımda bulunan toplam kağıt para miktarı emisyon hacmini ifade eder.

Repo (repurchase agreement); kısa dönemli bir menkul değerin (Devlet tahvili, Hazine bonosu, banka bonoları, piyasada işlem gören borçlanma senetleri gibi) belirli bir dönem sonunda geri alınmasını öngören bir satış anlaşmasını ifade ediyor. Repo, borçlanmanın teminatlı hale getirilmesinin bir çeşididir.

Para piyasası fonları; piyasada yatırım fonu adı altında bankalarca oluşturulan fonları ifade ediyor.

İhraç edilen menkul kıymetler; kuruluşların çıkardıkları 2 yıla kadar vadeli tahvil ve bonoları kapsıyor.

Orijinal Makale

Son yorumlar

Mahfi hocam teşekkürler
Yazıyı okuduğumda bu anlatım tarzı Mahvi hocanın dedim yanılmamışım. Teşekkürler hocam.
Çok anlaşılır bir anlatım tarzınız var tebrik ve teşekkür ederim.
Tablo ve anlatım harik ve bildirim geldi telefonuma kim yazmış diyerek baktım ve sevindim sizi görünce. Açıkçası beklemiyordum. Sizi çok seviyorum hocam, iyi ki varsınız.
hocam yeni kabine piyasalar da nasıl karşılık bulur? Merkez bankasına müda hele etmek ne denli doğru olur?
Yani adam diyor ki mb stokları eriyor bu saatten sonra mb da kurtaramaz sizi
Sizi özlemişiz.
Hoş geldiniz. Hayırlı olsun Hocam.
Mahfi bey teşekkürler. Tablodaki değerlerin birimi nedir?
Harika bir yazı, yine her zamanki gibi hocam, takipteyiz
Uygulamamızı Yükleyin
Risk Açıklaması: Finansal araçlar ve/veya kripto paralarla işlem yapmak yüksek seviyede risk içermektedir ve yatırım miktarınızın bir kısmını veya tamamını kaybetmenize sebep olabilir, bu sebeple tüm yatırımcılar için uygun değildir. Kripto para fiyatları aşırı derecede hareketlidir ve finansal haberler, politik olaylar ve düzenleme kurumları gibi konulardan kolaylıkla etkilenir. Kaldıraçlı işlem yapmak finansal riskleri yükseltmektedir.
Diğer finansal araçlar veya kripto paralar içinden tercihinizi yapmadan önce, yatırım nesnelerinizi, deneyim seviyenizi ve risk iştahınızı dikkatlice gözden geçiriniz ve ihtiyacınız olduğunda profesyonel tavsiye almayı deneyiniz.
Fusion Media sitede yer alan bilgilerin gerçek zamanlı ya da isabetli olacağının mutlak olmadığını hatırlatır. Tüm borsa fiyatları, endeksler, vadeli işlemler, Forex ve kripto para fiyatları, borsalardan değil piyasa düzenleyicileri tarafından oluşturulur, bu sebeple fiyatlar isabetli olmayabilir ve gerçek piyasa fiyatlarından farklı olabilir, bu da buradaki fiyatların fikir verme amaçlı olduğunu ve ticari amaçlar için uygun olmadığını gösterir. Fusion Media veya herhangi bir sağlayıcı, buradaki bilgileri kullanmanız sonucu oluşacak olası kayıplarınızdan ötürü sorumluluk taşımamaktadır.
Bu sitede yer alan bilgileri, Fusion Media ve/veya veri sağlayıcıdan yazılı izin almadan kullanmak, saklamak, kopyasını üretmek, görüntülemek, düzenlemek veya dağıtmak yasaktır. Fikri mülkiyet hakkı, sitede yer alan verileri sağlayanlara ve/veya borsalara aittir.
Fusion Media reklamlarla veya reklam verenlerle etkileşiminize bağlı olarak internet sitesinde görüntülenen reklamlardan gelir elde edebilir.
İşbu sözleşmenin aslı İngilizcedir ve İngilizce ve Türkçe versiyonu arasında tutarsızlık olduğunda İngilizce versiyonu dikkate alınacaktır.
© 2007-2024 - Fusion Media Limited. Tüm Hakları Saklıdır.