Dünyanın en büyük uçak üreticisi Boeing (NYSE:BA) yeni yıla kötü bir başlangıç yapacak gibi görünüyor.
Aylar süren hazırlıkların, hasar kontrolünün ve yoğun regülatör incelemelerinin ardından şirketin en ünlü modeli 737 MAX bu yıl yaşanan iki ölümcül kazanın ardından hala seferden çekilmiş durumda. Mart ayındaki kazanın ardından getirilen bu küresel çapta yasağın da ne zaman kaldırılacağı henüz belli değil.
The Wall Street Journal’ın, şirketin Renton, Washington’daki 12.000 çalışanlı fabrikasında MAX modelinin üretimini Ocak ayına kadar durdurduğuna yönelik haberinin ardından Boeing hissesi Pazartesi günü %4’ün üzerinde değer kaybetti. Daha sonra Boeing’in de doğruladığı bu gelişme, şirketin 737 MAX modelinin sisteminde yaşanan hatayla nasıl başa çıktığına dair Ekim ayından bu yana gelen olumsuz haberlere bir yenisini daha ekleyerek, hisseyi baskı altında tuttu.
Geçtiğimiz beş işlem seansında yaklaşık %7 değer kaybetmeleriyle birlikte Boeing hisseleri, Ekim 2018’de gerçekleşen Lion Air kazasının ardından Ethiopian Airlines’a ait bir uçağın da düşmesinden sonra 737 MAX modelinin dünya çapında seferden çekildiği Mart ayından bu yana değerlerinin yaklaşık üçte birini kaybetmiş oldu. Hisseler dünkü seansta %1,1’lik artışın ardından 330,68 Dolar’da kapanarak kayıpların ufak bir kısmını telafi etti.
737 MAX üretiminin duraklatılması kararı, düzenleyici kurumun Boeing yönetimini yasağı kaldırmak adına baskı taktikleri kullanmakla suçladığı olağandışı kamuoyu açıklamasının ardından geldi. ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) Kongre için kaleme alınan mesajda, yakın zamanda gerçekleştirdiği toplantıda şirkete verileri kurum incelemesi için uygun ve zamanlı bir şekilde teslim etmesi tavsiyesinde bulunulduğunu belirtti.
Ekim ayında, FAA yolcuların ve yabancı regülatörlerin güvenini yeniden kazanmak için MAX modelinin uygunluğunu onaylamada acele etmek istemediği için Boeing için işlerin zamanla daha da kötüye gideceğini söylemiştik. Bu son gelişme de Boeing’in normalliğe geri dönüş yolcuğunun daha önce öngörülenden çok daha uzun ve zorlu bir süreç olacağını tasdikliyor.
Ciddi Oranda Mali Problem
MAX jetlerinin Washington eyaletinin dış kısmındaki fabrikalarda birikmesi ve denetlemelerin sıkı bir şekilde devam etmesiyle birlikte Boeing mali açıdan daha büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalacak ve bu da analistlerin hisse fiyatı için bir taban belirlemesini zorlaştıracak.
737 üretimi konusunda blog yazarı Chris Edwards’ın verilerine göre, Boeing Ocak ayında üretimi duraklatma kararı öncesinde 380’den fazla yeni uçağı depolara yerleştirdi. Şirket ikinci çeyrek gelir raporunda, jetlerin seferden çekilmesi sebebiyle yolculara 5 milyar Dolar değerinde tazminat ödemişti.
İncelemeyi gerçekleştiren kurumun MAX’ın önümüzdeki yıl da uçmasını yasaklaması durumunda bu maliyet kesinlikle daha da artacak. Ek olarak, Boeing kazalarda hayatlarını kaybeden yolcuların ailelerine de milyonlarca Dolar tazminat ödemek zorunda kalacak. Jefferies’ten analist Sheila Kahyaoglu’na göre 2020’de hisse başına karda ek %6 azalma olacak.
Uçaklar yerde durduğu sürece şirketin itibarına ve mali durumuna vurulan darbenin boyutunu hesaplamak zor olacak. Ancak hem Boeing, hem de ABD ekonomisi için riskler çok büyük.
İlk olarak 1960lar’ın sonlarında hizmete giren 737, havacılık sektörünün en popüler modeli ve Boeing’in de en büyük gelir kapısı. Yeniden tasarlanan MAX versiyonu o kadar başarılı oldu ki, teslim edilen uçaklar da dahil olmak üzere toplamda 600 milyar Dolar’ın üzerinde 5.000’den fazla sipariş çekti.
Ancak Boeing’in en çok satan modelinin ticari uçuşa geri dönüşü defalarca engellendi ve 2020’nin başlarına kadar gerçekleşmesi de muhtemel görünmüyor. Bloomberg’e göre bu gecikmeler şimdiye dek şirkete en az 8,4 milyar Dolar’a maloldu.
Özet
İleriye baktığımızda, Boeing’in yakın vadede tam kapasitede faaliyet göstermeye ve normale düzenine geri dönebileceğini düşünmüyoruz—bu süreçteki en büyük engel de kamu güvenini yeniden kazanmak. Boeing kesinlikle MAX’i yeniden güvenilir bir gelir kapısı haline getirmek için çözülmesi gereken teknik sorunların üstesinden gelebilecek kapasitede, ancak bu süreç aynı zamanda halkın güvenini yeniden kazanmakla da yakından bağlantılı.