Bu makale 30.08.2018 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Enerji piyasalarındaki dalgalanma ve dönemselliğin ek bir katalizör görevi görmesi kadar, çetin ekonomik ve politik gelişmeler de petrol piyasasını etkilemeye devam ediyor. Eylül ayına girerken, petrol fiyatlarının yönünü etkileyebilecek üç etken şöyle:
1. ABD’deki tüketiciler, gelecek haftaki İşçi Bayramı Tatili sonrası benzin fiyatlarında düşüş başlayacağını bekleyebilir. Genellikle, talebin düştüğü ve rafinerilerin “kış” harmanı benzini daha ucuza sattığı güz aylarında, ABD’deki benzin fiyatları düşüş yaşar. Ham petrol fiyatları geçtiğimiz ay görece sakindi ve böylece benzin fiyatlarındaki artışlar da önlenmiş oldu. Bu durum, Anma Günü tatili dolaylarında fiyatların arttığı yaz başının tam aksi bir gelişme.
Şüphesiz ki, ABD’de Kasım ayında biten kasırga mevsiminin en dalgalı dönemine giriyoruz. Güneydoğu eyaletlerinde bir kasırga görürsek, fiili ya da yalnızca potansiyel arz bozulmalarına karşılık belirli bölgelerde benzin fiyatları artabilir.
Kasım ayına doğru baktığımızda, ayın ilk haftasında yürürlüğe girecek olan ABD’nin İran’ın petrol ve gaz ihracatına yönelik yaptırımları ile benzin fiyatlarında sert artışlar görülebilir. Bu yaptırımlar ABD’nin dönem ortası seçimleriyle kesişiyor, yani, seçmenler oylamaya gittikçe, mevcut yönetim benzin fiyatlarının artmasını önlemek için çeşitli stratejiler üretecek. Eğer ki fiyatlarda artış tehdidi ortaya çıkarsa, bu, ABD’nin ABD Stratejik Petrol Rezervi’nden petrol çıkarmayı düşünebileceği veya Ekim ve Kasım ayında olmak üzere Suudi Arabistan’a petrol üretimini artırma yönlü baskı yapabileceği anlamına geliyor.
2. Önümüzdeki birkaç ay küresel petrol piyasasının karşı karşıya kalacağı majör mesele, İran yaptırımlarının etkileri olacak. İlk başta, ABD yaptırımlarının İran ihracatı üzerinde tek başına majör bir etkisi olmayacağına dair analistler ikna olmuş gözüküyordu. Yaptırımlara uyum sağlamak için son tarih yaklaştıkça, ABD yaptırımlarının gerçekte büyük bir etkiye sahip olacağı açıkça ortaya çıkıyor.
Yeni bir Wall Street Journal raporuna göre, İran petrol ihracatının Eylül ayında günlük olarak yalnızca 1,5 milyon varile düşmesi bekleniyor. Haziran ayında İran, 2,3 milyon varil civarında ihracat yaptı. İran’ın petrol ihracatında, yaptırımların uygulamaya girmesinden iki ay önce bile günlük 800.000 varil düşmesi bekleniyorsa, o zaman yaptırımlar bir kez yürürlüğe girdi mi, piyasadan çok büyük miktarlarda petrolün azalacağını görebiliriz. Yaptırımların ilk kez duyurulduğu Mayıs ayına dönecek olursak, pek çok analist piyasadan günlük olarak yalnızca 300.000 – 500.000 varil arası petrol çekileceğini öngörüyordu. Şimdi muhafazakarlar bile 800.000 – 1 milyon varil arasında tahmin yürütürken, diğer analistler 2 milyon varil petrolün piyasadan çekileceğini öngörüyor.
Piyasanın tamamen yaptırım etkileriyle fiyatlanması mümkün değil. Küresel petrol piyasası, 2016’da veya geçen yıl olduğu gibi aşırı arz seviyesinde değil. Bu nedenle, önümüzdeki birkaç ay boyunca İran yaptırımlarına dair endişe haberlerinin petrol fiyatlarını yükselteceğini beklemeliyiz. Fiyatların artmasına neden olabilecek gelişmeler, feragatnamelerin reddedilmesini veya küresel rafinerilerin İran ithalatını düşürdüğüne dair raporları içeriyor.
3. Wood Mckenzie’nin yeni bir raporu, daha uzun bir aralıkta petrol talebinde büyüme olacağını iddia ediyor. Özellikle, Çin ve Hindistan talep büyümesini inceliyor ve Hindistan’ın petrol talebindeki büyümenin 2024 yılı ile beraber Çin’deki büyümeyi sollayacağını tahmin ediyor. Küresel enerji danışmanlığı grubu, talep büyümesinin ana etkeni olarak Hindistan orta sınıfının genişlemiş olmasını düşünüyor. Bu rapora göre, Hindistan’ın benzin ve dizel talebini karşılamak için ek olarak günde 4,7 milyon varil ham petrol ithal etmesi gerekecek. Dahası, Hindistan beklenen talep büyümesini karşılamak için arıtma kapasitesini genişletmeye ihtiyaç duydukça veya benzin ve dizel ithal etmeye başlamak zorunda kaldıkça, bu, enerji hisse senedi piyasası üzerinde de etkiye sahip. WoodMac öngörüleri doğru ise, Hindistan’da satışa dönük enerji fırsatları çok daha büyük olacak ve Hindistan talebi petrol fiyatlarında uzun dönemde çok büyük bir etkiye sahip olacak.
Hindistan bir süredir, arıtma kollarını genişletmek isteyen büyük petrol şirketlerinin radarında. Geçen yıl, Rosneft (OTC:OJSCY) Hindistan rafinerisi olan Essar Oil’i (şimdiki adı Naraya) satın aldı ve daha fazla fırsat için bakınıyor. Geçtiğimiz Nisan ayında Aramco ve pek çok Hint firması, Hindistan’da rafineri ve petrokimyasal üretim tesisi kurmak için 44 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı.
Açıkça görüyoruz ki, Hindistan’ın arıtma kapasitesinin genişlemesi gerekirken, küresel büyük firmalar boru hatlarındaki yeni projeler ile beklenen talep büyümesine cevap veriyor.