Pandemi başındaki karantina dönemi nedeniyle tüm ekonomilerde rekor daralma oldu ve 2020’nin 2. Çeyreğine göre hesaplandığında ise bu yılın 2. Çeyrek büyümesi baz etkisi nedeniyle yüksek oldu. Açıklanan büyüme verilerine göre İngiltere de Türkiye de baz etkisiyle en çok büyümeyi gösteren ülkeler arasında yer aldı, fakat ülkemizdeki büyüme bir önceki çeyreğe göre hesaplandığında ise %0,9 oldu. Büyümede tüketim ağırlığı yüksek olurken üretim kanadında ise yine baz etkisiyle hizmetler en çok artan kalem olurken tarım ise en az artan kalem oldu.
Dün açıklanan orta vadeli programda bu yılın tamamı için %9 büyüme hedeflenirken 2023 ve 2024 için ise %5,5 oranında büyüme hedeflendi. Ekonomik büyümenin hane halkı üzerindeki etkisi çok önemli buna enflasyonu da eklediğimizde yılın 2. Çeyreğinde %40 gibi bir oranla karşılaşıyoruz ki bu oranda bir büyüme hisseden vatandaş sayısı oldukça az. Yani büyüme eşit, dengeli ve gelişmeyi tamamlayacak boyutta değil.
Cuma günü açıklanan enflasyon verisinin ardından yine orta vadeli programda yer alan hedefler merkez bankasının tahminleriyle uyuşmuyor. TCMB, Temmuz ayında açıkladığı enflasyon raporunda bu yıl için %14,1; 2022 yıl sonunda %7,8’e ve 2023 yıl sonunda ise orta vadeli hedef olan %5 oranını hedefledi.
Dün açıklanan orta vadeli programda ise bu yıl sonu için %16,2; 2022 için %9,8; 2023 için %8 ve 2024 için %7,6 oranında enflasyon hedeflendi.
Orta vadeli program enflasyon hedefi > TCMB enflasyon hedefi
Bu noktada ciddi bir fark söz konusu ve fiyat istikrarını sağlamak öncelikli amacı olan TCMB, büyük olasılıkla 28 Ekim’de yapılacak enflasyon raporunda tahminlerinde yukarı yönlü revizyona gidecek. Aksi durumda Sn. Elvan'ın da söylediği gibi 'hiçbir şekilde merkez bankasına müdahale söz konusu değil'se merkezi aşan bir planlama da mümkün olmamalı.
Bir diğer önemli nokta ise son enflasyon oranının faizi aşmasıyla beraber merkezin ne yapacağı? PPK karar metninde enflasyon üzeri faiz politikasının devam edeceği vurgulanmıştı, bu ay yapılacak toplantıda benzer ifadenin kullanılması beklenirken çekirdek enflasyondaki yavaşlama ön plana çıkarılarak enflasyondaki yükselişin duracağı, düşüşün başlayacağı ve buna bağlı da faizin sıkı para politikası (!) gereği sabit tutulacağı yönünde bir karar alınması bekleniyor.
Enflasyondaki yükseliş geçici olabilir, fakat %19’dan hedeflenen yıl sonu %14 seviyesine doğru bir düşüş çok olası görülmezken merkezin faiz indirim alanı kalmadığı ve faiz artışı da yapamadığı için oranı korumasının adı asla sıkı para politikası olamaz. Maalesef ki Nisan’dan beri bu yönde bir uygulama var ve muhtemelen de Kasım- Aralık dönemine kadar bu şekilde gidecek. Bu kararı değiştirecek tek faktör olarak kur hareketini görüyoruz. Eğer, gerek Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlamasına ek olarak tonunu şahinleştirmesi gerekse yurt içinde tansiyonun yeniden yükselmesi gibi olasılıklarda kur 8,80 rekorunu da aşarsa merkez faiz artırabilir. Fakat olasılıklar bir yana piyasa, merkezin bulduğu ilk fırsatta faiz indirimine başlaması bekleniyor. Düşünün buna ne enflasyon ne de TL’deki fiyatlama izin vermezken yaşanan süreçten (TCMB Başkanının görevden alınması, faiz indirimi açıklamaları vs.) dolayı beklentiler bu yönde. Hal böyle olunca TL’nin kayıplarını silmesi de çok zor.
Kurda son dönemde yaşanan sakinlik ve kısmi gerilemenin bir düşüş trendine dönüşmesi için bahsettiğimiz başlıklarda ciddi değişimler olması gerekir. Aksi durumda küresel iyi hava ve içerde de sessizliğin olması sadece dönemsel bir gerileme olarak kalır.
Kurda yükselişe neden olan etkenlerin başında güvensizlik ve enflasyon geliyor, dolayısıyla bu iki başlıkta piyasaları ikna edecek somut bir gelişme olmadıkça son yıllarda yaşanan kısır döngü (enflasyon-kur-faiz)’den çıkılması çok zor.