1960-1990 yılları arasında çift haneli büyüme rakamlarıyla ve izledikleri devlet politikalarıyla adlarından bolca söz ettiren ‘’Asya Kaplanları’’ yahut bilinen diğer adlarıyla ‘’Küçük Ejderhaları’’ tanıyor musunuz? Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Güney Kore ekonomileri, Güney Doğu Asya krizine kadar adeta rüzgâr estirmiş, 30 yıllık dönüşüm modelleriyle tüm gelişmekte olan ülkelere örnek olmuşlardı. Asya’nın dört kaplanının ortak özelliklerini incelediğimizde ihracat odaklı büyüme ve hızlı sanayileşme stratejileri hemen göze çarpacaktır. Kimileri Asya Kaplanları'nı üretim politikaları nedeniyle taklitçilikle suçlayıp ekonomilerindeki büyümenin sürdürülebilirliği konusunda alevli tartışmalar içinde yer alsa da bugünkü durumlarına bakıldığında Asya Kaplanları hedeflerine neredeyse ulaşmış görünüyor. 2021 yılının ilk çeyreği biterken Çin ve Japonya’nın şimdiye kadarki stratejileri incelendiğinde, izledikleri yolun benzerliği sebebiyle bu iki ekonomiye ‘’milenyumun kaplanları’’ demek pek de yanlış olmayacaktır.
Japonya Ekonomisi
Gelişmiş Asya Ekonomileri, özellikle 2020’nin ikinci çeyreğinde pandeminin de etkisiyle benzeri görülmemiş bir düşüşe tanık oldu. 2020 yılı bittiğinde Japonya, bir önceki yıla göre %4,9 oranında daralma yaşamakla birlikte 2020’nin son çeyreğinde %12,7 büyüyerek tarihinin en hızlı büyümesini de yaşadı. Böyle bir çerçevede 2021 yılının ilk aylarında, TÜFE’deki yıllık değişim oranları negatif, yatırımlar az, reel ekonomi üzerindeki baskı ise bir o kadar fazlaydı. Japonya ekonomisinin normalleşme süreciyle birlikte kendini toparlamasında otomobil ve bilgi teknolojileri alanındaki üretim ve yatırımları da etkili oldu. Otomobil endüstrisi ve BT faaliyetleri ihracatta toparlanmayı sağlarken, ihracattaki toparlanmayla birlikte üretim hattında da iyileşme gözlemlendi.
Japonya Merkez Bankasının izlediği para politikaları ve parasal genişleme önlemleri, reel sektör üzerindeki baskıları dağıttı. Japonya Merkez Bankası, 2021 yılı içerisinde faiz artırımına gitmeyi planlamadıklarının altını çizdi. 2021 yılının ilk çeyreği bu şekilde biterken yılın kalan kısmı için üretim faaliyeti, imalat sanayii ve ticaretin artan trend izlemesi beklenirken, yüz yüze hizmet sektörünün iyileşmesinin zaman alması bekleniyor. Bunun yanı sıra normalleşme sürecinin tamamlanmasından sonra çalışan getirilerinde bir miktar artış beklendiğinden dolayı özel tüketimin yükseleceği öngörülüyor. Fakat genel olarak istihdam ve gelirlerde beklenti aşağı yönlü. Sabit işletme yatırımlarının, özellikle makine yatırımlarının toparlanması bekleniyor. Devlet tüketiminin 2021 yılında net bir şekilde artması bekleniyor. Enflasyon ve TÜFE ise, fiyatlar üzerindeki negatif baskının kademeli olarak azalmasıyla birlikte uzun vadede kendini toparlayacak.
Tüm bunların yanı sıra Çin’in enerji politikaları hız kesmeden ilerlerken, Japonya’nın enerji dönüşümü hususunda Çin’in gerisinde kaldığı gözlemleniyor. 2021 yılının devamında Japonya’nın izleyeceği dönüşüm politikaları hem büyüme oranlarını hem de küresel konumunu etkileyebilir. 2021 yılı sonunda Japonya’da %2,7 oranında büyüme olacağı tahmin ediliyor.
Japon yeni 2021 yılının ilk çeyreği biterken, 2015 yılının ağustos ayından gelen düşüş trendini yukarı yönlü kırdı. Yukarı yönlü hareketin sürmesi halinde, 2021 yılının devamında Japon yeninde değer kaybı devam edebilir.
Çin ekonomisi
Çin ekonomisi, 2020’de %2,3 ile pandemide büyüyen tek büyük ekonomi oldu. Pandeminin başkenti Çin, diğer tüm ekonomiler gibi başlangıçta salgından negatif etkilendi. Aslında Doğu Asya’nın tamamına bakıldığında, 2020 yılında pandemiyle birlikte ekonomik büyümede keskin bir yavaşlama görüldü. Küresel tedarikle bütünleşen Doğu Asya’nın baş aktörü Çin, 2020’nin üçüncü çeyreğinde tıbbi ekipman ve elektronik ürün başta olmak üzere ticaret oranlarında artış yaşadı. Bunun yanı sıra Çin’deki altyapı yatırımları da toparlanma sürecinin hızlanmasında etkili oldu. Özellikle ekspres teslimat pazarında lider konumunda bulunan Çin, pandeminin getirdiği yeni yaşam tarzına kolaylıkla ayak uydurup, teknolojinin nimetlerinden ekonomik yönden de faydalandı.
Covid-19 salgını, Çin’deki faiz oranı ve kredi politikalarının etkisini de şiddetlendirdi. Çin, faiz indirimleri, kredi koşullarının iyileştirilmesi, piyasaya likidite enjekte etme şeklinde politikalar uygulayarak ekonomilerini iyileştirme çalışmaları yaptı. Ayrıca sıkı faiz oranı rejimini kademeli olarak serbestleştirdi.
Hiç kuşkusuz pandemi haricinde 2020 yılına damga vuran bir başka olay, ABD-Çin arasında tırmanan ticaret savaşları oldu. Ocak 2020’de Trump ile imzalanan birinci faz ticaret anlaşmasıyla rahat bir nefes alındı. 2021 yılının ilk çeyreğine veda ederken, ‘’ABD-Çin ticaret savaşları Joe Biden’in başkanlığa gelmesiyle başka bir noktaya taşınacak mı?’’ sorusu ve yeni başkan tarafından izlenecek politikalar merak konusu.
2020 yılı pandemi döneminin ve normalleşme sürecini kapsayan 2021 yılının Çin Ekonomisi açısından kritik olan tarafı, Çin’in 14. beş yıllık kalkınma planı olan ‘’Made in China 2025’’ stratejisidir. Çin, ‘’Made in China 2025 Stratejisi’’ kapsamında izlenen enerji politikalarının ve yeşil ekonomiye geçiş adımlarının ilk meyvelerini 2021 yılında almayı planlıyor. 2021 yılı sonunda Çin’de beklenen %6 oranında büyüme tahmini gerçekleşirse ve 2025 yılına kadar büyüme grafiği pozitif yönlü ilerlerse, 2028 yılında Çin ekonomisi ABD ekonomisini geçmiş olacak. Salgının mutasyona uğraması ve yeniden pik yapması sebebiyle kısıtlamalar tekrar gündeme gelirse, Çin’in büyümesi tehlikeye girebilir. Bu durum, Çin’in ‘’Made in China 2025 stratejileri’’ nezdinde olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Çin’de beklenen büyüme oranları ve Covid-19 sonrası toparlanma sürecinde artan üretim faaliyetleri, özellikle elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji konularında lider konuma ulaşmayı hedefleyen Çin’in artan değerli ve iletken metal ihtiyacı sebebiyle, emtia tarafında özellikle bakır ve gümüş fiyatlarını önümüzdeki süreçlerde etkileyebilir.
2021 yılının devamında, ‘’Bir kuşak bir yol’’ projesi ve Çin’in finanse ettiği enerji projeleri, ABD- Çin ilişkisinin hassas noktası olacak. Eğer Biden yönetimi 2060 yılına kadar nötr karbon taahhüdü veren ve enerji dönüşümü kapsamında kararlılıkla hareket eden Çin hükümetine karşı politika geliştirmezse, önümüzdeki dönemlerde dünya yeni çekişmelere sahne olabilir.
Çin yuanı, 2014 yılından gelen yükseliş trendini 2018 yılında ikinci kez test etmesinin ardından, 3 yıl sonra yeniden trend seviyelerine doğru hareket ediyor. Aşağı yönlü hareket devam ettiği takdirde 2021’in devamında Çin parası güçlenmeye devam edebilir.
Covid Etkisi: Yaralar Sarılıyor mu?
Asya Ekonomileri, 2020’de derinden sarsıldı. Öyle ki, özellikle gelişmiş Asya ekonomilerinden Japonya, resesyona sürüklendi. Salgın sebebiyle uygulanan kısıtlamalar, hane halkı harcamaları ve yatırımlar üzerinde negatif etkiye sebep oldu. Özellikle ihracat odaklı gelişim politikası sergileyen Asya ekonomileri için en yıkıcı kısım, tedarik zincirlerinde yaşanan aksaklıklar ve buna bağlı olarak ihracatta yaşanan daralmalar oldu. Felaketler silsilesi yaşadığımız 2020’yi geride bırakırken yeni bir yılın verdiği heyecanla, dünya ile Asya ekonomileri de yaralarını sarıyor. Dünya Bankası raporlarına göre 2021 yılının sonunda Asya-Pasifik’in, %0,9 oranında büyümesi öngörülüyor.
Asya’daki ekonomik görünüm, dışsallığın yeniden canlanmasıyla paralel gidecektir. Küresel tedarik zincirlerinin istikrarı, artan talep ve turizmin akıbeti, 2021 yılının kalan kısmı için belirleyici faktörler olacaktır. Denizaşırı ekonomilerin istikrarlı büyümeye geri dönüşü, hiç şüphesiz küresel ekonomiyi de olumlu yönde etkileyecektir. Dünya yeni düzenine uyum sağlamaya çalışırken, Asya ekonomilerinin üzerinde durduğu ve özellikle Çin’in neredeyse lider konumda bulunduğu enerji dönüşümü ve yeşil ekonomi meselesi, 2021 yılında tüm gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin gündemini meşgul edecek gibi görünüyor. Zira bu dönüşüm süreci, küresel oyundaki tüm rolleri bir anda değiştirebilir.