Dünyada enerji, gıda ve emtia grubundaki yükseliş hız kesmeden artıyor. Petrol tarafında fiyatın bu yılki getirisi %70'e yaklaştı. Pamuk, buğday ve önemli yağlarda da rekor yükselişler var. Kıymetli metallerdeki yükseliş ise ham madde tedarikini daha da güçleştiriyor. Tüm bu yükselişlerin karşılığı ise enflasyon!
Dünyada enflasyon son yılların en yüksek seviyesinde ve enflasyon öyle önemli bir gösterge ki kontrol altına alınamaması durumunda yaratacağı ekonomik sorunlar uzun vadeli olabiliyor. Bu noktada Rusya son zamanlarda örnek gösterilecek bir adım atıyor. Rusya, dünyanın en güçlü petrol ve doğal gaz üreticilerinden ve bu yıl bu kalemlerdeki fiyat artışları ülke geliri için olumlu, fakat dünyada yükselen enflasyon Rusya'yı da etkiliyor. Ülkede enflasyon %7,4'e çıkarak son 5 yılın en yükseğine tırmandı. Pandemi öncesi ülkede enflasyon oranı %2,5 yakınındaydı. Rusya Merkez Bankası, %4,25 olan faiz oranını TÜFE %5'i geçtiğinde Mart ayında artırmaya başladı, çünkü faiz enflasyon oranının altında kalırsa hem rubledeki baskı fazla olacak hem vatandaşın birikiminin bir getirisi olmayacak. Ayrıca faiz artışı ile enflasyon dizginlenmeye çalışılıyor, çünkü faiz artırınca tüketim isteği ve kanalları da daralacak. Rusya, Mart'ta başladığı faiz artırımına Ekim ayında da devam etti ve bu ay 0,75 bp ile beklenti üzerinde faiz artışı yaptı. Oranı %7,5'e yükseltti. Ayrıca gelecek ay da faiz artırımının devam edebileceği mesajı verildi, sebep ise yüksek enflasyon.
Bakınız ekonomik olarak kurallar doğru ile iletişimde de belirsizlik yok. Yani merkez bankası, ülkenin kaynaklarından ötürü gelir artsa da enflasyon bu geliri sınırladığı için faizi artırıyor ve banka diyor ki mevcut politika enflasyon yüksek kaldığı için devam edecek.
Türkiye'de enflasyon %20'ye yakın ve enflasyon oranı TCMB'nin ne yıl sonu ne de orta vadeli hedefiyle hiç uyuşmuyor. Üzerine TL, döviz karşısında rekor düşüşler yaşıyor, ama Merkez Bankası faizi indiriyor. Ekonomik görünümle ters olan bu politikaların nihayetinde piyasalarda merkez bankasına olan güven de düştü. Merkezin kredibilite denilen güvenilirliği en düşük seviyelerde ve para politikasında böylesi hatalar yapıldığı dönemde siyasi tansiyon da çok yüksek. Son hafta büyükelçi krizi ve 10 ülkenin nasıl bir tavır sergileyeceği belirsizliğiyle TL, yeni haftaya seansın ilk saatlerinde rekor düşük seviyeden başladı. Kur 9,85'i aştı. İnanılır gibi değil, Eylül başında 8,20'lerde olan dolar/TL kuru bugün 9,80'li seviyelerde. TL'nin dolar karşısındaki yıllık kaybı ise %32 oldu.
Kurdaki yükselişi rekabetçilik ve ihracat getirisi olarak görmeyi açıkçası doğru bulmuyoruz, çünkü bir kalemden kazanç sağlansa da bu, diğer kalemlerdeki açığı kapatamıyor. Sadece büyümeye ve ihracata odaklanılmasıyla kur bir nevi feda edilmiş durumda. Ama kurdaki her rekorun enflasyonu yükseltmesiyle bugünkü faiz indirimlerinin çok yüksek oranlı faiz artışları ile neticelendiğini defalarca tecrübe ettiğimiz için gidişatın benzerlik gösterdiğini de belirtelim. Bu sürede ihracatçılar kazanabilir, ama ülkede tek sektör bu değil ve reel sektörde imalat tarafında zorluklar artmaya başladı, bunu da düşen güven endeksinden görebiliyoruz. Netice de kur yükselirken kazanan kesim olsa da vatandaş kaybediyor, faiz değişince kazanan kesim olsa da yine vatandaş kaybediyor. Bunu bilen yetkililerin son günlerdeki bu duruma karşın bir aksiyon almaması belirsizliği daha da artıyor.
Ekonomide beklenti en büyük etken ve ülke içinde enflasyonun da kurun da daha yüksek olacağına dair bir kaygı var ve beklentilerin bu yönde olması iki kalemi de şimdiden yükseltiyor. Dolayısıyla bu beklentileri olumlu yönde değiştirecek adımı ise merkez bankasının atması gerekiyor, ama zaten bu beklentilerin böyle olmasında merkezin de etkisi yok mu? Döndük yine siyasi noktaya. Biz para politikası ve ekonomi üzerindeki durumu değerlendirdik, sebep siyasi ama siyasi değerlendirme o konudaki uzmanların.
Fiyatlara baktığımızda;
Ons altın uzun zaman sonra 1.800 dolar üstü denemeler yapıyor ve bu dönemde dolar kuru da tarihi seviyelere çıkınca gram altın da rekor üstüne rekor kırıyor. Fiyat bugün 568 TL ile yeni zirveyi gördü. Ne dolar ne euro kuru ne de gram altında teknik hesaplamaların yetersiz kaldığı bir dönemdeyiz. Bu nedenle siyasi tansiyonu azaltacak gelişmeler ve fiyatlarda da buna bağlı düşüşler olması durumunda dengelenen bölgeler üzerinden bir teknik yapılabilir.
