İlk Çeyrek Banka Performansları

2020 yılının ilk çeyreğinde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 17.7 oranında büyüyerek 4 trilyon 873 milyar TL’lik aktif büyüklüğüne ulaşan Türk bankacılık sektörünün dönem net karı yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.22 artışla 15.8 milyar TL olarak gerçekleşti. Yılın ilk iki ayına ekonomide yaşanan canlanmanın etkileriyle başlayan sektör, çoğu diğer sektör gibi Mart ayında kovid-19 salgınından etkilendi. İlk çeyrek bilançolarında Kovid-19 salgınının ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesi amacıyla verilen destek kredilerinin ön plana çıktığını gördük. Kredilerde yaşanan artışa rağmen sektörün menkul değerler portföyüne yönelimi 2020’nın ilk çeyreğinde de devam etti. Menkul değerler portföyünün toplam aktifler içindeki payı yüzde 15.36 ile Ekim 2014’ten bu yana ki en yüksek seviyeye çıktı. Bilanço rakamlarına yakından baktığımızda ise bankacılık endeksi içerisinde yer alan 12 bankadan yalnıza 4’ü net karını geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre artırmayı başarıyor. 1Ç20’de net karını geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 274 oranında artıran ICBC Türkiye Bankası ön plana çıkıyor. ICBC Türkiye’yi net karını yüzde 170 oranında artıran Halk Bankası ve yüzde 164 net kar artışı yakalayan Vakıflar Bankası takip ediyor.

Yılın ilk iki ayında ekonomideki canlanma ve Mart ayında kovid-19 salgınının ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilmesi amacıyla bankaların verdiği destek kredilerinin artması ile kredi hızındaki yükseliş gördük. İkinci çeyrekte ise hem geçen yıldan gelen baz etkisi hem de kamu
bankalarının kredi kullandırma desteğiyle kredilerin yıllık artış hızı yükselmeye devam edebilir.
TCMB’nin devam eden faiz indirimlerinin yanı sıra yabancı merkez bankalarının da kovid-19 salgını nedeniyle faiz indirimlerine başlaması ve yurtiçinde salgından olumsuz etkilenen ekonomiye destek amacıyla bankaların açıkladığı paketlerin de desteğiyle yurtiçinde kredi faiz oranlarında düşüş yaşandı. İkinci çeyrekte kredi faiz oranlarındaki düşük seviyelerin devam etmesi ve geçen yıldan gelen baz etkisinin de katkısıyla kredilerde artış devam edecektir. İkinci çeyrekte krediler kalemindeki artış ile 2019’da son 10 yılın en yüksek seviyesine çıkan tahsili gecikmiş alacaklar kalemi banka bilançolarını etkileyebilecek diğer önemli faktörler olacak. İlk çeyrek bilançolarında tahsili gecikmiş alacaklar, kredilerin yıllık artış hızının yükselmesinin etkisiyle gerilemişti. İkinci çeyrekte ayrıca ilk üç ayda yükseliş hızı azalan yabancı ve yerli para cinsinden mevduatların durumunu da takip edeceğiz. Mevduatlar yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %26.7 oranında artarak 2 trilyon 796.2 milyar TL gerçekleşti. Önümüzdeki dönemde faizlerin tek haneli seviyelerde seyretmesi durumunda vadesiz ve kısa vadeli mevduatlarda yoğunlaşma artabilir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın üst üstte yaptığı faiz indirimleriyle azalan kredi talebinin artırmaya başladığını gördük. Hatırlamak gerekirse TCMB Temmuz 2019'dan başlayan politika faiz indirim sürecinde üst üste 9 toplantıda politika faizini toplamda 1575 baz puan indirerek yüzde 24'ten yüzde 8,25'e çekti. Düşük faiz politikası ile artmaya başlayan kredi iştahı önümüzdeki süreçte banka karlarını destekleyebilir. Öte yandan BDDK, 18 Nisan’da kovid-19 salgını nedeniyle yaşanan sürecin ekonomiye, piyasaya, üretime ve istihdama olumsuz etkisini mümkün olan en az seviyeye indirmek ve bankaların ellerinde bulundurduğu kaynakların en etkin şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla, yeni bir düzenlemeye gitti. Buna göre Mayıs ayından itibaren bankaların haftalık bazda aktif rasyolarını hesaplamasına ve aktif rasyosunun her ay sonu itibarıyla, o aya ilişkin aylık ortalamasının mevduat bankaları için yüzde 100'ün, katılım bankaları için yüzde 80'in altına düşmemesine karar verdi. BDDK bu kararı ile Kovid-19 sonrası ekonomide oluşan durgunlukla mücadele etmeyi ve reel sektöre kredi imkanı tanınarak destek olunmasını hedefliyor. Rasyonun pay kısmında yer alan kalemlerde menkul kıymetlere ve TCMB ile yapılan swap işlemlerine birin altında katsayı verilmiş olması, önceliğin kredi olduğunu gösteriyor. Önümüzdeki dönemde bankaların rasyoyu tutturmak için pay kısmında yer alan kalemleri artırmayı mı yoksa payda kısmını küçültmeyi mi tercih edeceği takip edeceğiz.

Hem dünyada hem de ülkemizde piyasalara yön veren ana faktör Kovid-19 salgını oldu. Yılın ilk çeyreğinde özellikle de Şubat ve Mart aylarında küresel borsalarda sert satışlar gördük. Bu süreçte BIST 100 endeksi yıl içi zirve seviyesine göre yüzde 34 değer kaybederken BIST Bankacılık endeksindeki değer kaybı ise yüzde 43’ü buldu. Kovid-19 salgının ekonomide yarattığı negatif etkileri gidermek için hem merkez bankaları hem de hükümetler çeşitli içeriklerde teşvik paketleri açıkladı. FED, ekonomiye destek sağlamak amacıyla sınırsız parasal genişleme işaret ederken Avrupa Merkez Bankası ’da parasal genişleme programını 120 milyar avro kadar artırmıştı. Salgının yayılma hızının kontrol altına alınmasına bağlı olarak normalleşme sürecinin başlaması ile ekonomi yönetimlerinin attığı parasal genişleme adımları borsalarda yükseliş olarak etkisini göstermeye başladı. Mart ayındaki dip seviyelerine göre karşılaştırma yaptığımızda ise BIST Bankacılık endeksi yüzde 20’nin üzerinde yükselirken BIST 100 endeksindeki yükseliş ise yüzde 50’nin üzerinde oldu. Banka hisselerinin BIST 100 endeksine göre negatif ayrışmasında yabancı satışları etkili olurken banka hisseleri için hala yükseliş potansiyelleri olduğunu söyleyebiliriz. Yılın ikinci yarısından itibaren içeride risklerin azalışına bağlı olarak CDS’lerde gözlenen geri çekilmenin devam etmesi, virüs risk fiyatlamasından uzaklaşılarak daha öngörülebilir bakış açısına sahip olunduğu inancıyla açığa satış ve %10 barajı kuralı gibi düzenlemelerin uygulamadan kaldırılması sağlanabilirse Dünya’daki düşük faiz ve bir çok borsadaki yükselişlerin getiri potansiyelini düşürmesi nedeniyle getiri arayışındaki yabancı yatırımcılar ülkemize tekrar geri gelebilir. Bu durumda ilk olarak yönelecekleri yer olan banka hisselerinde yükselişler gözlenebilir. Bunun için ayrıca virüste yeniden bir vaka artışı olayının gerçekleşmemesi de önemli bir koşul olarak karşımıza çıkıyor.