TÜİK’in bugün açıkladığı finansal yatırım araçları getiri oranı raporuna göre Eylül ayında aylık bazda en çok kazandıran yatırım aracı %2,53 ile dolar oldu. Yıllık bazda euro %26,48, dolar %18,08 kazandırırken altın ise %51,05 ile en çok kazandıran yatırım aracı oldu. BİST 100’ün kaybı ise yıllık bazda %2,55 oldu.
Eylül ayını rekor yükselişle kapatan döviz kurları bu sabah yeniden rekor tazeledi. Bugün USD/TRY 7,8680, EUR/TRY 9,2480, GBP/TRY 10,1645 ve CHF/TRY 8,58 ile rekor tazelerken gram 480 TL’ye çıktı. TL, günün ilk yarısında dolar karşısında en çok değer kaybeden gelişen ülke parası olurken sene başından bu yana da Brezilya realinden sonra en çok değer kaybeden para birimi oldu.
TCMB’nin dün açıkladığı reel efektif döviz kuru raporuna göre TL, ticaret yaptığı önemli paralar karşısındaki fiyat değeri 62,26 ile tarihi düşük seviyeye geriledi. Merkezin 1994’ten bu yana yaptığı ölçümde ilk rekor düşük seviye 62,56 ile Eylül 2018’de görülmüştü, sebebi ABD’nin yaptırımları ile TL’nin döviz karşısında tarihi dip seviyeye gerilemesiydi. Aradan geçen iki yılın ardından TL, rekor kaybını genişletti ve reel efektif döviz kuru da en düşük seviyeye indi. TL’nin gerek döviz karşısında gerekse ticaret yaptığı paralar karşısındaki bu tarihi kaybı artık rekabet fırsatı eşiğini çoktan geçti. Bu seviyelerin rekabet fırsatı yaratması için dışa bağımlılığın son derece düşük olması gerekir ki ülkemizde yerli üretim için dahi kullanılan ara mamullerin neredeyse tamamı ithal. Haliyle bu yükseliş rekabet bir yana yurt içi üretimi dahi zorlaştırıyor.
Kurdaki her yükseliş sonrasında Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “dolarla mı maaş alıyorsunuz?” açıklaması gündeme geliyor. Amacımız muhalif olmak değil, ayrıca bu açıklama dolardaki yükselişten rahatsız olanlar için de yerine oturmayan bir tabir zaten. Dolarla maaş alan yükselişe sevinir, TL ile maaş alan ve kazancı eriyen vatandaşa bu açıklama zaten uymuyor.
TL’de bugün yaşanan hızlı harekette yeni bir gelişme yok. Trump’ın teşvik paketini reddetmesi ve seçim sonrasına kalması ile dün seans sonrası dolarda görülen yükseliş bugün etkisini azalttı ve gelişen ülke paralarının çoğu da pozitif fiyatlanıyor.
Dün S400’lerin Sinop’ta test edileceği haberi de gün içinde fiyatlanmamıştı, kaldı ki NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, hafta başında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğluile yaptığı basın toplantısında S400 konusunda net açıklamalarda bulundu. Genel sekreter, S400’lerin NATO'nun savunma sistemine entegre olamadığını, Türkiye'nin bu noktada alternatifler bulması gerektiğini tekrarladı.
ABD tarafında ise başkan adayı Biden’ın Yunanistan ile görüşmeler için Trump yönetimini Türkiye’ye yaptırım uygulamaya çağırması da ABD-TR ilişkilerindeki gerginliğin başkan değişse dahi devam edeceğine işaret ediyor.
TL üzerindeki siyasi-jeopolitik riskler artarken rezervlerin de TL’yi destekleyememesi ile kırılganlık arttı ve son aylardaki rekor kayıplar da sürüyor. USDTRY kuru 7,87 teknik dirence doğru atağını bugün de tekrarladı ve bu direncin aşılması ile 8,0 psikolojik seviyeyi takip edeceğiz. Geri çekilmelerde 7,64 ilk destek.
