Borsazadeler ve Borsazedeler

Borsa ve piyasalarda ciddi paralar kazananlara Borsazade ve Borsanın ve piyasanın kurbanı olanlara da kısaca borsazede diyorum. Şimdi kısaca borsazadeler ve borsazedeler kimlerdir onlardan bahsetmek istiyorum.

Borsazadeler:

Uzun vadeli yabancı fonlar

Bu fonlar genelde 5-10 seneliğine yatırım yaparlar ve uzun vadede şirketlerin verdiği temettü gelirlerini kar olarak nitelendirirler. Zaten düzenli temettü verip büyüyen şirketler ayrıca piyasa değeri olarak da artacaklarından bu fonlar borsa düşse de çıksa da düzenli alım yaptıklarından genelde hep kardadırlar. Bu fonlardan en önemlileri de emeklilik fonlarıdır ki onların sadece bir kısmı şu anda kendi tüzükleri gereği Türk borsasına yatırım yapabiliyor.

Hedge fonlar

Genelde kısa vadede sert alış ve satış hareketleriyle tanıdığımız bu fonların bir kısmı çok iyi para kazanırlar. Bu fonlar ülkeden ülkeye cirit atarlar.

Spekülatörler

Spekülatörler belirli bir beklentiyi speküle ederek piyasalarda para hareketi yaratan ve bir kitleyi peşinden sürükleyen yatırımcılardır. Spekülatörlerin bu işi rastgele yapıp değersiz şirketleri aşırı değerli hale getiren ya da değerli şirketleri değersiz şirket haline getirenlerine manipulatör denir. Spekülasyonda bir değer varken manipulasyon bir hisse ya da varlığın saçma bir şekilde olması gereken değerden uzaklaşması senaryosuna ulaşırız. Sanılanın aksine bizim borsada genelde küfredilen hisse senetlerinde ani ve sert iniş çıkışlara vesile olan kişiler spekülatör değil manipülatörlerdir. Spekülatörler bir şirketteki olması gereken değer çıkışı ve inişini önceden görüp buna uygun hareket yaratan piyasa yapıcılarıdır ve piyasaların olmazsa olmazlarıdır. Piyasalarda, manipulatör ve spekülatörler, her ikisi de ciddi miktarda para kazanıp kaybedebilirler yani bir borsazade iken borsazedeye dönüşebilirler. Ciddi miktarda hisse senedi alıp sattıkları için aldıkları malı hemen boşaltamazlar.

Şirket sahipleri

Borsada en çok parayı şirket sahipleri kazanır. Bazıları iyi yollarla bazıları da kötü yöntemlerle kazanırlar.

İyi şirketlerin sahipleri zaten çoğunluk hissesine sahip olup büyüyen şirketlerde olduklarından temettü gelirleri ve diğer bazı gelirlerle ciddi miktarda para kazanırlar. Örneğin Ferit Şahenk, Koç ailesi bu tarz yatırımlarla iyice zenginleşmişlerdir. Bazı şirket sahipleri ise kötü niyetlidir ve şirketleri ciddi anlamda iş yapmasa da fiyat hareketlerinden kazanırlar. Şirkete bakarsınız 10 yıl boyunca neredeyse değeri aynıdır ama yılda üç dört kere fiyatı üçte birine inip çıkar.

Bu şirket sahipleri borsadaki şirketlerle ilgili çok sık dandik haberler yaratıp insanları yanıltırlar. Yok efendim arsamızı satışa çıkardık! Yok efendim yabancı bir şirketle görüşmeye başladık! haberlerini sayarsınız 5 yılda 30-40 kere bu tarz haberler çıkmış ve hiç birinde de sonuca ulaşmamıştır. Ayrıca bu şirket sahipleri şirket kar etse de genelde ya gizlerler ve kendilerine aktarırlar ya da daha da kötüsü bedelli sermaye artırımları ile kar dağıtmaları gerekirken insanlardan para toplarlar topladıkları paraları bir şekilde ceplerine atarlar.

Çoğunlukla bu tarz kötü niyetli şirket sahipleri manipulatör yada spekülatörlerle anlaşıp hissede ciddi fiyat hareketleri yaratılmasında dışarıdan destek de alırlar.

Özellikle IMKB(BIST)’de 2008 sonrası halka olması gereken değerin 20-30-100 katından açılan ve yatırımcısını mağdur eden şirket sahipleri de mevcut.

Küçük Yatırımcılar ve Bazı profesyonel oyuncular

Küçük yatırımcıların bir kısmı ve bazı profesyonel oyuncular borsada temel analiz, teknik analiz ve beklentileri iyi kullanıp orta ve uzun vadede iyi paralar kazanabilirler. Ancak bunlar sayıca azınlıktadırlar.

Borsazedeler

Hedge Fonlar:

Hedge fonlar yapıları itibari ile yüksek risk alan fonlardır. Bunların bazıları kötü yönetimden bazıları da yüksek risk aldıkları ya da yatırım fonlarına yatırım yapanların bir anda çıkmak istemesi sebebiyle para kaybederler. Genelde hedge fonların bir kısmı ciddi zararlar edip batarken küçük bir kısmı ise çok ciddi paralar kazanırlar.

Küçük Yatırımcılar:

Kısa vadede yatırım yapan şirketlerin ne yaptıklarını ne ettiklerini bilmeyen, bul karayı al parayı yöntemiyle hareket eden yatırımcılar genelde kaybederler. Arada çok ciddi paralar kazansalar da sürekli piyango bileti alan şahıs misali batarlar. Piyasalar bilgili ve tecrübeli bir çok yatırımcıyı da zaman zaman yuttukları halde küçük yatırımcıların bu sürekli al sat yapan davranış şekilleri ile para kazanmaları da oldukça zordur. Genelde küçük yatırımcıların yüzde 80 90’ı para kaybedenler kısmında yer alır.

Şirket Sahipleri:

Bazı şirket sahipleri şirketleri düzgün yönetilmese de dürüst davranırlar ve pek yatırımcıdan para tokatlamaya çalışmazlar. Bazen de şirket eskiden iyi yönetiliyordur ancak şirketin sahipleri vefat edince çocukları arasında anlaşmazlık çıkıp dağ gibi şirketin batmasına sebep olma durumları ortaya çıkar. Bu tür şirket sahipleri büyük miktarda hisseleri olduğu şirketlerin değer kaybetmeleri sonucunda ciddi anlamda zenginliklerini kaybedebilirler.

Kıssadan Hisse

Bu borsazade ve borsazedeler bir anda bir gruptan diğer gruba geçiş yapabilirler. Ancak ben bu sınıflandırmamı yaparken çoğunluğu göz önüne aldım. Ayrıca unutulmaması gereken bir şey de şudur. Piyasalarda genelde çoğunluk kaybeder. Az sayıda iyi para kazanan ve çok sayıda irili ufaklı kayıpları olan yatırımcı çeşidi piyasalarda çok sık rastladığımız durumlardır. Kaybedenler kulübündeyseniz ve para kazanmak istiyorsanız kendinize bir yatırım stratejisi oluşturmalı, temel analiz konusunda yada teknik analiz alanında hem teorik hem de pratik olarak geliştirmelisiniz. Ayrıca ilk aşamada bunları yapmanıza rağmen para kaybediyor olsanız da şunu unutmamalısınız para kaybetmeyi bilmeyen kazanmayı da bilmez.