Bu makale 08.07.2021 tarihinde İngilizce olarak yayımlanmıştır.
OPEC+, geçen haftaki aylık toplantısında petrol üretiminde artış anlaşmasına varamayarak petrol piyasasını şaşırttı. Piyasa grubun, Ağustos ayında günlük 400.000 varil üretim artışı teklifinde anlaşmasını ve 2021 sonuna kadar her ay bu miktarda artış ile devam etmesini bekliyordu.
Kartel ayrıca mevcut üretim kesintisi anlaşmasını Nisan 2022 yerine 2022’nin sonuna kadar uzatmayı düşünüyordu.
Ve işte orada sorun başladı.
Yaz için artış konusunda anlaşan BAE, kotaların temeli Ekim 2018 rakamları olduğundan mevcut sistemin 2022 sonuna kadar uzatılmasına karşı çıktı.
BAE, Aralık 2020’ye kadar bu referansı temel almanın haksızlık olduğunu düşünüyordu. BAE petrol bakanı, BAE’nin üretim kapasitesini artırmasından dolayı kotasını tarihi geçmiş bir temele dayandırmanın, BAE’nin diğer ülkelere göre daha büyük üretim kesintisi yaptığı anlamına geldiğini iddia etti. Bu nedenle mevcut üretim kesintisi anlaşmasının, Nisan 2022 sonrasına uzatılmasını kabul edemedi.
Suudi Arabistan, anlaşmayı uzatmadan herhangi bir artış yapılmasına itiraz etti. Suudi petrol bakanı Abdülaziz bin Salman da BAE’nin temel üretimini değiştirmek istediği fikrine karşı çıktı. Bir röportajda şunları söyledi:
“Bir ay seçip şunları söyleyemezsiniz: benim kapasitem bu, o yüzden bunu bana vermelisiniz.”
Suudi Arabistan ile BAE’nin anlaşmazlık içinde olması ile OPEC+ Temmuz toplantısını belirsiz bir şekilde erteledi. Yani günlük 400.000 varillik üretim artışı da ertelenmiş oldu.
Fiyatlar Önce Arttı
Pazartesi günü ABD piyasaları, 4 Temmuz tatilinden dolayı kapalı olurken geçen haftanın sonunda her iki gösterge de yükseldi. Brent Pazartesi günü %1,3 yükselişle 77,20 dolara yaklaştı.
Fiyatlardaki ilk artış, OPEC’in, Ağustos ayında üretim artışı yönündeki piyasa beklentilerini karşılayamaması ile açıklanabilir. Ancak Suudi Arabistan ile BAE arasındaki çatışma, piyasanın, petrol fiyatlarındaki artışın devam etmesini beklemesi gerektiği anlamına gelmiyor.
Şimdi üreticiler, mevcut üretim kotalarını uygulamaya kararlı olduklarını söylüyor ancak Suudi Arabistan ile BAE arasında daha büyük bir anlaşmazlık olasılığı devam ediyor.
Atıl Kapasite Silah Olarak Kullanılabilir
Petrol piyasası şu an darlık içinde görünse de gerçek şu ki kolayca silaha dönüştürülebilecek büyük bir atıl kapasite var.
Elbette Suudi Arabistan bu atıl kapasitenin aslan payını alıyor. S&P Global Platts’e göre Mayıs ayında günlük 8,5 milyon varil üretim yapmış ancak günlük en az 12 milyon varil üretebilir. Suudi Arabistan son zamanlarda petrol müzakereleri ters gittiğinde bu üretken kapasiteyi kullanmaya istekli olduğunu gösterdi.
Petrol üretimini artırıp fiyatları düşürme gibi bir tehdit olmasa bile piyasada bunun hayaleti büyüyor ve şimdiden fiyat oynaklığını körüklüyor.
Piyasa, OPEC’te genellikle ortak olmuş olan Suudi Arabistan ile BAE arasındaki ani anlaşmazlık konusunda şok olmuşa benzese de bu anlaşmazlık aslında bir süredir yavaş yavaş örülüyordu.
2020 Aralık ayında OPEC içerisinde gerçekleşen yeniden düzenleme ve BAE'nin artan bağımsızlığının ve üretim kapasitesinin petrol piyasaları için ne anlama geldiğini yazmıştım.
O zaman “güçlenmiş bir BAE’nin, yarınki petrol fiyatıyla ilgili çok endişe duymadan OPEC+ içerisinde akıllıca ve uzun vadeli kararlar almakta daha özgür olduğu” konusunda uyarmıştım.
Şimdi gördüğümüz şey tam da bu. BAE uzun vadeli çıkarını gözetiyor ve gözetmeye devam da edecek – bu, kısa vadede petrol fiyatları için sorun anlamına gelse de.