Bozuk bir plağı dinler gibi, her gün aynı hikayeyi dinlemeye devam ediyoruz:
"Petrol fiyatları geçen yıla göre %40 yükseldi ve bunun başlıca sebebi ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları."
Bu cümlenin ham petrolün daha düşükten değil, daha yüksekten işlem görmesi gerektiğini açıkladığı düşünülüyor. Ancak, artık duymasak bile, yakın zamana kadar kullanılan başka bir 'slogan' daha var:
"Kaya petrolü dünyaya petrole boğdu ve varil başına 100 Dolar artık tarih oldu."
Buna ne olduğunu hiç düşündünüz mü? Goldman Sachs bunun cevabını veriyor olabilir. Küresel enerji piyasasındaki birçok hissedarının kafasını karıştıran aynı sorunun cevabını arayan ABD'li yatırım bankası, kaya petrolünün küresel petrol arzındaki öneminin azalacağı dönem olan "Şistin Kuyruğuna Giden Yol" fenomenini açıklama amaçlı bir yazı yayınladı.
Goldman'ın temel materyal hisseleri araştırma uzmanı Brian Singer baş yazarı olduğu 10 Ekim tarihli yazı, kaya petrolünün "Umutlar ve Hayaller" aşamasından "Uygulama ve Verimlilik" aşamasına geçerek "Kuyruk" aşamasında ne kadar süre kalacağına yönelik soruların ortaya çıkmasına sebep olduğunu belirtti.
Günlük Bir Milyon Varillik Büyüme Görüldü
Wall Street'in enerji ve emtia ticaretinde en etkili seslerinden biri olan Goldman, kuyruğun "bazı öncü işaretlerini görüyoruz, ancak bunlar kaya petrolünün bittiğini söylemek için yeterli değil." diyerek ekledi:
"ABD petrolünün 2021'e kadar yılda 1 milyon günlük varil büyümesini sürdürmesi beklentisiyle birlikte, kaya petrolünü hala küresel petrol arzındaki büyümenin baş aktörü olarak görüyoruz."
Goldman'ın kaya petrolünün dayanıklılığına yönelik görüşü, Suudi Arabistan ve diğer başlıca petrol üreticilerinin oluşturduğu petrol karteli OPEC'in öngörülerine benzer.
Tam adı Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü olan grup, üç hafta önce yayınladığı ayrı bir yazıda, ABD'nin kaya petrolündeki yükselişin 2020'lere doğru devam ederek OPEC'in piyasa payını azaltacağını belirtti.
Kaya Petrolü Tehdidi 2023'e Kadar Sürüyor
23 Eylül'de yayınladığı Dünya Petrol Görünümü'nde OPEC, grup dışındaki ülkelerden gelen petrol arzının 2017'den 2023'e kadar günde 8,6 milyon varillik bir artış göstererek günde 66,1 milyon varil seviyesine ulaşacağını söyledi. Artışın büyük bir bölümünün ABD'nin kaya petrolü üretimindeki yükselişten kaynaklanacağı eklendi.
ABD Enerji Bilgi İdaresi ülkedeki ham petrol üretiminin Eylül'de ortalama günlük 11,1 milyon varil seviyesini bularak 2018 için yıllık 10,7 milyon varil ortalamasının şimdiden üzerine çıktığını gösterdi. 2019'daki toplam ortalama günlük 11,8 milyon varil olarak görülüyor.
İki yıl önceki küresel petrol bolluğunun zirve noktasında, günlük 1,5-2,0 milyon varillik arz fazlası bir dönem ABD West Texas Intermediate ham petrol fiyatını varil başına 100 Dolar üzerinden neredeyse 25 Dolar'a kadar düşürmüştü. Ancak geçtiğimiz 12 ayda, manzaranın arz fazlasından arz kısıtlılığına dönmesi küresel petrol piyasaların başını döndürdü.
4 Kasım'a yaklaşırken de nakarat her gün daha da yüksek sesle tekrar edilmeye başladı: Tahran'a yönelik yaptırımların resmi başlangıç tarihi kapıda. WTI şu an varil başına 71 Dolar civarındayken, İngiltere'li eşi Brent 80 Dolar civarında işlem görüyor.
Eylül'deki en yüksek noktasında günlük 3,5 milyon varil petrol ihraç eden İran'ın yaptırımlar sonucu günlük 1,5-2,0 milyon varil ihraç etmesinin engellenebileceği düşüncesi (bir zamanlar kaya petrolünün arz fazlası yaratmakla suçlandığı miktar), ikisinin de yükselmesine sebep oldu.
Sermaye Giderlerindeki Artış Kaya Petrolü İçin Bir Problem
Goldman'a göre, kaya petrolündeki en büyük problemlerden biri ABD'li petrol sondajcılarının kaynaklarına büyük bir yük yaratan sermaye giderlerindeki artış, ki bu şirketlerin çoğunluğu küresel alanda tutunmaya çalışan orta çaplı şirketler. Goldman, küresel petrol arzının dönüştürülebilir kısmındaki ortalama ömrün 7-15 yıl olduğunu ve kaya petrolünün şu an bu aralığın aşağı sınırında (yaklaşık 7 yıl) olduğunu söyledi.
"Kuyruk'ta olduğumuzu göstecek beş işaret: stokların azaltılması; kuyu verimliliğinin gelişmemesi; arz giderlerinin uzun vadeli sebepler yüzünden yükselmesi; sermayenin başka bölgelere kayması; ve son olarak, büyümenin artık anlamlı olmaması."
Arzdaki sıkıntıları gösteren bazı işaretlere rağmen, Singer'ın araştırma grubu kaya petrolünün ABD'de henüz sona ulaşmadığını belirtti. Aksine, yakın gelecekte kaya petrolü kendini yeniden küresel üretim sahnesinin merkezine koyabilir, bu da petrol fiyatlarının düşmesi ihtimali anlamına geliyor.
Goldman, "ABD'nin başlıca kaya petrolü havzalarında üretim ve verimlilikteki artışı görmeye devam ettikçe, kaya petrolünün döngüsünde hala Uygulama ve Verimlilik aşamasının erken safhasında olduğuna inanıyoruz." dedi.