Bu makale 01.09.2022 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Enerji piyasalarındaki ekstrem dalgalanma devam ederken yatırımcıların akıllarında tutmaları gereken bazı temel enerji gündemleri şunlardır:
1. Avrupa'da hızla artan enerji maliyetleri Avrupa'nın enerji piyasasını değiştirecek mi?
Avrupa Birliği liderleri, hızla artan doğal gaz fiyatlarının enerji maliyetlerini tüketiciler için çok yüksek hale getirdiği gerçeğini kabullenmeye başladı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Avrupa enerji piyasasının mevcut koşullar altında artık işlemediğini ve özellikle enerji fiyatını doğal gaz fiyatından ayırmak için acil müdahaleye ihtiyaç olduğunu söyledi.
Mevcut modele göre elektrik fiyatı, herhangi bir günde talebi karşılamak için kullanılan en pahalı yakıtın fiyatına göre belirleniyor. Bu fiyatlandırma planının ardındaki düşünce, Avrupa'da fosil yakıtlardan daha ucuz olan yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik etme hedefiydi. Ancak Avrupa ülkeleri talebi karşılamak için hâlâ fosil yakıtlara bağımlı ve doğal gaz fiyatlarındaki artış, elektrik fiyatlarının gün içinde megavat saat başına 600 euro’ya ulaşmasına neden oldu.
Çoğu Avrupa ülkesi doğal gaz fiyatlarına bir üst sınır getirilmesini savunuyor ancak bu, fiyatları sadece tüketiciler için düşürecektir. Birileri, muhtemelen Avrupa hükümetleri, ekonomilerine elektrik için doğal gaz tedarik etmeyi planlıyorsa aradaki farkı karşılamak zorunda kalacaktır (Şu anda elektrik kesintileri yaşanmadığı sürece elektrik ihtiyacını karşılayacak başka bir alternatif yok).
Polonya'nın da desteklediği bir fikir, AB'nin Emisyon Ticareti Sisteminin fiyatlarına bir üst sınır koymak. Fosil yakıt yakan Avrupalı enerji üreticileri, bu yakıtların yakılmasıyla ortaya çıkan karbonu telafi etmek için ticaret sistemi tarafından belirlenen fiyatlardan “karbon telafisi” satın almak zorunda. Bunlar şu anda 90 euro/ton'dan işlem görüyor. Polonya, 30 euro/tonluk bir üst sınırın fiyatların düşmesine yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Ben, Shell CEO'su Ben van Beurden'in yıllarca sürebileceğine inandığı bu enerji krizi süresince Avrupa'nın bu sistemi tamamen askıya alması gerektiğini savunuyorum.
2. Avrupa'daki enerji krizi diğer emtiaları nasıl etkileyecek?
Avrupa'daki jeopolitik kriz hem Rusya hem de Ukrayna'nın önemli buğday ihracatçıları olması nedeniyle tahıl piyasalarını zaten etkiledi. Ancak şimdi enerji krizinin diğer emtialara da sıçradığını görüyoruz.
Örneğin alüminyum üretimi, enerji maliyetleri ve yakıt karnesi nedeniyle Avrupa'da kısıtlanıyor. Amerika merkezli büyük bir alüminyum üreticisi olan Alcoa (NYSE:AA), Norveç'teki Lista döküm tesisindeki üretimi üçte bir oranında azalttığını çünkü bu tesisi çalıştırmak için gereken enerji fiyatının çok yüksek olduğunu açıkladı. Bu, geçtiğimiz yıl 500.000 ton ölçeğinde yapılan kesintilerin üzerine geldi. Alüminyum üretimi özellikle enerji yoğun bir madde olduğundan enerji fiyatlarındaki artışlara karşı en savunmasız olanıdır.
Gübre fiyatları da kısmen gübre yapımında kullanılan hammaddelerin bir kısmının doğal gazdan elde edilmesi nedeniyle yükseliyor. Yüksek fiyatlar ve hammadde eksikliği nedeniyle Avrupa'nın bazı yerlerinde gübre üretimi de kısıtlandı. Bu durumun, üretim için gübreye dayanan diğer emtia piyasalarında da yansımaları olacaktır.
3. OPEC+ 5 Eylül'deki toplantısında üretim kesintisi yapacak mı?
Suudi Arabistan Petrol Bakanı Prens Abdülaziz bin Salman'ın geçen hafta yaptığı yorumlarla petrol piyasalarını karıştırmasının ardından yatırımcılar, grubun gelecek hafta bir üretim kesintisi yapıp yapmayacağını merak ediyor. Ben bunu pek olası görmüyorum çünkü OPEC+ muhtemelen önümüzdeki Pazartesi gününe kadar üretim kotalarını yeni bir anlaşmayla yeniden yapılandıramayacak. Bu büyük olasılıkla bu yılın ilerleyen dönemlerinde, belki de Kasım toplantısında gerçekleşecek.
Grup, büyük olasılıkla kotaları değiştirmeden bırakacak. Yatırımcılar, OPEC+'nın fiili üretim oranlarının şu anda petrol fiyatları için kotalardan daha önemli olduğunu unutmamalı çünkü pek çok üye ülke kotalarının altında üretim yapıyor. Hatta birçoğu kotalarını karşılayamıyor.
Ancak ileriyi düşünürsek OPEC+ Ortak Teknik Komitesi (JTC), 2022 yılı için arz fazlasında günlük 100.000 varil artış öngören bir rapor yayınladı. Komite şimdi piyasanın bu yıl ortalama 900.000 varil arz fazlası göreceğini düşünüyor. JTC'nin fiziksel petrol piyasasına ilişkin değerlendirmesi, OPEC+'nın gelecekte üretim kotalarını düşürüp düşürmeyeceğine dair bazı ipuçları sağlayabilir. Yatırımcılar, grubun kotaları düşürmeyi planlayıp planlamadığına dair sinyaller için gelecekteki JTC raporlarının yanı sıra OPEC'in 2023 için resmi arz ve talep tahminlerini de izlemeli.