Brexit: bu haftadan itibaren yeniden gündeme gelecek olan konu, belirsizliğini çeşitlendirerek koruyor. Bu konuyu hem bir özetleyelim hem de piyasaları nasıl etkiler bir bakalım;
2016’da yapılan bir referandumla %52 oy oranı ile AB’den çıkma kararı aldılar, İngiltere’nin AB’den çıkışına Brexit diyoruz. Peki neden böyle bir karar aldılar?
AB’nin genişlemeci politikaları birliğin elitizminin önüne geçmeye başladı. Bulgaristan, Sırbistan, Arnavutluk vs gibi ülkeler de geldikten sonra bir de o dönem itibariyle Türkiye’nin AB ülkelerine serbest dolaşımı gündemdeydi, çarşı pazarın iyice karışacağını düşündüler.
Zaten Birleşik Krallık AB ile Amerika arasında bir yerlerde konumlandırdı kendini hep, yani tam olarak hiçbir zaman AB içinde oraya ait bir ülke olmadı, Euro birliğine girmedi, biraz dışarıdan destek veren ülke konumunda olmuştu.
Avrupa’daki borç sorunlu ülkelerin bütçeye getirdiği yük, ve ortamın daha bozulacağı beklentisi, AB’ye her yıl ödenen ortalama 19 Milyar Sterlin süreci güçlendirdi.
Brexit ile ilgili yazılarda genelde komplo teorileri, derin güçler vs lere atıf yapılır, bence derin devletlerle falan hiç alakası yok, bu süreç doğrudan demokrasinin bir kazası olarak tarihte yerini alacağını düşünüyorum, şöyle ki;
Bizler halk olarak karar almayız, bizim için karar alacak kişileri seçeriz, şuan uygulanan budur ve bunun adı temsili demokrasidir. Mesela Amerika’da başkanları doğrudan halk seçmez, halkın seçtiği seçiciler kurulu başkanı seçer. Bu temsili demokrasidir.
Halkın direkt olarak karar aldığı uygulamalar doğrudan demokrasidir. Daha çok mikro anlamda uygulanabilirliği olur, mesela apartman sakinlerinin direkt kararlar alması, apartman yönetiminin uygulayıcı olması.
Devletlerin doğrudan demokrasiyi işletmesi de referandumlarla oluyor. Eğer dünyada tüm ülkeler bu şekilde tüm kararları halka sorsaydı dünya biraz daha kaotik bir yer olurdu. Mesela bizde idamla ilgili referandum olsa büyük olasılık evet çıkar, ama yapılmıyor. Neden?
Brexit’in kısa özeti bu şekilde, evet bazı sebepler var ama aslında bence bir dönemlik bir gaz neticesinde alınmış bir karar, bizler büyük Britanya’yız hiç bir yere bağlanamayız derken şu an yapılan anketlerde pişmanlık ağır basıyor, ama referandum yapıldı bir kere.
Bir de belirteyim o dönemki kampanyalarda AB içinde kalırsak Türkler gelip her yeri istila edecek kampanyaları seçmende çok karşılık bulmuştu.
Sebebini özetledik, sonuçları ise biraz beklenmedik oldu. Boşanma esnasında aslında birbirlerine ne kadar alıştıklarını anladılar, serbest dolaşım, serbest ticaret, ortak alt kanunlar derken ayıkla pirincin taşını haline geldi konu.
İngiltere 29 mart 2019’da AB’den ayrılacak, anlaşmalı bir ayrılık olması isteniyor, bu anlamda mevcut İngiltere yönetimi AB ile bir taslakta anlaştı ama İngiltere meclisi bunu onaylanıyor. Nedeni biraz karışık, şöyle;
Birleşik Krallık; Galler, İskoçya, Kuzey İrlanda ve İngiltere’den meydana geliyor. Daha önce bazı bölgeler bağımsız referandumu falan yapmaya kalkmıştı, şimdi AB yanlısı bölgelerin yeniden böyle bir girişim yapmaları dile getirilmeyen en büyük korku.
İrlanda bir ada, adanın büyük kısmı bir AB ülkesi olan İrlanda Cumhuriyeti, Kuzey İrlanda ise İngiltere’ye bağlı. Daha önce yapılan anlaşmalarda İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda arasında bir sınır olmaması kararlaştırılmış serbest dolaşım ve ticaret var.
İngiltere’nin AB ile tek kara sınırı bu sınır, geri kalanı ada olduğu için sınır problemi yok. Şimdi AB’den çıkıyorsa buraya sınır koymalı çünkü gümrük denetimi falan başka türlü mümkün olmaz.
Kuzey İrlanda Brexit’e hayır demiş, AB yanlısı tutum sergilemişti. Sınır koysa Kuzey İrlanda’nın İngiltere’den ayrılma isteği gündeme gelebilir. İngilizler böyle bir durumdan çekiniyor. Ama sınırı kaldırmasalar İngiltere’deki Brexitciler kabul etmiyor.
Theresa May ile AB arasındaki taslak anlaşmada bu sorun şimdilik öteleniyor ama iki tarafa da tek taraflı olarak sınır koyma yetkisi vermiyor. İngiltere meclisi bu problem yüzünden anlaşmayı onaylamıyor.
Aralık ayındaki oylama ertelenmişti, şimdi bu hafta görüşmeler yeniden başlayacak ve haftaya tekrar bir oylama mevcut. Peki İngiltere’nin alternatifleri neler?
Oylama kabul edilirse İngiltere AB’den anlaşmalı ayrılacak, tek seferlik 30 milyar sterlinlik bir boşanma nafakası ödeyecek. Şu anda İngiltere’de olan AB vatandaşları işlerine okullarına devam edecek, aynı şekilde AB’de olan İngiltere vatandaşları da... Sıkıntı yok yani.
Ama anlaşma geçmez ise; İngiltere ikinci bir referandum yapabilir, referandum yapmadan Brexit’den vazgeçebilir, veya anlaşmasız olarak Brexit’e gidebilir. Yani konu baya belirsiz.
Anlaşmasız Brexit durumunda işlerin nasıl ilerleyeceği şimdilik net değil ama İngiltere Merkez bankası başkanına göre bu olursa İngiltere resesyona girer, enflasyon ve işsizlik yükselir, konut fiyatları geriler vs vs. ben o kadar kötümser değilim.
Oylamanın 14-15 ocak tarihlerinde yapılması planlanıyor, yani bu haftadan itibaren haber bültenlerinde ve piyasa fiyatlamalarında yine gündemde olacak bir konu, hikayenin özeti işe bu şekilde. Piyasa fiyatlamalarına bakalım;
Brexit kararının piyasalardaki etkilerini biz daha çok Sterlin üzerinde gördük, İngiltere Borsası FTSE 100 endeksi o dönemki küresel rallinin etkisiyle buradan çok fazla hırpalandığını söyleyemeyiz.
Sterlin, Brexit ile birlikte Dolar karşısından önce 1,50’den 1,28 sonra 1,15 kadar gerilemişti. Şimdi ise 1,27’lerde fiyatlanıyoruz.
Anlaşmalı Brexit olasılığı çok düşük, bu sebeple baz senaryomuz anlaşmasız Brexit olması yönünde, bu durumunda İngiltere varlıkları bundan olumsuz etkilenecek ancak kalıcı bir aşağı yönlü hareket ihtimalini zayıf görüyorum. Özellikle İngiltere MB Başkanı Carney’in açıkladığı resesyon ihtimalini çok düşük görüyorum. Çünkü zayıf pound İngiltere’nin uluslararası ticaretteki rekabet gücünü arttırıyor. Haliyle alternatif pazarlar ve iş birlikleri derken İngiltere’nin orta uzun vadede kendi hikayesini yazacak olması kısa sürede fiyatlanacaktır.
İhtimaller dahilinde Brexit’in ötelenmesi var, bence bu belirsizliği arttıracağı için İngiliz varlıklara etkisi anlaşmasız çıkıştan daha olumsuz olur.
Üçüncü senaryo ise Brexit’ten topyekün vazgeçmek, bu ihtimal direkt olarak çok düşük ama bir referandumla birlikte mümkün olabilir. Bu arada hukuken ingiltere’nin referandum yapmasına gerek yok meclis böyle bir irade gösterirse İngiltere tek taraflı olarak Brexit’ten vazgeçebilir. Bu durum referandum sürecinde olumsuz yansır ama sonrası için ciddi bir rallinin habercisi olur.
Geneli itibariyle Brexit’in olumsuz etkilerinin fiyatlandığını düşünüyorum, her koşulda İngiliz varlıkları için çok kötümser değilim.