Geçtiğimiz haftada yayımlanan tüketici fiyat enflasyonu raporunun yıllık bazda %8,6’lık bir artış göstermesinin ardından, ekonomistler Fed’in faiz artışlarına yönelik tahminlerinde hızlı bir değişikliğe gitti. Ekonomistler şimdi bu hafta gerçekleştirilecek olan politika toplantısında ve Temmuz ayında 50’şer baz puanlık faiz artışları bekliyor.
Aylık TÜFE %1’de açıklandı ve yıllıklandırılmış haliyle bu artış %12’ye denk geliyor. Gıda ve enerji fiyatlarını içermeyen Çekirdek TÜFE ise yıllık bazda %6, ayda ise %0,6 arttı.
Bazı ekonomistlere göre, Fed şimdi Eylül ayına kadar 50’şer baz puanlık faiz artışlarına devam etmek zorunda kalacak. Hatta bazı uzmanlar bu süreçte 75 baz puanlık artış ihtimalini bile dile getirdi, ancak Fed bu boyutta bir artışı geçmişte reddetmişti.
Yükselen enflasyon merkez bankası üyelerini odak noktası haline getiriyor, çünkü bu yetkililerin başlıca görevi enflasyonu engellemek. Hem Fed Başkanı Jerome Powell, hem de kendisinden önce merkez bankasının başkanlığını yapan Hazine Bakanı Janet Yellen, enflasyonu ne kadar hatalı değerlendirdiklerini kabul etse de, bu kabullenme fiyatlardaki yükselişi durdurmuyor.
Merkez bankasının planladığı adımların yeterli olup olmayacağına dair şüpheler mevcut. Allianz’ın baş ekonomik danışmanı ve eski PIMCO CEO’su Muhammed El-Erian, Pazar günkü değerlendirmesinde, Fed eğer hatalı değerlendirmesi konusunda daha mütevazı davransaydı ve daha hızlı harekete geçseydi, mevcut yükselişin daha başlamadan önlenebileceğini belirtti.
Bu noktada, merkez bankası bir yandan uzun vadeli enflasyon beklentilerini çapalı tutarken, bir yandan da enflasyona yetişmek ve itibarını yeniden oluşturmak gibi zorlu bir görevle karşı karşıya. Belki de milyonlarca insanı işsiz bırakabilecek bir resesyonun yaşanma ihtimali giderek artıyor.
Atlanta Fed’in GSYİH takip sistemi, geçtiğimiz haftada ikinci çeyrek büyüme oranının yıllık bazda bir önceki haftadaki %1,3’ten %0,9’a gerilediğini göstererek, yavaşlamanın üst üste ikinci çeyrekte negatif büyümeyle sonuçlanabileceğinin işaretini verdi ki bu da teknik olarak resesyon demek.
Bir resesyon olmasa bile, ya da resesyonu çok hafif olarak atlatsak da, birçok ekonomist artık yüksek enflasyon ve düşük büyümenin hakim olduğu bir stagflasyon döneminin en az birkaç yıl boyunca etkili olabileceğini düşünüyor.
Beyaz Saray ise şu an Fed’in faaliyetlerini yürütmek için bir “alana” ihtiyaç duyduğunu söyleyerek, merkez bankasının bağımsızlığına dikkat çekiyor. Ancak bazı piyasa katılımcılarına göre, yönetim Fed’i enflasyon konusunda bir günah keçisi olmaya hazırlıyor gibi görünüyor.
ECB’nin Enflasyon Mesajı
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, Avrupa kendi enflasyon baskılarıyla boğuşurken para politikası alanındaki deneyim eksikliğini gösteriyor ve enflasyon karşısında ilginç bir şekilde tepkisizliğini koruyor.
Euro Bölgesi’nde tüketici fiyatları Mayıs ayında yıllık %8,1 yükseldi ki bu da merkez bankasının %2’lik hedefinin çok üzerinde bir oran.
Eski ECB Baş Ekonomisti Peter Praet geçtiğimiz haftada, Lagarde’ın ilk başta oldukça kademeli bir faiz artışları sürecinden bahsetmesi, sonrasında ise bankanın faizleri Temmuz’da artırmaya başlamaya karar vermesinin ardından daha şahin bir pozisyon almasıyla birlikte merkez bankası başkanının oldukça karışık sinyaller verdiğini belirtti.
Praet Bloomberg Television ile gerçekleştirdiği bir röportajda, “Bu iletişim sürecinde beni kızdıran şey, Christine Lagarde’ın daha birkaç hafta önce söylediği şeylerden çark etmesi.”
Lagarde 23 Mayıs’ta yayımlanan bir blog paylaşımında, Euro Bölgesi’nde bir talep fazlalığı olmadığı için faiz artışlarının kademeli olacağını söylemişti. Ancak Lagarde geçtiğimiz haftada tonunu değiştirdi ve yalnızca Temmuz ayında 25 baz puanlık bir artış değil, Eylül’de de gerekirse 50 baz puana kadar çıkabilecek bir artış tahmin ettiğini söyledi.
Praet’e göre, “Eğer bir şahin olacaksan, tutarlı olman ve neyi hedeflediğini net bir şekilde dile getirmen gerekir.“
Praet aynı zamanda Lagarde’ı, bölgedeki daha güçlü ülkeler ile daha zayıf ülkelerin tahvil faizleri arasındaki farkın çok açılması durumunda ECB’nin ne yapmayı planladığı konusunda net olmamakla eleştirdi. Tahvil faizleri arasındaki farkların açılması, kendi borçlanma ihtiyaçlarına göre hareket eden 19 bağımsız ülkeyi ortak bir para birimi altında tutmaya çalışmanın yarattığı özel bir sorun.