Bu Makale 17.05.2016 Tarihinde İngilizce Olarak Yayınlanmıştır
Bu haftanın büyük sorusu, arz problemlerinin petrol piyasalarındaki arz fazlasını etkileyip etkilemeyeceği ile ilgili.
Kısaca cevaplayacak olursak: Nijerya, Kanada ve Libya’daki problemler geçici ancak Venezuela’daki üretim problemi uzun soluklu görünüyor. ABD’deki üretim, petrol 50 dolara ulaşsa bile hafif şekilde gerilemeye devam edecektir. Diğer yandan İran’daki üretim yavaş bir şekilde artmaya devam ederken Suudi Arabistan üretimi hızlıca artıracak. Petrol fiyatlarının yönüne baktığımızda tahmininizin benimki kadar iyi olduğunu söyleyebiliriz.
Nijerya
Nijerya Ulusal Petrol Şirketi günlük 2,5 milyon varillik petrol üretimi ile dünyanın en büyük petrol üreticisi konumunda. Ancak, son dönemdeki terörist saldırıları ve sabotajlar, bu sayıyı günlük 1,65 milyon varile düşürdü. Shell (AS:RDSa) ve Chevron (NYSE:CVX) bu bölgedeki saldırılardan etkilenerek petrol üretimini durdurdu.
Nijerya’daki petrol üretimini hedef alan saldırılar yeni değil. Nijerya’nın eski başkanı Jonathan Goodluck, 2009’da bir program yürürlüğe sokarak teröristlere, bu bölgelere saldırmaması için aylık para ödüyordu. Bu yöntem bölgedeki saldırıların önüne bir engel koymuştu ancak yeni başkan Muhammadu Buhair, bu programın fonunu 70% oranında düşürdü ve iki yıl içinde tamamen kaldıracağını belirtti.
Niger Delta Avangers (petrol platformuna saldırıyı düzenleyenler) Niger Delta’nın özgürlüğü için savaşacaklarını ve petrol kârından büyük pay istediklerini belirtti. Nijerya bu saldırıların üzerine gidebilirse (son tutuklamalara baktığımızda bunu yaptığını görüyoruz) ve militan bölücüleri bastırabilirse, ülkedeki üretim kısa sürede yeniden toparlanabilir. Petrol üretimi ile ilgili sıkıntıların fazla uzun sürmeyeceği tahminimizi, problemlerin yapısal değil de politik olmasına bağlıyoruz. Exxon (NYSE:XOM), bu hafta Nijerya’daki petrol üretimini artıracağını bildirdi.
Kanada
Alberta’da meydana gelen devasa yangın sonucu Kanada’nın petrol üretimi geçtiğimiz iki hafta içinde günlük 1 milyon varil civarında düşüş yaşadı. Enerji Bilgi Bakanlığı (EIA) yaz sonuna kadar üretimde bazı gecikmeler ve sıkıntılar yaşanabileceğini, ancak sonbahara doğru üretimin toparlanmasının beklendiğini belirtti. Ancak diğer kaynaklar, Kanada’da üretimin Mayıs sonu gibi çok daha yakın bir tarihte toparlanmasını öngördü. Goldman Sachs, Kanada’daki üretim problemlerinin arz fazlasının çözümünde önemli rolü olduğunu ifade etti.
Libya
Libya’daki petrol üretiminin yaklaşık olarak günlük 1,5 milyon varil olması gerekiyor ancak son dönemde ortaya çıkan İslami militanlar ve şiddet olayları, bu arzın yaklaşık 75% oranında düşmesine sebep oldu. Libya Ulusal Petrol Kurumu dışında doğu Libya’da yasadışı petrol ihracatı gerçekleştirilmesinin ardından Birleşmiş Milletler kısa vadeli bir ambargo uyguladı. BM, doğu grubunun limanlarından petrol alımını yasakladı, bu da mevcut arzın geçtiğimiz iki hafta içinde azalmasına sebep oldu. Ancak bu yasak kısmen kaldırıldı ve iki grup arasında anlaşmaya doğru yol alındığı görüldü. Şu anda 150 bin varillik bir ambargo bulunmakta. (Günlük 100 milyon varillik küresel tüketim düşünüldüğünde bu oldukça küçük bir miktar). Uluslararası Enerji Kurumu’na göre kalan limanların da açılması halinde Libya’nın petrol üretimi günlük 700 bin varil artacak.
Venezuela
2015 yılında Venezuela günlük yaklaşık 2,78 milyon varillik petrol üretimi gerçekleştirdi. Ülkedeki ekonomik sıkıntılar (Venezuela enerji ihtiyacını hidroelektrik ile karşılamaktadır, petrol ile değil) petrol üretiminin günlük 188 bin varil azalmasına sebep oldu. Ülkedeki zayıf ekonomik durum üretim ile ilgili sıkıntıların uzamasına sebep oldu. Venezuela’da üretim seviyesinin önümüzdeki aylarda ne kadar daha azalacağını öngörmemiz, ekonomik ve politik karışıklıklar sebebiyle mümkün değil.
Tüm arz problemlerinin yanında Venezuela’nın piyasalara en büyük darbeyi vurması bekleniyor çünkü petrol üretimi ile ilgili olarak yaşanan problemler yapısal ve bunlar bir süredir ortada olan problemler. Çin ile yapılan anlaşma sonucu alınan 50 milyar dolarlık “petrol kredisi” dışında Maduro hükümetinin durumu toparlamak için herhangi bir planı varmış gibi görünmüyor. Şu anda yapılan tahminler Venezuela’nın 2015 seviyelerine ulaşması için varil başına 80 dolarlık fiyat seviyesine ihtiyacı olduğu görülüyor. Venezuela üretim kapasitesini artırana kadar ihtiyacı olan kârı elde edemez ve ülke, daha fazla kâr elde edene kadar üretim kapasitesini artıramaz.
İran
İran’daki petrol üretimi günlük 4 milyon varil olarak biliniyor ancak politik problemler, yeni yabancı petrol kontratlarının yapılmasını engelliyor. Yeni yıla girdiğimizden beri İran petrol kontratlarını artırarak ENI (NYSE:E), Total (NYSE:TOT) ve Güney Kore ile yeni imzalar attı. İran, bu kontratların İran’ın petrol sanayisine yatırımın yolunu açmasını umuyor. Şu ana kadar sadece Çin İran’daki petrol üretiminin yaptırım öncesi seviyeler ulaşması konusunda istekliydi. Ancak son haberler, İran’ın yabancı petrol kontratlarını Haziran, belki Temmuz ayına kadar hazırlayacağını gösteriyor.
Suudi Arabistan
Son dönemde Suudi petrol bakanlığı ile ilgili gerçekleşen değişikliklere rağmen dünyanın en büyük petrol üreticisinin niyeti ile ilgili birkaç soru var. Ülkedeki petrol üretiminin artırılması hedefleniyor. Suudi Arabistan’daki üretim, genel olarak yaz aylarında artmakta ancak bu seferki artışın uzun vadeli olması isteniyor. Hindistan ve Çin’deki artan talebe atıfta bulunan Aramco, Shaybah petrol rafinerisinin üretimini kısa süre içinde artırmayı planlıyor. Ülke, Khurais’teki üretimi de 2018’de artırmayı hedefliyor. Shaybah, tek başına piyasalara günlük ekstra 1 milyon varillik petrol sağlayacak.
Amerika Birleşik Devletleri
Amerika’daki petrol üretimi, kaya petrolü şirketlerinin iflas talebinde bulunmalarıyla yavaşça gerilemeye devam ediyor. 2016’dan beri Kuzey Amerika’da yaklaşık 69 adet petrol ve gaz üretimi iflas koruması için başvuruda bulundu. Son dönemdeki petrol fiyat artışına rağmen finansal problemler devam ediyor. 14 kurum, Nisan ayından beri iflas başvurusu yaptı, bu şirketlerden bazıları milyarlarca dolar borç altında. Petrol fiyatlarının 50 dolar seviyesine yöneldiği bir durumda bile (uzun süre korunamayacak bir seviye olabilir) birçok firma üretimi azaltacak veya iflas başvurusu yapacak gibi duruyor.