Pound başına 3 dolara yakın seviyede bakır kalıcı bir durum mu?
Korona virüs dünyasında bu sorunun cevabı kimin çalıştığına bağlı: fabrika çalışanı mı, madenci mi?
Cuma günü yayınladığı küresel madencilik görünümünde Fitch Solutions bakır cevheri ve kalay üretiminin, bu tarz madencilik projelerinin virüs salgınının yeniden yükselişe geçtiği Asya ve Amerika kıtalarında toplanmış olması sebebiyle 2020 boyunca COVID-19 kaynaklı en büyük kesintilerle karşı karşıya kalacağını yazdı.
Küresel kredi derecelendirme grubu Fitch'in bir bölümü olan Fitch Solutions'a göre örneğin dünyanın en büyük üçüncü üreticisi olan Peru'da bakır üretimi yılın ilk yarısında %20,4 düşüş yaşadı.
Fitch Solutions:
"Kolombiya, Şili ve Brezilya hükümetleri, alandaki personel sayısının düşürülmesi gibi bazı sağlık önlemleriyle birlikte madencilik faaliyetlerinin devam etmesine izin verdi."
Tamamı Güney Amerika'da olan bu üç ülke dünyada korona virüs vakalarının en çok görüldüğü 10 ülke arasında; Brezilya 3,6 milyon vakayla ABD'nin hemen arkasında ikinci sırada, Kolombiya 550.000 vakayla sekizinci sırada ve Şili 400.000 seviyesinin hemen altında vaka sayısıyla onuncu sırada.
Zengin kaynaklara sahip bu ülkelerdeki madencilik faaliyetlerinin azalması, bakırı New York COMEX'te Temmuz 2018'den bu yana ilk kez pound başına 3 dolar tavanını delmeyi başardığı geçen haftaki zirvelerine yakın tutmaya yardımcı olacak.
Ancak metal dünyasında korona virüsün bir başka "etki hikayesi" var ve bu da taleple alakalı. Bakır fiyatlarındaki belirsizlik de burada oluşuyor.
En basit haliyle, fabrikalar ya da genel olarak sektörler normal hızlarında çalışmadıklarında bu, bakır gibi ham maddeler de dahil olmak üzere ürün ve kaynaklara yönelik talepte bir yavaşlama olduğu anlamına gelir.
Resourceworld.com'dan Ron Hall yakın zamanda kaleme aldığı blog yazısında bakır fiyatlarının iki yıllık zirveye ulaşmasının arkasında Çin'deki talep artışı ve arzdaki bozulmaların olduğunu belirtti.
"Talep şu anda arzı aşmış durumda, işleme ve rafineri ücretlerindeki düşüş de bunu yansıtıyor."
"Madencilerin dökümcülere ödediği işleme ve rafineri ücretleri son sekiz yılın en düşük seviyesine kadar gerilemesi, rafineriler arasında mevcut madenler için bir rekabet olduğunun bir işareti."
Ancak Hall'a göre talepteki hızın üçüncü ve dördüncü çeyreklerde sürdürülüp sürdürülemeyeceği de tartışmalı.
"Toparlanma sürdürülebilir olmayabilir ve — özellikle de dünyanın en büyük iki bakır tüketicisi olan ABD ve Çin'de — ikinci bir COVID-19 dalgası riski önümüzdeki çeyrekte bakır fiyatlarına aşağı yönlü bir baskı yapabilir."
Wood Mackenzie bakır bölümü baş analisti Eleni Joannides de CNBC ile gerçekleştirdiği bir röportajda benzer endişeler dile getirdi:
"Nüfusun büyük bir kısmı ya işten çıkarılmış ya da işine devam edip etmeyeceğini bilmediği bir noktada, bu yüzden içinde bakır bulunan pahalı ürünler alamayacaklarına yönelik bir risk var."
"Bu sebeple talebin teoride yükselmesi gerekiyorsa da yükselemeyebileceğine dair bir endişe var çünkü insanlar bu şartlarda gidip yeni bir otomobil ya da çamaşır makinesi alamayacak."
Joannides bu endişenin, Wood Mackenzie'nin ekonomilerin ve sektörlerin yeniden açılmasıyla birlikte yılın ikinci yarısı için bakırda güçlü bir talep artışı tahmini yapmasına rağmen var olduğunu açıklıyor.
Fitch Solutions'a göre, özellikle de Latin Amerika ülkelerindeki Mart'ta başlatılan ve Mayıs'ta kaldırılmaya başlanan genel çapta kısıtlamalar, 2020 için bakır maden üretimi tahminini baskıladı.
Kurum, "Artık küresel bakır üretiminin yıldan yıla %2,6 daralmasını bekliyoruz," dedi.
"Metaller arasında bakır ve kalayın 2020'de en büyük üretim düşüşünü yaşamalarını bekliyoruz ve bunun sebebi de büyük oranda bu metallerin virüsten en çok etkilenen bölgeler olan Asya ve Amerika'da toplanmış olması."
Fitch Solutions bakır madenciliğinin 2020'nin ikinci yarısında toparlanmaya başlamasını beklediklerini söyledi ancak bu toparlanmanın muhtemelen sınırlı olacağını da ekledi.
"Sağlık konusunda güvenlik önlemlerini uygulamaya geçirme sürecinde olan madencilerden bazıları şimdiden 2020'nin kalanı için üretim beklentilerinde düşüşe gitti."
Teorik olarak bakır fiyatları ekonomiyle uyumlu bir yön çizmelidir. Analistler metali yıllarca, yaşanacak bir rallinin ekonomide bir patlamanın işareti olacağına yönelik yanlış bir inançla takip etti.
ABD Gıda ve İlaç Dairesi Pazartesi günü COVID-19'e karşı bir kan plazması tedavisine onay verdi. Ayrıca Trump yönetiminin Kasım'daki başkanlık seçimine kadar ülkeye İngiltere'de geliştirilen bir aşıyı getirmeye çalıştığı da bildirildi.
Bu tarz çabalar ekonomide daha hızlı bir toparlanmaya dair umutları artırsa da, bakır fiyatlarına yönelik görünüm şimdilik belirsizliğini koruyor.