Finansal farkındalığın temeli, tıpkı ekonomi bilimi gibi kıt kaynaklardan maksimum yarar sağlama esasına dayanır. Sahip olunan fon ve sermaye doğru kullanılmadığında kâra dönüşmez. Dolayısıyla her bireyin kendi yaşamını idame ettirebilmesi için finansal farkındalığa sahip olması gerekir. Bilinçli olan her birey, ekonomiye de katkı sağlar. Tüketicilerin ve yatırımcıların akıllı tercihleri ekonomiye işlevsellik kazandırır.
Hızla gelişen ve değişen dünya düzenine finansal piyasalar da ayak uydurmakta, birçok yeni yatırım aracı ve tüketim alternatifi bireylere sunulmaktadır. Yeterince bilgi sahibi olmayan yatırımcı/tüketiciler ne çeşit işlem yapacağını bilemeyip kararsız kalmakta, bazen de kulaktan dolma bilgilerle hareket etmektedir. Dolayısıyla önce hane halkının ardından da toplumun ekonomisinin bozulmaması için finansal farkındalığın önemini vurgulamak gerekir.
Türkiye ekonomisi açısından bakıldığında özellikle son dönemde öne çıkan bazı gelişmeler, bireylerin finansal konularla “ister istemez” ilgilenmesi sonucunu doğurmuştur. Artan enflasyon ve işsizlik rakamları, devamlı güncellenen(!) fiyatlar, benzinin pompa fiyatının 7 TL’nin üzerine çıkması, dövizdeki öngörülemezlik, altın fiyatlarının hareketli seyri, faiz oranlarında yapılan düzenlemelerin yetersizliği ve orantısız vergi dağılımı gibi bireyin cebini yakından ilgilendiren konular gözleri finansal farkındalığa çevirmiştir.
Yapılan araştırmalar, finansal farkındalığın önemini 6 alt başlıkta açıklamaktadır:
•Finansal Ürünlerin Karmaşıklığı: Finansal ürünleri iyi tanımamak, başvurulan finansal danışmanların kişiyi kendisine bağımlı kılmak amacıyla teknik terimler kullanması, aynı şekilde medyada yer alan ekonomistlerin halktan kopuk bir jargon benimsemesi finansal ürünleri karmaşık hale getirmektedir.
•Finansal Ürünlerin Sayısında Artış: Finansal ürünlerin giderek karmaşık hale gelmesi durumu aslında ürünlerin sayısındaki önlenemez artışın bir sonucudur. Gelişen teknolojiyle birlikte bankaların birbirinden farklı kredileri, çeşitli mevduat toplama yöntemleri, sermaye piyasası ürünleri, sanal borsa Forex ve en son Bitcoin vb. kripto paraların ortaya çıkması, finansal gelişmelere ayak uydurabilmek ve çok çeşitliliğin nimetlerinden faydalanmak için, finansal farkındalığa sahip olmayı adeta bir zorunluluk haline dönüştürmüştür.
•Nüfus Patlaması ve Artan Yaşam Süresi: Baby boom kuşağının erken emekli olması ve ailelerdeki çocuk sayısının azalması, çalışan yeni neslin sırtına yük bindirmiştir. Ek olarak, gelişen sağlık ve kimya sektörü yaşam süresini uzatmıştır. Haliyle bu kişilerin finansal farkındalığının olması kişisel finansal refahlarına katkı sağlayacaktır.
•Emekli Maaşı Düzenlemelerindeki Değişimler: İnsan ömrünün uzamasıyla birlikte dünya nüfusu da hızla yaşlanmaktadır. Devletlerin birbiri ardına emeklilik yaşını yükseltmesi bile çalışan genç nüfusun emeklileri kompanse etmesine yetmemektedir. Emekli sayısının artması ülkeler üzerindeki maddi yükü de arttırdığından hükümetleri farklı arayışlara yöneltmiştir. Avrupa ülkelerinde bireylerden emeklilik dönemleri için daha fazla sorumluluk almaları istenirken, ülkemizde de 2017 yılı itibarıyla 45 yaş altı tüm çalışanlara otomatik BES uygulaması getirilmiştir.
•Gelirdeki Değişimler: Gelirde artış oldukça kişiler doğru yatırım aracına yönelmek ve kazancını daha da arttırmak istemektedir. Yüksek gelire sahip kişiler hem tasarruf etmek, hem de doğru yatırım araçlarını kullanarak daha çok gelir artışı sağlamak istedikleri için finansal okuryazarlığa önem vermektedir. Gelirinde aşağı yönlü değişimler yaşayanlar ise borç batağına düşmemek ve hayat standartlarını koruyabilmek için finansal farkındalığa sahip olmalıdır.
•Sermaye Piyasasındaki Değişimler: İşlem yapmak için nitelikli bilgiye sahip olmayı gerektiren sermaye piyasaları, gelişmekte olan ülkeler için halâ tabu olarak görülmektedir. Çünkü bu piyasalarda işlem gören ürünlere güvensizlik ve işlem yapmak isteyen kişilerde bilgisizlik hâkimdir. Dolayısıyla sermaye piyasasında işlem yapabilmek ve değişimleri yönetebilmek için finansal farkındalığın önemi bir kez daha vurgulanmalıdır.