Türkiye ekonomisinde yüksek enflasyon uzun yıllardır devam eden bir sorun ve uygulanan politikaların temelde sağlam olmaması da enflasyonda kalıcı bir düşüş oluşmasını engelliyor. Türk lirasında yaşanan değer kaybı nedeniyle enflasyonda döviz baskısı artık bilinen kur-enflasyon-faiz döngüsünü mütemadiyen yaşamamıza neden oluyor. Bu noktada Merkez Bankasının hedefleri de temenniden öteye geçemiyor. Gerçekçi hedeflerin olmaması ve yıl başındaki planın yıl içinde yukarı yönlü revize edilmesi ilk defa yaşadığımız bir durum değil, böyle olunca merkezin hedefi de söylemleri de tesirini azaltıyor.
Dün Kavcıoğlu, enflasyon sunumunda Nisan ayından sonra enflasyonda düşüş beklediklerini söylerken buna karşın sene sonu enflasyon tahminini de yükselttiklerini açıkladı. Enflasyonda Nisan ayının yıl içi zirve olması için evvela kurdaki oynaklığın azalması gerekiyor, kur da belirsizlikler ve güven kaybı ile yükseldiğine göre demek ki yurt içinde siyasi ve ekonomik gidişatın değişmesi şart. Merkez Bankasının kaybettiği güveni tazelemesi için gerçekten iktisadi bir dil kullanması ve konuya hakim bir duruş sergilemesi gerekiyor, her soruya aynı cevapların verilmesi, soru işaretlerini giderecek net açıklamaların yapılamaması merkezin prestijine zarar veriyor.
Çarşamba günü yapılan FOMC toplantısında Fed Başkanı Powell, gelen her soruya neden- sonuç bağlantısıyla açık ve tutarlı cevaplar verdi. Powell, ABD ekonomisinin korktukları kadar sert bir kayıp vermediğini, toparlanmanın kendini gösterdiğini, ancak bunun yeterli olmadığını biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu söyledi. Nedeni ise ilk olarak pandeminin henüz devam etmesi, yardımların etkisiyle enflasyonun yükseldiğini, normalleşmeye geçerken nasıl bir durum olacağını görmeleri gerektiğiydi. Dolayısıyla bu süreçte enflasyon hedef üzerine çıksa da devamının gelip gelmeyeceğini takip edip ona göre politika belirleyecekler ve olası politika değişikliğine de ilk olarak varlık alımlarını azaltıp ardında diğer araçları kullanarak başlayacaklar. Sözlü yönlendirmeyle de bu hazırlığı gösterecekler.
Faiz eleştirilerinde ABD’yi örnek olarak veriyorsak para politikasının nasıl uygulandığını, yetkinliği, sözlü iletişimin gücünü ve şeffaflığı da kıyaslamamız gerekir. Dünyanın en büyük ekonomisine sahip olan ABD’nin merkez bankası, haliyle piyasalar için de son derece kuvvetli bir otorite. Merkez bankasının etkisinin yüksek olması için ekonomisinin de güçlü olması şart ve bu önceliğin yanında da hiç şüphe yok ki bağımsızlık geliyor. Fed ne kadar bağımsız deyip Trump örneğini gösterebilirsiniz, ancak “rağmen” nasıl davranıldığı son derece önemli ve Fed, Trump’a rağmen ağırlığını korumayı başardı.
İşimize gelen noktalarda kendimizi diğer ülkelerin ekonomisiyle mukayese etmek doğru değil. Düşük faize sahip ülkelerin en büyük özelliği düşük enflasyon ve çok daha az volatil olan para birimleridir. Bunu göz önüne alınca bizde durumun çok farklı olduğu aşikar.
Enflasyon eğer merkezin ön gördüğü gibi Nisan ayında yıl içi zirveyi yapar sonra düşüşe geçerse sonraki aylarda para politikasında da değişikliğe gidilebilir. Faiz indirimine geçmek için şartların uygun olmadığı görüşündeyiz, ancak son yıllarda şartlar uygun değilken alınan kararların etkileriyle bugünlere gelmedik mi?
- 2020’nin ilk enflasyon raporunda yıl sonu enflasyon tahmini %8,2 idi ve merkez, 2021 yıl sonunda %5,4’e geriledikten sonra orta vadede %5 düzeyinde istikrar kazanacağını ön görüyordu.
- 2020’nin 2. enflasyon raporunda enflasyonun 2020 yılı sonunda %7,4’e ineceği, 2021 yıl sonunda %5,4’e geriledikten sonra orta vadede %5 düzeyinde istikrar kazanacağı tahmin edildi.
- 3. raporda 2020 ve 2021 yıl sonu enflasyon tahminleri yukarı yönlü güncellendi. Merkez Bankası bu defa enflasyonun 2020 yılı sonunda %8,9 olacağını, 2021 yıl sonunda %6,2’ye geriledikten sonra orta vadede %5 düzeyinde istikrar kazanacağını ön gördü.
- 4. çeyrek raporunda enflasyonun 2020 yılı sonunda %12,1 olarak gerçekleşeceği, 2021 yıl sonunda %9,4’e geriledikten sonra orta vadede %5 düzeyinde istikrar kazanacağı tahmin edildi.
- 2021’in ilk enflasyon raporunda ise enflasyonun 2021 yılı sonunda %9,4 olarak gerçekleşeceği, 2022 yıl sonunda %7’ye ve 2023 yıl sonunda ise orta vadeli hedef olan %5 seviyesine gerileyerek istikrar kazanacağı tahmin edilmektedir.
- *Orta vadede %5 hedefi her daim kalıcı bir hedef olmaktan ziyade bir temenni!
- Dün gerçekleşen 2021 2. çeyrek enflasyon raporunda 2021 yıl sonu enflasyon tahmini %9,4’ten %12,2’ye çıkarılırken 2022 yıl sonu tahmini de %7’den %7,5’e yükseltildi, ancak elbette ki %5 orta vade hedefi baki kaldı!!