Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve müttefiklerinden oluşan, OPEC+ olarak bilinen grubun sürpri̇z üreti̇m kesi̇nti̇leri̇ açıklamasının ardından petrol fiyatları hızla yükseldi.
Örgütün beklenmedik bir şekilde Mayıs ayından 2023 sonuna kadar günde 1,66 milyon varillik (bpd) gönüllü üretim kesintisi ilan etmesinin ardından hem Brent ham petrol, hem de West Texas Intermediate (WTI) ham petrol gün içinde %6 artış gösterdi.
Bu hamle, yüksek petrol fiyatlarının hayat pahalılığını azaltmayı daha da zorlaştırabileceği uyarısında bulunan ekonomistler arasında endişelere yol açtı. Ancak bazıları, yüksek petrol fiyatı birkaç gün boyunca devam etmediği sürece benzin fiyatlarının önemli ölçüde artmaması gerektiğini savunuyor.
Kanada'nın Conference Board baş ekonomisti Pedro Antunes şunları söyledi:
"Gıda da dahil olmak üzere taşıdığımız her şeyin yüksek petrol fiyatlarından etkileneceğini unutmayalım. Petrol plastik ve diğer pek çok tüketici ürününde de kullanılıyor. Bu da tükettiğimiz hemen her şeye bir başka maliyet baskısı katmanı ekliyor."
Enflasyon Endişeleri
OPEC+ tarafından alınan ani karar, Ekim 2022'deki günlük 2 milyon varillik azaltım da dahil olmak üzere toplam kesinti hacmini 3,66 milyon varile çıkarıyor ve bu da küresel talebin yaklaşık %3,7'sini temsil ediyor.
Investec'te emtia bölümünün başkanı olan Callum Macpherson, "kamuoyuna yapılan açıklamaların çok sınırlı olması" göz önüne alındığında üretim kesintisinin arkasındaki motivasyonun belirsizliğini koruduğunu söyledi.
Macpherson, kararın "hisse senedi piyasasında son dönemde yaşanan oynaklığın petrol fiyatlarına yansımasına ilişkin endişelerden ya da üyelerin fiziki piyasada daha geniş piyasa için belirgin olmayan bir zayıflık algılamasından" kaynaklanabileceğini savundu.
UBS analistleri, arz kesintilerinin açığa satış yapanlara yönelik olabileceği tahmininde bulundu. UBS analisti Giovanni Staunovo'ya göre:
"Gönüllü üretim kesintileri yeni bir şey değil, ancak bu turun ölçeği daha önce görülmedi. Suudi Arabistan ve diğer OPEC+ üyelerinin ellerini petrol çarkının üzerinde tutmaya ve piyasayı kontrol etmeye devam ettiklerini görüyoruz."
Kesintiler, yüksek petrol fiyatlarının küresel ekonomide yaratacağı yeni bir enflasyonist şokun merkez bankalarını daha fazla faiz artırımına zorlayacağından korkan yatırımcıların endişelerini de arttırdı.
Piyasa katılımcıları, ABD Merkez Bankası'nın enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını daha ne kadar artırması gerekebileceğini ve bunun ABD ekonomisinin resesyona girme olasılığını nasıl etkileyeceğini tahmin etmeye çalışıyor.
ABD'de imalat aktivitesi üç yılın en düşük seviyesine geriledi ve sıkı kredi koşulları ve yüksek borçlanma maliyetleri nedeniyle bir başka gerileme dönemine girebilir. ABD'li yetkililer, enflasyonun en önemli etkenlerinden biri olan enerji fiyatlarını düşürmek amacıyla önde gelen ihracatçıları petrol üretimini artırmaya çağırıyor.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi'nden bir sözcü şöyle konuştu:
"Piyasadaki belirsizlik göz önüne alındığında şu anda kesintilerin tavsiye edilebilir olduğunu düşünmüyoruz ve bunu açıkça belirttik."
KPMG baş ekonomisti Yael Selfin, petrol fiyatlarındaki artışın enflasyonla mücadeleyi zorlaştırabileceğini söyledi. Ancak Selfin, artan fiyatların hanelerin enerji faturalarını yükseltmeyeceğini de sözlerine ekledi.
"Hanehalklarının kullandığı enerjinin fiyat tavanı, daha önceki piyasa beklentileri kullanılarak zaten belirlenmişti. Ayrıca, hanelerdeki enerji kullanımına baktığınızda, petrolden ziyade gaz ağırlıklı olma eğiliminde olduğunu görüyoruz."
ABD'de benzin fiyatları 2022'de galon başına ortalama 3,29 dolara kıyasla, 2023'te şimdiye kadar galon başına 3,22 dolarlık bir ortalama kaydetti.
Petrol Fiyatları Nereye Kadar Gidebilir?
Suudi Arabistan, Kuveyt, Umman, Irak ve BAE'nin de aralarında bulunduğu OPEC+ üyelerinin yılsonuna kadar üretimlerini azaltacaklarını açıklamalarından dakikalar sonra, Rusya da günlük yarım milyon varillik üretim kesintisini 2023 sonuna kadar uzatacağını duyurdu. Rusya da 13 OPEC üyesi ve 11 OPEC dışı üyeden oluşan OPEC+'ın bir üyesi.
Rusya, Şubat ayında ilk kez açıkladığından bu yana üretim kısıtlamalarını ikinci kez uzatıyor. Başbakan Yardımcısı Alexander Novak 10 Şubat'ta yaptığı açıklamada Rusya'nın Mart ayında petrol üretimini günlük 500.000 varil azaltacağını söylemiş, ancak daha sonra kesintinin Haziran sonuna kadar devam edeceğini duyurmuştu. Birkaç hafta önce de, Novak Rusya'nın hedeflediği üretim seviyesine yaklaştığını söylemişti.
Daha yüksek fiyatlar Moskova'ya Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşta mali destek sağlayabilir ve bu da Suudi Arabistan ile ABD arasındaki ilişkileri daha da bozabilir.
Bazı analistler ve sektör yöneticileri OPEC+'ın kesintilerinin Avrupa ve Asya'da ABD petrolüne olan talebi artırabileceğine ve diğer bazı ihracatçıları üretimi artırmaya teşvik edebileceğine inanıyor. BTU Analytics kıdemli yöneticisi Matt Hagerty, Orta Doğulu petrol üreticilerinin üretim kesintilerinin 2023 yılının ikinci yarısında piyasaları ortalama günlük 2,3 milyon varil açıkta bırakacağını düşünüyor.
Rystad Energy'den piyasa araştırmacısı Jorge León, ABD'li üreticilerin 2023'ün sonuna kadar günlük 200.000 varil ilave üretim yapabileceğini ve bu yeni üretimin muhtemelen Avrupa'ya ihraç edileceğini söyledi.
Resmi verilere göre, ABD'li ihracatçılar Ocak ayında günlük 12,5 milyon varil civarında üretim yaparken, teknoloji firması Enverus'un tahminlerine göre ülkenin en büyük kaya petrolü havzasındaki üretimin bu yıl günlük 400.000 varil artması bekleniyor. Bu rakam, 2019'da görülen salgın öncesi seviyenin yaklaşık yarısını temsil ediyor.
Kesintilerin ardından, Wall Street analistlerinin çoğunluğu Brent ham petrolüne ilişkin tahminlerini 2023 yılı sonuna kadar varil başına 100 dolar civarına yükseltti. Brent ham petrol vadeli işlem dünyasında popüler bir emtia ve bu piyasada mevcut tahminler piyasa katılımcılarının belirli fiyatlar garantileyebildiği vadeli işlem sözleşmelerini etkiliyor. Goldman Sachs analistleri Brent fiyatlarının görünümünü bu yılın sonuna kadar varil başına 95 dolara, 2024 yılı için ise 100 dolara yükseltti.
Danışmanlık şirketi FGE'nin kurucusu ve başkanı Fereidun Fesharaki de bu tahminleri yineleyerek fiyatların "kolaylıkla varil başına 100 doların üzerine çıkabileceğini" söyledi.
Fesharaki, "İleriye dönük dengelerimiz 2023 sonuna kadar stoklardan çok keskin çekimlere işaret ediyor." diye ekledi.
Rystad Energy, OPEC+ kesintilerinin ardından petrol piyasasındaki sıkışıklığı gerekçe göstererek Brent'in bu yaz varil başına 110 dolara kadar yükselebileceğine inanıyor.
Özet
Petrol fiyatları, OPEC+'ın daha fazla düşüşü önlemek amacıyla sürpriz üretim kesintileri açıklamasının ardından bu hafta yükseliyor. Petrol son aylarda resesyon korkularıyla düşüşe geçmişti. Ancak, son OPEC+ kararının en azından yakın vadede fiyatları desteklemesi muhtemel.
***
Shane Neagle, The Tokenist'in EIC'sidir. Finans ve teknolojideki en büyük trendlerin haftalık analizi için The Tokenist'in ücretsiz bülteni Five Minute Finance'e göz atın.