Suudi Enerji Bakanı Khalid al-Falih Cuma günü Viyana'dan ayrıldığında, mevcut petrol fiyatları krizinden daha büyük iki sorunla karşı karşıya kalabilir. Birincis, Suudi Arabistan yerine Rusya'nın bir üye olmamasına rağmen OPEC içinde güçlenmesi. Diğeri ise geçen hafta ABD petrol ihracatının rekor zirveye ulaşmasıyla birlikte, Başkan Donald Trump'ın OPEC'e ne yapmaları gerektiğini söylemek için Twitter'a başvurmaya şimdi her şeyden çok ihtiyaç duyması.
Trump'ın isteği üzerine petrol üretimini artırmayı amaçlayan Suudi Arabistan'a Rusya'nın karşı gelmediği altı ay öncesine göre dünya şimdi Falih'e ne kadar farklı görünüyordur. ABD Başkanı'nın karşı çıkmasına rağmen iki ülke arasındaki OPEC+ işbirliği 18 aylık petrol kısıntısının ardından ham petrol fiyatlarını %35'ten fazla yükseltmişti.
Perşembe seansında Rusya ve Suudi Arabistan son iki ayda petrol fiyatlarındaki %35'lik kaybu toparlamak için 2016'daki gibi büyük bir arz kısıntısı konusunda ortak yol bulmaya çalışırken, küresel petrol piyasasını yeniden dengeleme konusunda daha önceki toplantılarda Falih'in yanında olan Rus Enerji Bakanı Alexander Novak'ı gözler bu sefer göremedi.
Beşliğin Ardından Rusya Suudi Planlarını Geciktiriyor
Haberlere göre bu sefer Novak Suudiler'in üretim kısıtlamalarına yönelik planlarını Başkan Vladimir Putin'e iletmek için geri döndü ve Cuma günü kararla birlikte gelecek. Geçen hafta Rus Başkanı Vladimir Putin'in Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Salman'a G20'de tüm dünyanın gözü önünde beşlik çakarak iki enerji süpergücü arasındaki süregelen işbirliğini işaret etmesini (ki bunu daha sonra sözleriyle destekledi) göz önüne alırsak, Moskova'nın üretim kısıtlaması konusunda son dakika çekingenliği Perşembe günü işleminde petrol fiyarlarını yeni bir düşüşe sürükledi.
OPEC bu hafta hangi karara varırsa varsın bir şey kesin: Suudi Arabistan'ın 1973'te petrol ambargosunun bitişinden bu yana 40 yıldır 15 üyeli OPEC üzerindeki neredeyse topyekün kontrolü, Rusya'nın artık odanın içinde değilken bile olacaklar üzerinde etki sahibi olmasıyla birlikte artık sona erdi.
New York bazlı enerji koruma fonu Again Capital'da partner ve otuz yıllık OPEC takipçisi olan John Kilduff'a göre:
"OPEC yapısına göre herkesin eşit oyu var. Ancak Ruslar bir süper oya ve gerçek bir veto gücüne sahip."
Bunun hemen arkasında, her geçen gün daha da büyüyen güçlü üretimi ve ihracatı sayesinde gerektiğinde OPEC politikasını Moskova kadar etkili biçimde etkileyebilen ABD var. ABD ham petrol ihracatı, son kırk yıldır ülkenin kendi kendine uyguladığı petrol ihracat ambargosunun kaldırılmasından sadece iki yıl sonra geçen hafta günlük 3,2 milyon varillik rekor seviyeye ulaştı. Louisiana Offshore Oil Port'un (LOOP), Very Large Crude Carriers (VLCC) yoluyla Şubat'ta kurulmasından bu yana ham petrol üretiminde daha verimli bir şekilde çalışır hale gelmesi, ihracatın yükselmesinde önemli rol oynadı. Bloomberg haberine göre her biri 6 milyon varil ham petrol taşıyan 3 VLCC bu hafta LOOP'tan yola çıkacak ve bu ay içinde daha fazla yükleme de yapılacak.
ABD Ham Petrol İhracı Suudi Piyasasını Ele Geçirebilir
Said Kilduff:
"ABD kaya petrolü üretiminin büyük bir kısmı hafif, tatlı ham petrolden oluşsa da, Suudiler'in çoğunlukla ihraç ettiği tip petrolle rekabet edebilecek ölçüde de petrol de üretiliyor. Zamanla piyasalarının önemli bir kısmını ele geçirebiliriz. Ticaret savaşı büyüyene kadar zaten Çin'e ihracatta önemli bir rekabetçiydik ve burada varlığımızı yeniden oturtabiliriz."
2016'dan beri ABD ham petrol üretimi günlük 2 milyon varillik bir yükseliş gösterdi ve yeni boru hatlarının döşenmesiyle birlikte önümüzdeki sene 11 milyon varilde kalması beklenen Suudi ve Rus üretimini geçerek 12 milyon varil üzerine çıkabilir. Geniş petrol rezervlerine sahip olan Teksas eyaleti şimdiden Irak'tan %17 daha fazla petrol üretiyor.
Piyasadaki büyüyen varlığının farkında olan ABD de OPEC üzerine ağırlığını koyuyor.
Kontrol Suudiler'in Elinden Alındı
Perşembe günü Novak'ın görünmeyişi kadar şaşırtıcı olan bir başka gelişme, bir gün önce Suudi Enerji Bakanı ve ABD özel temsilcisi Brian Hook'un kahvaltısıydı. Hook'un, yanında Trump'ın OPEC'e yönelik üretimde hiçbir kısıtlama yapılmamasına dair notunu taşıdığına inanılıyor.
Hook ve Trump'ın Suudiler'i ve Ruslar'ı Haziran'daki OPEC toplantısında üretimi artırmaya ikna eden kişiler olmaları da—ABD'nin İran petrol ihracına önemli darbe vuracaklarını söylemişlerdi ancak daha sonra yönetim sert tutumundan geri adım atarak piyasada arz fazlalığına sebep oldu—piyasanın gözünden kaçmadı.
New York bazlı petrol odaklı fon Tyche Capital Advisors'ta murahhas üye Tarık Zahir'e göre Hook Viyana'da bir OPEC delegesi olarak bulunmasa bile,
"tarihte ilk kez OPEC toplantı merkezinde bir ABD temsilcisi bulunuyordu. Katar'ın OPEC'ten ayrılmaya hazır olması, grup içinde büyüyen hoşnutsuzluklar ve Kaşıkçı cinayetinin sorunlarıyla birlikte, kontrolün Suudiler'in elinden alınmış olması gerçekten inanılmaz."
En Kötü Durumda Üretime Devam
Peki Suudiler'in üretimi azaltma planı piyasayı dengelemeye ve petrol fiyatlarını canlandırmaya yetmezse ne olacak?
Zahir'e göre:
"O zaman çılgın bir şekilde üretim yapılan 2014'e geri döneceğiz. Rusya'yla üretim kısıtlaması anlaşması yapılana kadar iki yıl boyunca ABD kaya petrolünü bitirmek için bunu denemişlerdi. Trump'a, "ucuz petrol istiyorsan, istediğini alacaksın." diyecekler. Çünkü ne Exxon (NYSE:XOM), ne Chevron (NYSE:CVX) ne de Continental (NYSE:CLR) petrol 20-25 Dolar arasındayken hayatta kalamaz. 25 Dolar seviyesinde bile önemli sayıda iflaslar gördük. Permiyen havzası 40 Dolar seviyelerinde karlı. Ancak Bakken kar edebilmek için 55-59 Dolar seviyesine ihtiyaç duyuyor. ABD üretim makinesini yenmenin tek yolu bu."