AB’de Aşılama, Bahar İtibarıyla Hız Kazandı
Salgında zorlu bir dönem yaşayan ve aşılama sürecinin başlangıcında diğer ülkelerin oldukça gerisinde kalan Avrupa Birliği, kısıtlamalardan yavaş yavaş kurtuluyor. Aşılamaların bahar aylarından itibaren hız kazandığı Avrupa Birliği’nde, temmuz ayına kadar yetişkin nüfusun %70’inin en az bir doz aşı olması hedefleniyor. Aşılama çalışmalarının hız kazanmasıyla ekonomik ve sosyal aktivitelere yönelik kısıtlamalar da azalma eğilimi içerisine girdi. Kısıtlamaların kaldırılmasıyla iç ve dış talebin güçlenmeye devam etmesi bekleniyor. Tüketim ve hizmet sektörlerinin tetiklenmesi özellikle istihdamda hareketlilik yaşanması için oldukça önemli olacaktır. Özellikle yaz aylarında turizm sektöründe yaşanacak hareketliliğin test gerekliliği ve aşı sertifikası gibi seyahatleri sınırlandırıcı kuralların bir süre daha uygulanacağı varsayımı turizm sektörünün pandemi öncesi seviyelerine geri dönüşü hususunda 2021 yılı içerisinde sınırlı kalabilir. Bu durum, İspanya, İtalya ve Fransa gibi turizm endüstrisi olan AB ülkelerinin ekonomik faaliyetlerinin hızlanması için biraz daha zaman olduğu anlamına gelmekte. Avrupa Birliği, 2021 yılının başında resesyona girse de kısıtlamaların hafiflemesi ve açıklanan büyük kamusal destek paketleriyle birlikte 2022’nin ilk çeyreğine kadar kriz öncesi ekonomik faaliyet seviyelerine dönecektir.
AB Ekonomisinin Toparlanma Sürecinde İzlenen Politikalar ve Yeşil Enerji Dönüşümü
Ülkeler arası aşı yarışı bir kenara bırakılırsa Avrupa ekonomisinin toparlanması için bir diğer temel koşul uygun finansman koşullarıdır. Şu ana dek AB piyasaları uzun vadeli ABD tahvillerindeki ani yükselişten büyük ölçüde etkilenmedi. Bu durum AB para biriminin değer kazanmasını engellemekle birlikte Euro bölgesindeki finansman koşullarının gevşek olmasına da neden olmaktadır. Euro bölgesi ekonomisinin, ABD ile kıyaslandığında daha zayıf temellerinin olmasının yanı sıra euro bölgesi tahvil piyasasındaki talep ve arz faktörlerinin etkileşiminin uzun vadeli euro tahvillerinin getirilerinin ABD getirilerindeki artıştan daha fazla koruyacağı varsayılıyor. Fakat bu AB’de tüm varlık sınıflarının otomatik olarak olumlu seyir izleyeceği anlamını taşımamaktadır.
ECB Başkanı Christine Lagarde son açıklamalarında, ekonomik aktivitenin ikinci çeyrekten itibaren hız kazanmasını beklediklerini söyledi. Ekonomik toparlanmaya dair net bir işaret görülmeden AB ülkelerinin desteklerini geri çekmemesi gerektiğinin altını çizdi. Bunun yanı sıra son yapılan ECB para politikası toplantısında faiz oranlarında ve varlık alım programlarında değişiklik olmadı. ECB, varlık alımlarının Mart 2022'ye kadar devam edeceği mesajını verdi. Son toplantıda faiz artışına gidilmemesinin temel sebebi enflasyonun geçici olduğu yönündeki öngörülerdir.
Avrupa ve ABD ekonomileri mukayese edildiğinde, pandemi süreci boyunca ABD, ekonomisini tahvil alımları ve mali yardımlarla desteklerken, Avrupa ise ekonomisine ağırlıklı olarak para politikalarıyla destek sağladı. ABD’nin Avrupa’dan daha hızlı toparlandığını göz önünde bulundurursak Avrupa’da mali politikalara ağırlık verilmelidir. İzlenecek mali politikaların, kaynakların yeniden tahsisi hususunu da teşvik etmesi önemli olacaktır. Borçların sürdürülebilirliği, döngüsel istikrarın sağlanması ve ulusal maliye politikalarının toparlanma sağlanana kadar artırılması konularında çalışmalar yapılması faydalı olacaktır. Özellikle Çin’in ve ABD’nin ön planda olduğu yeşil ekonomi ve dijital dönüşüm süreci konusunda Avrupa’nın da dönüşüm ve değişim sürecini hızlandırması ve Çin ile ABD’nin bu alandaki yarışına yetişmesi gerekmekte.
AB, ekonominin ikinci çeyreğinde Çin ile imzaladığı yatırım antlaşmasının onay sürecini askıya aldı. Dışa bağımlılığı azaltmak amacıyla yapılan bu hamle, aynı zamanda AB sanayisinin güçlendirilmesini ve yeşil dönüşüm sürecinin hızlandırılmasını amaçlamaktadır. Aktivitenin mali teşvikler ve güçlü ihracat büyümesi ile desteklenerek 2022’de büyüme, ihracat ve sermaye oluşumunun teşvik edilmesi bekleniyor. ABD’de, AB’ye kıyasla yapılan daha güçlü mali teşvik ve buna karşılık AB’de devam eden ağırlıklı olarak izlenen parasal teşvik politikası, Euro ile dolar arasındaki oranı bozmamalıdır.
Bretix Sonrası Sözler Tutulacak mı?
AB’nin siyasi konjonktürü incelendiğinde, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma süreci olan Brexit’in tamamlanmasının ardından, tarafların İrlanda Cumhuriyeti üzerinden çıkan anlaşmazlığı sürüyor. AB Komisyonu Başkanı her ne kadar imzalanan protokole uyulmasının altını çizse de İngiltere’nin toprak bütünlüğü konusundaki hassasiyeti süreçte anlaşmazlığa sebep oluyor. Bunun yanı sıra Brexit süreci sonrasında yapılan antlaşmaya göre dolaşım serbestisi olmasına karşın, fiili olarak serbest dolaşımın sona ermesiyle binlerce AB vatandaşının İngiltere sınırlarından geri çevrilmesi de gerginliği artırmakta. Avrupa Birliği, İngiltere ile olabilecek en sıkı şekilde ilişki kurmak istediğini her fırsatta dile getiriyor. 2021 yılının başlarında Brexit sürecinin etkisiyle AB ile İngiltere arasında düşen ticaret hacminin anlaşmaya varılması durumunda toparlanmasını ve AB ekonomisini olumlu yönde etkilemesini beklemekteyiz. 2021’in kalan kısmında ve 2022 yılının ilk çeyreğinde ticari yatırımlar güçlü şekilde artacaktır.
PMI verileri incelendiğinde, küresel büyümenin güçlenmesi ve salgının kontrol altına alınmaya başlanması, rekor bir canlanmaya işaret etmekte. PMI verileri 2021 yılının ikinci çeyreğinde belirgin bir toparlanma yaşadı. Haziran Ayı PMI verilerine göre, bileşik PMI 57,1’den 59,2 ye, hizmet PMI 55,2’den 58,0’a yükseldi. İmalat PMI ise 63,1 oranında sabit kaldı. Verilere göre talepte yaşanan artış yükselişin en önemli etkeni oldu. Ancak, küresel toparlanmanın hızı sebebiyle talep karşılanırken yaşanan hammadde ve personel zorluğu, önümüzdeki aylarda enflasyon üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturabilir.
Avrupa Birliği ekonomisindeki canlanma son 15 yılın en güçlü büyümesine işaret etmekte. Salgın kısıtlamalarının kaldırılmaya başlanmasıyla birlikte hizmet sektöründe yaşanan canlanma ve artan talebin de etkisiyle 2021 ve 2022 yıllarına ilişkin büyüme tahminleri yukarı yönlü revize edildi. Avrupa Birliği GSYH’sinin 2021 yılında %4,6, 2022 yılında %4,7 ve 2023 yılında ise %2,1 büyüyeceği tahmin edilmektedir.
Avrupa’da Ekonomik Güven Endeksi, mayıs ayında 114,5 ile son üç buçuk yılın zirvesine tırmanırken, üretici güven endeksi de restoran, hotel ve mağazaların açılmasıyla birlikte mayıs ayında 8,8 ile 3 yılın zirvesine ulaştı. Sanayi güven endeksi 11,5 olarak gerçekleşirken, tüketici güven endeksi -5,1 ile iki buçuk yılın en yüksek seviyesine yükseldi.
Petrol ve enerji fiyatlarındaki artış, enflasyon üzerinde oldukça etkili oldu. AB’de yıllık enflasyon oranı mayıs ayında %2,0 olarak açıklandı. Böylece Euro bölgesinde 2018 yılından beri ilk kez enflasyon bu denli artış kaydetmiş oldu. Bunun yanı sıra Avrupa Merkez Bankası, artan enflasyonun geçici olduğunu söyleyerek faiz oranında değişikliğe gitmedi. Enflasyonun 2021 yılı sonuna kadar artmaya devam edeceği, 2022 yılında düşüşe geçeceği ve 2023 yılında %1,4 olacağı tahmin edilmektedir.
2021 yılının ilk çeyreğinde hanehalkı nihai tüketim harcamaları azalarak %1,9 oldu. Nihai tüketim harcamaları büyümeye negatif etki etti. Özel tüketim harcamaları arasındaki uçurumun harcanabilir gelirin artmasıyla kapanması beklenmekte. Buna bağlı olarak tasarruf oranlarının da normalleşmeyle birlikte düşmesi beklenmekte. 2021’de %17,5, 2022’de ise %13,6 olacağı tahmin edilmekte.
Özellikle hizmet sektöründe yaşanan daralmanın etkisiyle artan işsizlik oranının 2022 yılının sonuna gelindiğinde pandemi öncesi seviyelerine gerilemesi beklenmektedir. Mart 2021’de açıklanan mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı %8,1 oranındaydı. Geçen senenin aynı ayı ise bu oran %7,1’di. Hızlı bir AB kurtarma paketinin hayata geçirilmesi, toparlanmaya destek olacaktır.
Euro/dolar endeksinin son üç aylık performansı incelendiğinde euro, ikinci çeyrekte dolar karşısında %1,54 değer kaybetti. Enflasyon beklentilerinin küresel olarak artmasıyla FED tarafında 2023 yılına kadar beklenen iki faiz artışı, doların tüm para birimlerine karşı kuvvetlenmesine neden oldu. Haziran ayının ortasında son iki ayın en düşük seviyesine gerileyen fiyatın uzun vadeli yükseliş trendine kadar geri çekildiği gözlemlenmekte. Yükseliş trendinin ve 1,17 eşiğinin aşağı yönlü kırılması halinde ikili tepe formasyonu hedef fiyatı olan 1,12 seviyesine doğru geri çekilme yaşanabilir. Trend üzerindeki hareketin sürmesi halinde ise 1,22 seviyesini ilk direnç bölgesi olarak takip edilecek.