2018, hiç kuşkusuz Türk Lirası için çok kötü bir yıl oldu ve lira, döviz karşısında 2018'de tarihi düşüş yaşadı. TL'de yaşanan değer kaybı ve döviz kurlarındaki fiyatlamaya baktığımızda;
22 Kasım'da 3,98 ile rekor kıran USD/TRY kuru 2018'e 3,78 seviyesinde başladı ve Ocak ayı içinde en yüksek 3,85 en düşük 3,71 seviyesini gördü. Şubat ayını da bu aralıklarda geçiren kur, Mart ayında yükselişe geçti.
Mart'ta Moody's'in kredi notumuzu indirmesi, ABD Başkanı Trump'ın ithal çelik ve alüminyuma ek vergi uygulama kararı alması, cari açık ve enflasyonda yükseliş görülmesi, buna karşın TCMB'nin faiz artışı beklentisine karşın sözlü yönlendirmeyi seçmesi ile USD/TRY kuru 23 Mart'ta Asya seansında 4,03 üzerine atak göstererek yeni rekor seviyeye yükseldi.
Nisan'ın ilk haftasında dönemin siyasi kanatta tansiyon yükseldi ve erken seçim olasılığı konuşulurken dönemin ekonomi bakanı Mehmet Şimşek'in istifa ettiği haberleri ile kur 4,05'e yükseldi, ardından artan endişelerle kur yükselişini sürdürdü.
ABD'nin Rusya'yı Suriye'nin kimyasal silah kullanmasına sessiz kalmakla suçlamasına Rusya'nın sert karşılık vermesi ve jeopolitik risklerin artması ile TL tarafındaki düşüş hızlandı ve USDTRY kuru 4,20'ye yükseldi. Son hafta erken seçim kararının alınması ve TCMB'nin 75 bp faiz artışına gitmesi ile kur ayı 4,05 yakınında tamamladı.
Mayıs'ta S&P'nin not indirimine gitmesi ile kurdaki yükseliş devam etti, ardından TCMB'ye dair faiz artışı beklentilerinin de artması ile USD/TRY kuru 4,33'e yükseldi. Ayın devamında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Londra'daki röportajında seçimin kazanılması durumunda para politikasında daha etkin rol oynayacağını açıklaması TCMB'nin bağımsızlığına dair büyük kaygı yarattı ve TL tarafında da çok sert kayıplar yaşandı. USD/TRY kuru önce 4,47'ye ardından 4,66'ya ve 23 Mayıs'ta da 4,92'ye çıkarak rekor üstüne rekor kırdı.
Belirsizliklerin artması ile rekor kıran kur, TCMB'nin olağanüstü toplantıya giderek faizi 300 bp artırması ile önce 4,53 ardından 4,44'e geriledi.
Haziran kurun rekor sonrası en sakin geçtiği ay oldu ve fiyatlama 4,80-4,55 aralığında sürdü. TCMB, Haziran'da 125 bp faiz artışına gitti ve kurda görece sakin bir ay oldu.
Temmuz'da önce yeni kabinede piyasaların alıştığı isimlerin olmaması, KHK'da TCMB yetkilerinin bulunması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın faiz eleştirilerini sürdürmesi ile kur 4,97'yi aşarak yeni rekor seviyeye yükseldi. TCMB, kurdaki yükseliş ve enflasyondaki artışa karşın Temmuz ayında faiz değişikliğine gitmedi.
Ağustos'ta yaşanan hareketlilikte ABD ile olan siyasi ilişkilerin bozulması etkili oldu. FETÖ-PKK propagandası yapmakla tutuklanan ABD'li rahip Brunson'ın görülen davada duruşmanın ertelenmesi kararına ABD Başkanı Trump, sert karşılık verdi ve yaptırım kararı aldıklarını açıkladı. Trump'ın adalet ve içişleri bakanına uygulanan yaptırım sonrası eleştirilerini artırması ile döviz kurlarında rekor yükselişler yaşandı ve USDTRY kuru 13 Ağustos'ta serbest piyasada 7,25 seviyesine yükselerek tarihi zirveyi gördü.
Rekor sonrasında TCMB'den ilk olarak faiz hamlesi geldi, merkez ROM kapsamında döviz imkân oranı üst sınırını %45'ten %40'a indirdi ve TL zorunlu karşılık oranlarını tüm vadelerde 250 bp, döviz zorunlu karşılık oranlarını da belirli vadelerde 400 bp indirdi. Hükümetten de gelen açıklamalarla kur rekor sonrası 5,70'e geriledi, ancak düşüş kısa süreli oldu ve ayın devamında tekrar 6,80'e yükseliş yaşandı.
Eylül'de 6,50 seviyelerinde fiyatlanan kur, TCMB'nin 625 bp faiz artırması ile 5,98 seviyesine geriledi. Yapılan faiz artışının kurda ve enflasyonda etkili olacağı algısı ile kurdaki yükseliş sınırlı kaldı, ayrıca rahip Brunson'ın Ekim'de serbest bırakılacağı beklentileri de kurdaki yükselişi sınırladı.
Ekim'de rahip Brunson serbest bırakıldı ve ABD Başkanı Trump, Türkiye için oldukça pozitif açıklamalarda bulundu. İyimser algı ile kur Ekim'de 5,50'ye geriledi.
Kasım'da ise yaptırımlar kaldırıldı ve ABD, İran'a yapılan yaptırımlardan Türkiye'ye 6 aylık geçici muafiyet tanıdıklarını açıkladı. Bu gelişmeler Ağustos- Kasım arası ABD ile olan hikayenin neden ve sonuçları. Diğer tarafta ise, petrol fiyatlarının Ekim itibariyle sert düşüşe geçmesi, Fed ve ECB'nin 2019'da sıkı para politikasından ödün verecekleri beklentisi ve küresel satışların hızlanması ile TL, kayıplarının bir kısmını sildi.
*Burada önemle belirtmek istediğimiz nokta ise; Eylül ve Ekim'de kur gerilerken enflasyon ise zirve yaptı, Kasım'da belirttiğimiz gelişmeler ve yurt içinde vergi indirimlerinin de etkisi ile enflasyon %21,62'ye geriledi. Petrolün 50$ seviyesine gerilemesi ve indirimlerin Aralık'ta da devam etmesi ile enflasyonun Aralık'ta da gerilemesi bekleniyor. Ancak Ocak sonrasında enflasyon üzerindeki baskı artabilir.
Aralık'ta kurdaki düşüş devam etti ve 5,23 seviyesine kadar gerileme yaşandı. Son haftada ise 5,28-5,32 aralığında fiyatlama devam ediyor.
Yıla 3,78 seviyesinde başlayan kur yılı 5,28 yakınında kapatmaya hazırlanıyor. Kayıpların büyük kısmı geri alınsa da TL, bu yıl en çok değer kaybeden para birimleri arasında ilk sıralarda yer alıyor ve 2019'un ilk yarısında gerek iç gerekse küresel gelişmeler nedeniyle volatilitenin yüksek olması bekleniyor. Kısa vadede kur için 5,0 tabanı önemli psikolojik seviye olurken yukarıda ise 7,25'lerin görülmesinden dolayı bu seviyeler artık şaşırtıcı değil.
*2019 beklentileri ayrı bir analiz olacak paylaşılacaktır.