- ABD TÜFE raporu olumlu bir sürpriz oldu, ancak medyan TÜFE %6,3 oranında arttı.
- Sürpriz, baskıların geniş çapta azalmasından ziyade küçük 'kuyruk' kalemlerdeki büyük hareketlerden kaynaklandı.
- Ücret ve fiyat kontrollere dair haberler endişe kaynağı.
Geçen hafta borsa, uzun süredir acı çeken tahmincileri manşet figürde aylık bazda (MoM) yatay, çekirdek TÜFEde ise yalnızca %+0,3'lük bir değişimle aşağı yönde şaşırtan yumuşak TÜFE raporunu kutladı. Nostalji, eskiden %0,3'lük bir çekirdek artışı yukarı yönde nadir bir aykırı değer olarak gördüğümüzü belirtmemi gerektiriyor: 2008'den 2009'a kadar bu tür raporlardan tam altı tane vardı ve hiçbiri bundan daha yüksek değildi. Şimdi, bunu büyük bir zafer olarak görüyoruz ve borsa buna bayıldı.
Ancak tahvil piyasasının bunu bu kadar coşkuyla karşılamamış olmasında ve tahvil faizlerinin haftayı başladıkları yerde bitirmelerinde küçük bir ipucu var. Bir başka ipucu da medyan TÜFE'nin aylık bazda %0,525 artmış olması ki bu hâlâ yıllık %6,3'lük bir orana denk.
Ağırlıklı bir ortalamanın düşmesinin iki yolu var. Bu yollardan biri, ortalamanın bazı küçük kısımları çok fazla düşerken, dağılımın geri kalanının değişmemesi. Büyük bir hareket gösteren küçük bir kategori matematiksel olarak ufak hareket eden büyük bir kategori kadar önemli olduğu için, ortalama düşer. Diğer yol ise, çoğu kategorinin beraber daha düşük bir seviyeye kaymasıdır.
Böyle bir şeyi teşhis etmenin yollarından biri, ortalama (çekirdek TÜFE gibi) ile medyan arasındaki farka bakmaktır. Bahsettiğim ikinci tür harekette, ortalama ve medyan benzer şekilde hareket edecektir. İlkinde ise ortalama hareket eder ancak medyan hareket etmez. Yaşanan da tam olarak buydu. Dolayısıyla, üç ya da dört dakika içinde, TÜFE'nin beklentinin altında gelmesinin umduğumuz gibi bir dönüm noktası olmadığından oldukça emindik (bu tür şeyler genellikle hisse yatırımcıları için biraz daha uzun zaman alır; Salı gibi fark ederler).
Grafik bu noktayı gösteriyor. Grafikte x ekseninde çeşitli kategorilerin ağırlıkları (sadece temel kategoriler için, yani gıda veya enerji yok), y ekseninde ise Temmuz ayı için 1 aylık yüzdelik değişimi gösterilmekte. Çoğu kategorinin aylık bazda artmaya devam ettiğini görebilirsiniz - hatta, TÜFE sepetindeki ağırlığın yaklaşık %60'ı %0,5'ten fazla arttı, bu oran geçen ay %70'ti (ancak 2020'den önce bu sayı çoğu ay yaklaşık %20 idi). Ancak birkaç küçük kategori çok büyük negatif değişiklikler gösterdi ve bu da tüm sayıyı aşağı çekti.
İyi haber şu ki, bunlar "geçici" olarak değerlendirilebilecek türden kategorilerdir... ve nihayet öyleler. Kötü haber ise, bunların fiyatlar üzerindeki genel baskıyı pek yansıtmıyor olması (medyan TÜFE'nin de gösterdiği gibi bu baskılar hâlâ oldukça yüksek).
Yani, ABD Başkanı'nın neden fiyatların düşmesiyle övünmek istediğini anlayabiliyorum. Ancak onun yerinde olsaydım, henüz "Görev Başarılı" yazan büyük bir tabela ile paraşütle atlamazdım.
Bir Adım Geri...
Geçen hafta beni çok tedirgin eden bir şey fark ettim. Washington Post'ta 9 Ağustos'ta "Faiz oranlarını yükseltmeden ve resesyona girmeden enflasyonla mücadele etmenin yolu" başlıklı ve "Tarih, hedefli fiyat sınırlamalarının bir kamu kampanyası eşliğinde işe yaradığını gösteriyor" alt başlığını taşıyan bir makale vardı. Yazı ücret ve fiyat kontrolleri hakkındaydı ve bu tür politikaların güzelliğini ve gücünü övüyordu.
Normalde bu tür cahilce yazıları görmezden gelirim - hepimiz çok acı yollarla öğrenilen derslerle, fiyat kontrollerinin ne teoride, ne de pratikte işe yaramadığını biliyoruz. Ancak...
Ocak ayında da, New York Times'da bir yazı yayımlanmıştı: "Tarihe Yeniden Bakılırken, Fiyat Kontrolleri Hararetli Bir Tartışmayı Tetikledi." Bunu hatırladım, çünkü o zaman gülüp geçmiştim. İlkinde, kışkırtıcı saçmalıklarla sütunları doldurmaya çalışan saçma bir editördür. İkincisinde... deneme balonu gibi görünmeye başlar.
İnternette hızlı bir arama yaparsanız, Temsilci Jamaal Bowman'ın (D-NY) yakın zamanda geçmişteki ücret ve fiyat kurullarına benzer bir Kongre görev gücü oluşturacak bir yasa tasarısı sunduğunu da göreceksiniz. Bu görev gücü, konut, sağlık hizmetleri, enerji ve ulaşım alanlarındaki şirket kazançlarını incelemek üzere mahkeme celbi yetkisine sahip olacak. Temsilci Bowman bu tasarıya ilişkin endişeleri şu sözlerle gidermeye çalıştı:
"Bu, tüm ekonomi genelinde fiyatları kontrol etmekle ilgili değil. Fahiş fiyat uygulamalarının nerelerde yapıldığıyle ve tedarik zinciri sıkıntılarının nerelerde yaşandığıyla ilgili."
Bunu size, Modern Para Teorisi'ni getirenle kişiler getiriyor; bu teori, şu anda sahip olduğumuz enflasyona -ücret ve fiyat kontrolleri istemelerine neden olan enflasyona- büyük ölçüde katkıda bulunan devasa hükümet harcamalarının arkasındaki itici felsefeydi.
Umarım boş yere endişeleniyorumdur. Ama korkarım ki böyle bir şeyin denendiğini göreceğiz, çünkü enflasyon çok fazla ya da çok hızlı düşmediğinde, "bir şeyler yapma" ihtiyacına yönelik bir algı oluşacak. Ve bu bir şeyi yapmak da, İkinci Dünya Savaşı'ndan kalma "fasulye köftelerini" geri getirebilir.
Kaynak: ABD Kongre Kütüphanesi https://dustyoldthing.com/share-the-meat-ration-recipes/
Açıklama: Şirketim ve/veya yönettiğimiz fonlar ve hesaplar, bu köşede zaman zaman bahsedilebilecek enflasyona endeksli tahvillerde, çeşitli emtia ve finansal vadeli işlem ürünlerinde ve ETF'lerde pozisyonlara sahiptir.