TCMB, çok uzun zamandır enflasyon hedefinin uzağında, bunun en önemli nedeni ise doğru para politikası uygulanamaması. Doğru para politikası uygulanamamasının nedeni ise hem merkezin bağımsız karar alma yetisini kaybetmesi hem de mali politikalarda oldukça gevşek davranılması. Böyle olunca ne enflasyonda istikrar sağlanabiliyor ne de faiz-enflasyon- kur sarmalından çıkılabiliyor.
Başçı dönemindeki artan baskı Çetinkaya'da iyice gün yüzen çıktı ve sonrasında yaşananlar herkesin malumu. Görevden alınmalar, kısa süreli ve doğru uygulanamayan politikalarla merkeze olan güven hiç görülmemiş ölçüde düştü.
Merkez bankaları faiz uygulamasında birçok göstergeyle beraber enflasyonu baz alır, amaç para biriminin reel getirisini korumak yani geliri enflasyona yedirmemektir. Fakat ekonomisi oturmuş, enflasyonu istikrarlı olan ekonomilerdeki fiyat değişimleri keskin olmadığı için enflasyon için çekirdek kalemin öne çıkması yine anlaşılır bir durumdur. Bu durumun pandemi ile bozulduğunu da belirtelim, çünkü pandemi nedeniyle yaşanan ekonomik kayıplar arz, tedarik sorununa neden oldu, fiyatlarda görülmemiş artışlar yaşanıyor, özellikle kira, enerji ve gıdada ve bu üç kalem zaten bir insanın yaşaması için en temel başlıklar, haliyle bu gruptaki fiyat artışlarını görmemek gerçeği gözünü kapatmak demektir.
Dünyada artan enerji ve gıda fiyatlarında Türkiye ilk sıralarda yer alıyor. Tarım politikalarındaki yetersizlik nedeniyle bereketli topraklardan alınan verim ne yazık ki çok düşük, enerjide de dışa bağlı olmamız nedeniyle sadece iki yıldaki elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artış akıl almaz oranda artmış durumda. Gel gelelim vatandaşın gelirine yapılan zam ise devenin kulağından bile küçük.
Matematiksel olarak gelir gidere yetmeyince yapılması gerekenler enflasyonu düşürmek için sıkı para politikası uygulamak ve gelirde de iyileştirme yapmaktır. ABD, Euro Bölgesi ve İngiltere'de enflasyon son yılların zirvesinde ve bu ekonomilerdeki merkez bankaları sıkı para politikasına hazırlanırken gelirde de artış olması gerektiğinin altını çiziyor. Tüketici harcamasını ve iç ekonominin canlanmasını sağlayabilmek için evvela gelir olması gerekir. Bu noktada ülkemizdeki durum son derece kötü. İşsizlik yüksek, istihdam zayıf, gelir düşük, enflasyon yüksek, para politikası yanlış...
Merkezin faiz indirimine sebep bulabilmek için Çekirdek TÜFE'yi takip etmesi ve hemen arkasından gelen faiz indiriminin ardından bugün Eylül ayı enflasyon rakamları açıklandı. Manşet enflasyon %19,58 ile hem 2,5 yılın zirvesinde hem de yıl sonu ve orta vadeli hedefin oldukça üzerinde, Çekirdek TÜFE de %16,98'e yükseldi. Ama %18 olan faize göre tüketici reel olarak kaybetmiş değil!
Son veriler enflasyonda iyi bir görünüm olmadığını açıkça gösterse de merkezin bu yıl içinde faiz indirimine gideceği beklentisinde değişiklik yaratmadı. Çünkü verilere değil, siyasi isteğe ve buna bağlı merkezin söylemlerdeki değişikliğine göre beklenti oluşuyor artık.
Küresel tarafta doların güçlenmesine yurt içindeki bu durumları ve beklentileri de eklediğimizde kur 8,80'nin üzerinde kalmaya devam ediyor. Bu seviye üzerindeki her atak kurda yeni bir rekor olacaktır ve her yükseliş de vatandaşa yeni zam olarak yansımaya devam edecektir. Yani faizin düşmesi enflasyonu da kuru da düşürmüyor, aksine bu üçlüdeki çıkmaz giderek derinleşiyor. Merkezin bugün uyguladığı bu politikaların hasarı derinleştikçe para politikasında değişikliğe gidilmesi de kaçınılmaz olacak, ama politika değişirken başkan aynı kalır mı onu bilemeyiz...