Yazar: Şenay Şerefoğlu
Gelecek hafta - 4 Eylül Salı günü yurt içinde enflasyon rakamları açıklanacak. Temmuz'da zirve yapan enflasyonun Ağustos'ta da yükselmesi bekleniyor.
Enflasyonda neden yükseliş bekleniyor?
USD/TRY kurunun Eylül - Ekim ve Kasım aylarındaki yükselişi enflasyonu tetiklemiş ve 2017'de enflasyon %12,98 ile Kasım ayında zirve yapmıştı. Bu süreçte yani 2017'de TCMB'nin enflasyon hedefi ise %7,50 idi.
Sert yükseliş sonrası baz etkisi ile enflasyonun devam eden aylarda bir miktar düşmesi bekleniyordu ki Ocak, Şubat ve Mart aylarında enflasyon yıllık bazda %10,23'e geriledi.
*Baz Etkisi: İki dönem arasındaki değişim hesaplanırken beklentilerin çok üzerinde ya da çok altında çıkan oranın değişimin hesaplandığı döneme yansımasıdır. Örneğin; 2016'nın ilk çeyreğinde %4,8; 2. çeyreğinde %3,1 (revizyon sonrası %4,5) gelen GSYİH, 15 Temmuz başarısız darbe girişimi sonrasında 3. çeyrekte %1,8 daralma yaşadı. Daralma sonrasındaki 4. çeyrek büyüme ise %3,5 ve 2017 ilk çeyrek büyüme %5 geldi (Burada mevsimsellikten arınma gibi iç bileşenleri muaf tutuyoruz). İşte, iki dönem arasındaki farkın yüksek çıktığı çeyrekler baz etkisi ile yaşanan yükselişi gösteriyor.
Türk Lirası'nın döviz karşısındaki kaybının Nisan itibariyle hızlanması sonrasında enflasyonda da yükseliş yaşandı. Mayıs'ta %12,15; Haziran'da %15,39 ve Temmuz'da %15,85'e çıkan enflasyon Temmuz ayı itibariyle Aralık 2004'ten sonraki en yüksek seviyeye çıktı.
Gerek kurdaki artış gerekse enflasyondaki yükseliş nedeniyle TCMB 25 Nisan - 7 Haziran aralığında toplamda 500 bp faiz artışına gitti, banka Temmuz toplantısında ise faiz hamlelerin etkisinin sonradan hissedildiğini bu nedenle ilerleyen aylarda enflasyonda düşüş beklediklerini belirtti.
Riskler Ağustos'ta daha da arttı!
24 Temmuz'da TCMB'nin faiz artırmamasına kısa süreli tepki veren piyasalarda 26 Temmuz itibariyle volatilite arttı ve Ağustos ayı içinde ABD ile yaşanan yaptırım krizi TL'nin rekor düşüşler yaşamasına neden oldu.
Bu süreçte elektrik, doğal gaz ve benzine de zamlar yapıldı, ayrıca yine birçok gıda ürününün de fiyatı arttı. Hem kurdaki rekor yükselişler hem fiyatlardaki artışların enflasyon üzerinde hissedilir bir etki yaratması bekleniyor. Bu nedenle Ağustos rakamlarının Temmuz üzerine çıkması bekleniyor.
Yüksek enflasyon kuru da yükseltir mi?
Piyasalardaki fiyatlamalar içinde birçok gelişmeyi barındırır, dolayısıyla kurda rekor sonrasındaki düşüşlerin sınırlı kalmasında en büyük etken ABD ile yaşanan gerginliğin devam etmesi olsa da mevcut gelişmelerin enflasyonu yükseltmesi olasılığı da büyük oranda fiyatlandı. Burada rakamlar belirleyici olacak, örneğin enflasyonun %17'lerde gelmesi beklenirken %20 üzerinde gelmesi beklentileri de aştığı için TL negatif etki yaratabilir.
Enflasyonun yüksek gelmesinin kur üzerindeki etkisi sınırlı kalsa da vatandaşa etkisinin fazlaca belirgin olacağı bir gerçek ve her ne kadar yatırımcılar için fiyatlar ve oynaklık takip edilse de diğer tarafından tüketici olarak bu oynaklığın ve enflasyondaki artışın yükünü vatandaş olarak yine yaşayacaktır.
Nasıl ki alınan önlemlerin etkisi bir süre sonra hissedilecek ise yaşanan risklerin etkisi de yine bir süre hissediliyor. Bu nedenle enflasyon tarafındaki yükselişin 3. çeyrek boyunca sürmesi bekleniyor.