2021 sonu para politikasında ''Faiz sebep, enflasyon sonuç'' diye üretilen dünya iktisat kuralları ile ilgisi olmayan uygulama ile enflasyon düşmeden %8.50'lere doğru düşürülen faizler sonrası hem kurlar, hem de enflasyon hızla artmaya başlamıştı. Enflasyonda resmi (!) rakamlarda %83'leri gördük.
Artan enflasyona rağmen faizler düşürülünce dövize hızlı bir yöneliş başladı. Yanlış para politikalarına geçiş esnasında 8,70 TL civarı olan Dolar kuru bir anda 18,36'ya çıkınca, telaşa kapılan ekonomi yönetimi KKM denen kur korumalı mevduat kavramını uygulamaya aldı. Yani KKM hesabı açanlara hem döviz garantisi verildi, hem de eğer kur düşerse haftalık politika faizi üzerinde %3 faiz imkanı verildi. İlk anda dövizin düşmesine neden olsa da, sonrasında enflasyon tedbileri alınmadığı ve faizler inatla düşürülmeye devam edildiği için kurlar yeniden artmaya başladı.
Sonuç ne oldu? Liralaşma diye takdim edilen, aslında bununla ilgisi olmadığı gibi, tüm mevduatları neredeyse dolarize eden bu yanlış politika sonrası DTH'lara faiz verilmezken ilk anda %3 sonra ise %25 hatta çok daha üstünde faiz verilir oldu. Peki maliyet sadece bu faiz mi? Hayır bir de artan kurlar nedeniyle vadesi dolan KKM mevduatın kur yükü devlete büyük bir fatura olarak çıktı.
Şimdi bunları neden anlattım? Gelişmeleri doğru sebep sonuçlarla bir kez daha hatırlayın ki, yeni alınan kararların olası yansımalarını anlatırken konuyu daha iyi anlayın istedim.
KKM'de 3 trilyona çıkan bir mevduat toplamı artık sistemi zorlamaya başladı. Çünkü hem döviz garantisi veriyorsunuz ve kur artarsa aradaki kur farkını ödüyorsunuz, hem de kur düşerse sizin ilan ettiğiniz dün %17,50'ye çıkartılan faizlerin çok üstünde bir faiz maliyetini karşılamak zorunda kalıyorsunuz. Bu devam ettirilecek biz uygulama değil. Yanlışlar sürdükçe zam yağmurlarının süreceğini, ödeme dengesi açıklarını ve bütçe açıklarını karşılamak için yeni vergiler salınacağını, olası varlık satışlarını, kdv, ötv artışlarının olacağını en başında hep anlattım. Bunların da enflasyonu arttıracağını söyledim. Nitekim aynen öyle oldu ve olmaya da devam ediyor.
Neden peki? Dün tekrarlanan faiz inadı yüzünden! Enflasyon çok üstünde olmasına rağmen politika faizleri %17,5 ilan edildi. Anlamıyorum, bizlerin en başından beri gördüğü bu uygulama yanlışını gören bir iktidar üyesi veya danışmanı yok mu? Çözümü doğru uygulamalara dönerek bulacaklarına, hala yanlış uygulamalara devam edince, bu sefer son kararlar gibi hala deneme yanılma yöntemlerini sürdürüyorlar.
Yapılması gereken fazilerde enflasyonun üzerinde artış olmasıydı. Bunu yapamıyorsanız yakın bir oran açıklamak gerekiyordu. Hatta en başında 2021 sonunda başlatılan para politikası değişimi esnasında enflasyon %17,75, faizler %19 ve Dolar da 8,70 iken yapılması gereken faizlerin sadece 200 puan artışla %21 yapılması olmalıydı. Eğer bu yapılsaydı ne arada bu kadar enflasyona maruz kalacaktık, ne kurlar şimdi bu seviyelere çıkacaktı, ne de cari ve bütçe açığı sorunları bizi yana yakıla çare ne diye yeni çözüm aramak zorunda bırakacaktı. Çare TCMB'nın fiyat istikrarı görevini, özerk bir şekilde uygulaması olmalıydı. Yine olmadı ve dün bu yine yapılmadı.
Şimdi yukarıda tabloda görüyorsunuz KKM'ye her vadede %15 karşılık getirilirken, TL'de 3 ayın üzerindeki vadelerde karşılıklar sıfırlanmış. Yani düz mantıkla KKM'den çıkın ve üç ayın üzerindeki mevduata dönün denmiş.
Peki her şey böyle düz mantıkla mı çalışır? Hayır. Öyle olsa 2021 sonunda başlatılan enflasyona rağmen faiz düşürmelerinin sonuçları bu yaşadıklarımız olmazdı. KKM'ye getirilen karşılıklardan mevduata dönen tabi olacaktır ama enflasyonda artış sürecek endişesi varsa, siz faizleri düşük tutmaya devam ederseniz, bu sefer yatırımcılar kendilerini enflasyondan korumak için yeniden direkt dövize yönelir. Kısacası bana göre; KKM'ye getirilen %15 lik karşılık artışı nedeniyle buradan çıkmak zorunda kalanlar döviz kurlarının da artmasına neden olacaktır. Artan döviz her türlü girdi maliyetini yukarı çekeceği için bu durum enflasyon artışının sürmesine neden olacaktır. Yani düz mantık maalesef yine çalışmayacaktır.
Tüm bunların sonu ne olacaktır? Bence, 2021 sonunda bir inat uğruna, aykırı ekonomi-iktisat teorileri ile başlatılan para politikası uygulamaları sonrası devamlı artan finansal ve ekonomik krizin çözümü en sonunda yine çok yüksek bir faiz uygulamasıne dönüşle çözülecektir. Ama bu geciktikçe, konut fiyatları, akaryakıt, kiralar, okul ücretleri, aidatlar, vergiler, ulaşım bedelleri, vergiler, kullanılan su, doğalgaz, elektrik bedelleri ve her türlü satın alınan mal ve hizmet değerleri artmaya ve hayatımızı zorlaştırıp bizi fakirleştirmeye devam edecektir. Madem KKM'ye karşılık getiriliyor, aynı anda dövize yönelişi engellemek için DTH'larda da benzer bir karar alınabilirdi. Ama aslında bunların hiç birisine gerek olmadan sadece doğru faiz kararı ile tüm bu yanlışlardan dönülebilirdi. Tabi tek çözüm sadece faizlerin olması gereken şekilde arttırılması değil. Her türlü yapısal reformlar, kamuda çok ciddi bir tasarruf uygulamasına geçiş, maliye ve ekonomi pogramları ile büyüme ve üretimin desteklenmesi düşünülürken, tüketimin frenlenmesi de çok önemli.
Bugün uyandığımızda motorine yine 1,5 TL civarı zam haberi ile karşılaştık. Litre fiyatı 34,00 TL oldu. Kısacası her alanda zamlar ve vergiler sürecektir. Ne diyelim hayırlısı olsun. Umarım artık böyle kararların çözüm olmadığı görülür. Ama istenen; Kurlar çok daha yukarı çekilip, sonra faizleri olması gereken çok daha yüksek seviyeye çekerek, davet edilen ve ihtiyaç duyulan dış kaynak ve yabancı için kur riskini ortadan kaldırmaksa onu bilemem! Çünkü sonuç oraya doğru gidiyor. Yok paraya ülke kaynaklarımız, varlıklarımız yabancılara geçecek endişemle bu konuyu kapatıyorum.
Peki borsada ne olur? Borsa insanların kendisini enflasyona karşı koruma alanlarından birisidir. Ara düzeltmeleri her an bekliyorum ama sonrasında Dolar bazında 252$ seviyesinin yukarı kırılıp, ikili dip formasyonu başlamasını ve BIST'in Dolar bazında 278 dolar ve üzerine doğru çıkmasını bekliyorum. Ama dediğim gibi ara düzeltmeler şu an seans içinde olup bitiyor gibi gözükse de, bazen birkaç günü bulan düzeltmeleri de yaşayabiliriz.
Her şeyin bedeli ve fiyatları artarken, bunları üreten şirketlerin hisse fiyatlarının düşük kalmasını beklemek doğru değildir. Bu yüzden enflasyon ve kurlar arttıkça hisselerde ve BIST'de de artış sürecektir.Hepinize sağlık ve bol kazanç dilerim.