Bu haftaki yazımda değinmek istediğim üç konu var.
İlk konu; Salı günü BLS tarafından Sağlık Sigortası TÜFE'sinin nasıl hesaplanacağına ilişkin bir duyuru yapıldı.
Bu değişikliğin temelinde, Sağlık Sigortası TÜFE'sinin TÜFE için varsayılan bir maliyet olması yatıyor. Bir tüketici sağlık sigortası satın aldığında, aslında tıbbi bakımın yanı sıra risklerin havuzda toplanmasının faydalarıyla ilgili bir dizi sigorta ürünü satın alıyor demektir (yani, insanların kuyruk deneyiminde bir opsiyonun payını satın alması çok daha ucuzdur) Bir grup insanın, her bir kişinin kendi deneyimine dayanarak kuyruk satın alması, sigortanın temel faydası/işlevidir). Sağlık sigortasının tüm maliyeti aslında sağlık sigortası için olsaydı, tıbbi bakımın (örneğin doktor hizmetleri) ağırlığı oldukça düşük olurdu çünkü çoğumuz bu bakımın bedelini sigorta şirketi aracılığıyla ödüyoruz.
Dolayısıyla BLS'nin dolaylı olarak satın aldığımız tıbbi bakımın maliyetini yerleşik sigorta ürünlerinin maliyetinden ayırması gerekiyor. Yukarıdaki bağlantı tüm bunları daha ayrıntılı olarak ele alıyor, ancak sonuç olarak BLS yılda bir kez tüketicilerin sağlık sigortası için ne kadar ödediğini, bunun ne kadarının sigorta şirketi tarafından sağlık hizmeti satın almak için kullanıldığını ve dolayısıyla da bunu hesaplıyor. Sigorta ürününün maliyetine ne kadar atfedilebilir? Bunu yılda yalnızca bir kez yaptıkları ve cevabı 12 aya yaydıkları için, aylık rakamlarda adım adım süreksizlikler elde edersiniz. Uzun yıllar boyunca bu büyük bir sorun değildi, ancak 2018'den bu yana oldukça önemli birkaç dalgalanma yaşandı. Aşağıdaki grafik sağlık sigortası TÜFE'sindeki aydan aya yüzde değişimini göstermektedir. 2018-2020'de istikrarlı bir seviyeden ayda +%1,5'e, 2020-2021'de -%1'e, 2021-2022 için +%2'ye ve son yılda -%4'e çıktığını görebilirsiniz.
Bu son dönem, genel ve çekirdek TÜFE'ler üzerinde önemli ve ölçülebilir bir baskının oluşturulduğu ve Kasım ayında katıldığı Ekim 2023'te TÜFE'sinden itibaren rotasyonda olması bekleniyordu. Tahminler bunun kabaca aylık %2 civarında olacağı yönündeydi. Piyasadaki değişim, bu para biriminin önemli ölçüde azalması için bir miktarın yumuşamasını sağlıyor. Ancak yeni programlama yönteminin uç noktalarla eşleşmesini sağlamak için Ekim ayından itibaren +%2'lik etkinin iki ayrı tutulacağı belirtiliyor çünkü BLS 'normal' ayarlamayı yapacak ancak bunu 12 yerine 6 aya yayacak ve ardından yeni yönteme başlayacak.
Bunun anlamı, Ekim ayına geldiğimizde yıllık çekirdek TÜFE'yi yaklaşık %0,5 oranında azaltacak olan sağlık sigortasının Nisan ayında sona erecek 6 aylık ortamda %0,25 oranında artacağıdır. Dolayısıyla, çekirdek enflasyonunda önemli bir yükselişin yakında gerçekleşeceği zaten planlanıyor. Alınmaz.
Dikkat çekmek isteyen ikinci konu ise M2. Bu noktada önemsiz bir konu, ancak üç ay sonra M2'nin artık düşmediğini fark etmekte fayda var. Aşağıdaki grafiklerde görüldüğü üzere çok fazla değil, ancak Nisan ayında sona eren üç ayda yıllık bazda %9,6 oranında bir görünürken, son üç aylık dönemde %3,7 oranında bir artış görüldü.
Uzun vadede %3,7 kesinlikle kabul edilebilir olacaktır ancak hâlâ tamamlamamız gereken bir miktar M2 hızı toparlanmamız olduğunu unutmayın. İlginç olan, Fed'in bilançosunu küçültmeye devam etmesine ve kredi yetkililerinin borç verme standartlarının sıkılaştığını söylemesine rağmen bu durumun gerçekleşmesi. Bu, büyüyen bir ekonominin artan işletme sermayesi ihtiyaçlarına doğal olarak eşlik eden kredilerde kademeli bir artışla birlikte normal borç verme davranışlarına bir dönüş olabilir. Unutmayın, bankaların bu noktada rezervleri kısıtlı değil, dolayısıyla borç vermeye devam edecekler. Her neyse, M2 trendinde 3 aylık değişikliğe çok fazla değinmek istemiyorum, tıpkı ilk M2 daralmalarına değinmekten çekindiğim gibi… Ama olmasını beklediğim şey buydu. Sadece daha erken olmasını bekliyordum. Devam edecek mi göreceğiz. Eğer öyleyse, bu, M2 hızındaki doğal toparlanmayla uyumlu olarak enflasyonda daha fazla düşüşün zor olacağı ve hatta bir miktar yeniden hızlanma görebileceğimiz anlamına geliyor.
Son olarak bugünün üçüncü maddesi. Salı günkü podcast'imde, Çin'in kısmen emlak balonu ve aşırı genişlemiş bankalardan kaynaklanan son zamanlardaki yavaş büyümesinin, ABD'deki durgunluk ve enflasyonun düşmesine bakmamız gerektiği anlamına gelip gelmediği sorusunu sordum. 1997-1998 “Covid salgını” dönemini tartıştım ve “üretici” (net ihracatçı) bir ülkedeki durgunluğun, dünyanın geri kalanını, Çin gibi “tüketici” (net ithalatçı) bir ülkedeki durgunluktan çok farklı şekilde etkilediğini açıkladım. Tüketici ülkelerindeki durgunluk, tüketici ekonomilerinin 'aşağı yönde' olması nedeniyle üretici ekonomilerinde durgunluğa neden olur. Öte yandan, üretici ülkelerdeki durgunluk, müşteriler üzerinde ters etki yaratabilir; çünkü Çin gibi bir ekonomi durgunluk içindeyken emtia piyasalarında daha az rekabet sağlıyor. Bu da aslında daha hızlı büyüyebileceğimiz anlamına geliyor, diğer her şey eşit.
Covid salgını döneminde olan da buydu ve ben de bunun etrafına bazı grafikler koymak istedim. Tayland bahtı ilk domino taşıydı ve Ağustos 1997'de çöktü. Hong Kong Doları'nın o yılın Ekim ayında ABD Doları'ndan ayrılacağı ve 7'ye yükseleceği korkusuna kadar bu gerçekleşmedi. Dow'da bir günlük düşüş yüzdesi - Batı'daki insanlar çok endişelenmeye başladı ve Fed, eski Asya Kaplanları'ndaki sorunları aşağı yönlü bir risk olarak göstermeye başladı. İşte dönemin grafikleri. İlki, hiçbir zaman yıllık bazda %3,5'in altına düşmeyen üç aylık GSYİH'yi gösteriyor; ikincisi, kriz öncesindeki 1980'lerden bu yana uzun bir yavaşlama dönemini sürdüren, ancak 1998 ortalarında hızlanmaya başlayan ortalama TÜFE'dir.
Sonuç olarak, ihracat sektörümüzün kapsamı küçük olduğu ve gelişmiş bir ekonomi olarak sürdürmemiz gereken, üretici ekonomilerdeki zayıflık bizim için azaltıcı bir etki değil, aksine teşvik edici bir etkidir.