Bu makale 12.11.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Pazartesi günü Pfizer’in (NYSE:PFE), koronavirüs aşısının %90 etkin olabileceğini söylemesi ile piyasadaki hisseler yükseldi. En çok artış yaşayan, seyahatle ilişkili alanlar olurken petrol şirketleri de hisse fiyatlarında artış yaşadı.
Örneğin ExxonMobil (NYSE:XOM) ve Chevron (NYSE:CVX) hisseleri sırayla 4,70 ve 12,14 dolar kazandı. Emtia piyasalarında hem WTI hem de Brent, duyurudan itibaren görece önemli artışlar elde ederek yazın biten sürüş sezonundan bu yana yaşadığı kayıpları neredeyse toparladı.
Bu hareketler büyük oranda aşı manşetleri, spekülasyon ve ticaretin artması ile güç elde etmiş görünüyor.
Gerçekte ise 2020’nin dördüncü, 2021’in ilk çeyreğinde petrol için arz-talep görünümü olumlu değil. Daha yakından bakalım:
Talep
Kısa süre önce Avrupa’da aylık karantinalar uygulandı ve geçen hafta bu köşede tartıştığımız üzere bunlar talebin büyük kısmını azaltıyor. Şimdi ABD eyaletleri ve büyük metropol bölgeleri de tedbirler konusunda aynı yolu izliyor gibi görünüyor. Massachusetts, New Jersey ve New York eyaletleri evde-kal emri çıkarıp sokağa çıkma yasağı ve/veya kişisel hanelerde özel toplantılara kısıtlamalar getirdi.
Geçen yıl hava ve kara seyahatinde rekor kırıldıktan sonra önümüzdeki Şükran Günü tatili için muhtemelen seyahatler önemli ölçüde az olacak. Bu, Avrupa’da da ABD’de de Noel tatili için iyiye işaret değil, zira karantina, sokağa çıkma yasakları ve seyahat kısıtlamaları, isteyenler için bile seyahati neredeyse imkânsız kılacak.
Büyük tahmin kuruluşları talep beklentilerini yine düşürdü. Çeyrek dönemi nerede yarılamışken OPEC, özellikle 2020’nin dördüncü çeyreği için talep projeksiyonunu ciddi bir şekilde revize ederek günlük 960.000 varile düşürdü. Bu, kartelin üye ülkeleri Suudi Arabistan tarafından desteklenen üretim kesintisine yönlendirme olarak okunabilir ancak bu hafta talep görünümlerine düşüş yönlü revizyon getiren tek tahmin kuruluşu onlar değil.
ABD Enerji Bilgilendirme Dairesi (EIA) 2021 yılı için talep büyümesi tahminini günlük 360.000 varil düşürdü ve 2020 dördüncü çeyreğinde ABD benzin talebi tahminini günlük 300.000 varil azalttı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) revize edilmiş tahminlerini Perşembe günü bu yazı yazıldıktan sonra çıkaracak ancak bir IEA yetkilisinin hafta başında yaptığı bir açıklama, Avrupa’daki yeni karantinaları petrol talebine bir tehdit olarak gördüklerine işaret ediyor.
Arz
Arz yönünde ise OPEC+’nın planlanan üretim artışlarından vazgeçmesi bekleniyor. Grbun ek kesintiler konusunda ortak bir karara varabileceği garanti olmasa da Ocak ayında bunun olma ihtimali var. Bununla birlikte bu, Libya petrolünün piyasaya dönüşü ile gölgede kalacak gibi görünüyor. Libya üretimi bir ay içinde günlük 1,3 milyon varili görme yolunda ilerliyor ve ülkenin ulusal petrol şirketi, üretimi günlük 1,7 milyon varil ile stabilize edene kadar Libya’nın OPEC kotalarına uyum sağlamayacağını söylüyor.
Amerikan Petrol Enstitüsü (API) ile EIA verileri, ABD ham petrol stoklarında büyük düşüşler yaşanmaya devam ettiğine işaret ettiğinden ABD’den gelen bazı haberler destek verici. EIA verilerine göre ABD üretimi şu an 10,5 milyon varilde. Bu, 2020 başlarında kırdığı günlük 13 milyon varilin epey altında ancak üretim rakamları, koronavirüs histerisinin zirve yaptığı bahar ve yaz aylarında beklenenden daha iyi.
Üreticiler, daha ucuz petrol satmak için açılmış ancak tamamlanmamış kuyulardan (DUC) yararlanmaya devam ediyor ve petrol kulesi sayısı şimdi Mayıs seviyelerine geri döndü. 226 kule Mart ayında aktif olan 683 kuleye göre hala epey düşük ancak düşüş tersine çevrilmiş gibi görünüyor. Kule sayıları Ekim ayının çoğunda ve Kasım ayında istikrarlı bir şekilde artış yaşadı.
ABD üretiminin bir düşüş daha yaşaması muhtemel çünkü yeni sondaj çalışmaları, tükenme oranlarına ayak uyduramıyor ancak dinamik çok karmaşık. Her şirket kendi varlık profili, nakit akışı, sondaj maliyetleri, DUC envanteri ve üretimi artırmak için gereken fiyat noktası ile birbirinden farklılaşıyor. Yatırımcıların, karar vermeden önce daha çok veriye ihtiyacı olacak.
Sonuç
Petrol fiyatlarının bu haftaki reaksiyonu, işlem yapılan sözleşmelerle ilgili gerçek temel verilerden ziyade bir aşı vaadi üzerine kurulu bir fanteziyi yansıtıyor.
Ancak bazen piyasa hissiyatı da arz ve talep kadar önemli. ABD başkanlık seçimiyle ilgili devam eden drama, bu haftaki hareketler üzerinde çok az etkiye sahipti ve karmaşık bir ilaçla ilgili raporlanan vaatlere dayanarak hareket eden bir piyasa, öngörülebilirlik veya istikrardan yoksun bir pazar olabilir.
Ya aşı üretimi veya dağıtımı sorun yaşar veya inanıldığı kadar etkin olmadığı ortaya çıkarsa? Öte yandan ya aşı mucizevi bir ilaçsa?
Pek çok şey, petrolün temel verileriyle ilgisi olmayan yeni haberlere bağlı.