Bu makale 05.11.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
ABD seçimleri ve piyasalarla ilgili bazı uyarılar:
Artık kimse ne olacağını bilmiyor ve haftalarca bilemeyebiliriz de. Biden zafere yaklaşıyor olsa da iki tarafın birbirini sahtekarlıkla suçladığı yarış henüz bitmiş değil. Mahkemeler, birden çok eyalette sonuç üzerinde muhtemelen söz sahibi olacak.
2000 yılında başkanlık seçimi Aralık ortasına kadar sonuçlanmamıştı ve bu senaryo yine gerçekleşebilir.
Piyasalar belirsizliği küçümsüyor ve çekişmeli seçimler, özellikle iktidarı barışçıl bir şekilde devretme fikriyle övünen ABD’de gerilimi artırdıklarından daha da kötü.
Anlaşmazlık günler, haftalar boyu devam ederse piyasalar – emtia piyasaları bile – tahmin edilmesi zor bir duruma gelecek.
Buna atlamak için risk iştahınızın olması gerek. Bununla birlikte gelin, WTI piyasası için arz ve talep meselelerine göz atalım:
Arz
Enerji Bilgilendirme Dairesi (EIA) 30 Ekim ile biten hafta için ABD ham petrol stoklarında 8 milyon varil düşüş olduğunu raporladı. Bu, Ekim ayında ABD ham petrol stoklarının günlük 1,4 milyon varil oranında düştüğü anlamına geliyor.
Bu düşüşte Meksika Körfezi’ndeki petrol üretimini aksatan kasırgaların çok yardımı oldu. Kasırga sezonu 30 Kasım’a kadar bitmez ve şimdi de Eta Kasırgası Nikaragua’yı etkiliyor. Bu büyük bir tehdit olmaya devam ediyor ve Florida’ya dönebilir ancak şimdilik Meksika Körfezi’ndeki petrol tesislerine etki etmesi beklenmiyor. Talep ve/veya ihracat dördüncü çeyrekte artana kadar Körfez’deki üretim istikrarını koruyacağından böylesi bir düşüşün tekrarlanmasını beklememeliyiz.
Libya’nın petrol üretimi, kendi iç savaşında savaşan tarafların ateşkes yapmasıyla hızla artıyor. 3 Kasım günü üretimi 850.000 varili gördü ve Libya’daki National Oil Corp., Kasım ayında günlük 1 milyon varil ortalamaya ulaşılmasını bekliyor. OPEC’in Libya’nın petrol üretimi üzerinde 30 Kasım toplantısından önce anlamlı bir kontrol uygulama imkânı yok. O zaman bile Libya’nın gözetmeyi kabul edeceği herhangi bir kota, en erken 1 Ocak’a kadar petrol üretimini etkilemeyecek.
OPEC ve OPEC+ 30 Kasım ile 1 Aralık’ta 2021 kotalarını konuşmak için toplanacak ve grup, 1 Ocak’ta başlaması varsayılan günlük 2 milyon varillik üretim artışı uygulama kararının aksine karar verecekmiş gibi görünüyor.
Hatta OPEC ve OPEC+ daha büyük kesintiler de yapabilir. Rusya petrol şirketleri, üretimi artırmaya karşı olarak mevcut üretim kotalarını korumaya hazır görünüyor. Bu kısmen, petrol üretimindeki kısıtlamaların, kısa süre önce uygulanan vergi şeması altında daha çok vergi ödemesini engelleyecek olmasından kaynaklanıyor. Yeni kurallar, Rusya’nın daha eski petrol sahalarından gelen üretiminin üzerindeki vergileri artırıyor.
Dahası Wall Street Journal, Suudi Arabistan’ın 1 Ocak günü OPEC+ üretimini azaltma konusundaki fikir birliğini sağlamaya çalıştığını raporluyor. Suudi Arabistan’ın istediği kesinti ne kadar bilinmez ancak Suudi yetkililere göre üretim kesintisi “artık bir opsiyon”. Yine de bu yeni kesintinin, Libya petrolünün piyasaya dönüşünü telafi etmeye yetip yetmeyeceği bilinmez.
Talep
Talep konusuna gelirsek özellikle batı Avrupa’nın genelinde görülen Covid-19 karantinalarını göz önünde bulundurmak zorundayız. Özellikle İngiltere, Fransa ve Almanya – yani Avrupa’nın en büyük ekonomileri – yeni karantinalarla karşı karşıya. İngiltere’deki karantina, iş dışındaki tüm uluslararası seyahati yasaklıyor ve öncelikli olmayan işletmeler ile ibadet yerlerine kapanma çağrısı yapıyor. Bir önceki karantinadan farklı olarak İngiltere’deki okullar açık kalacak ancak iş ve seyahat üzerindeki katı kısıtlamalar, en az bir ay boyunca devam edecek. Fransa da ikinci bir karantina uyguladı; evden ayrılmak için yeminli ifade sunulmasını gerektiriyor. Okullar açık kalacak ancak yine de seyahat ve toplanmaları sınırlamak için sokağa çıkma yasakları uygulanabilir. Almanya da bahar aylarında uyguladığına kıyasla daha ılımlı bir karantinaya girdi.
Karantinanın ilk günü olan Cuma günü Fransa’da yayınlanan hareketlilik (mobilite) verileri, seyahatin koronavirüs öncesindeki yaşama göre sadece %33 azaldığını gösterdi. Buna karşın geçen Mart ayında, yani ilk karantina sırasında hareketlilik %63 azalmıştı. Avrupa ekonomisinin genel hareketlilik göstergeleri, geçen hafta %23,6 düşüş olduğunu gösterdi. Bunlar, ilkbaharda olduğu kadar olmasa da Avrupa'da petrol talebinde düşüş yaşanmasının beklenebileceğine dair ilk göstergeler.
Biden ABD seçimlerini kazanırsa valiler karantina uygulamak istediği takdirde eyaletlerdeki ek kısıtlamaları destekleyeceğine dair çok fazla spekülasyon var. Bahar aylarında da gördüğümüz gibi karantinalar, talep üzerinde hatırı sayılır negatif etkilere sahip ve petrol talebini de azaltan sürekli korkuları aşılıyor.