Bu makale 8.11.2018 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Bu hafta, petrol ve gaza ilişkin bu yılın geri kalanı ve 2019 için piyasaları etkileyecek pek çok gelişme oldu.
1. İran Yaptırımları
5 Kasım Pazartesi günü İran bankalarına ve İran’ın petrol sanayisi üzerine yapılan ABD’nin yeni yaptırımları yürürlüğe girdi. Beklediğimiz gibi ABD İran petrolünü ithal eden bazı ülkelere muafiyet teklif etti. Böylece, bu ülkeler 180 günlük bir dönem için İran petrolü alımını sürdürmeye izinli olacak. Büyük İndirim Muafiyeti (SRE) olarak adlandırılan bu muafiyetler, bunu talep eden ve daha önce İran’dan ithal ettikleri petrol ve gaz miktarında azaltıma giden belirli ülkelere verildi.
Bu muafiyetlere dair şimdiye kadar bildiklerimiz şöyle:
- Güney Kore aylık 4 milyon varil (günlük 130.000 varil) gaz ürünü ithal etmeye izinli olacak. Bu, ülkenin daha önce yaptığı aylık 8 milyon varil ithalatın altında ancak sıfırda veya sıfıra yakın olan Eylül ve Ekim ayındaki ithalatına göre artış olarak yansıyor.
- Hindistan günde 300.000 varile kadar ithal edebilecek. Ülke, TankerTrackers.com’a göre Ekim ayında günlük yaklaşık 363.000 varil ve Times of India’ya göre 2018 yılında şimdiye kadar günlük 560.000 varil ithalat yaptı.
- Çin, İran petrolünün en büyük ithalatçısı olarak günlük 360.000 varil ithalat muafiyeti elde etti. Farklı kaynaklara göre, Çin’in günlük 658.000 ve 759.000 varil arasında bir yerde olan ithalatını büyük oranda azaltmasını gerektiriyor.
- Türkiye de muafiyet alan ülkelerden ancak bunun ne kadar olacağı belli değil. Türkiye Ekim ayında İran’dan günlük 100.000 varil altında ithalat yaptı ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran üzerine yeni yaptırımlar uygulanmasına ülkenin saygı duymayacağını belirtti.
- İtalya, Japonya, Tayvan ve Yunanistan da muafiyet tanınanlar arasında ancak bunun ne kadar olacağı veya bu ülkelerin İran’dan petrol ithal etmeyi seçip seçmeyeceği belli değil. Irak da İran’dan gaz ve elektrik almaya devam etmek için muafiyet elde etti.
Başkan Trump Çarşamba günü muhabirlere, bu muafiyetleri belirli ülkelerin taleplerine göre ve ayrıca petrol fiyatlarının yükselmesini istemediği için çıkardığını söyledi. Muafiyetlerin, petrol piyasalarının 100 dolar ve muhtemelen üzerini göreceğine dair korkularla mücadele ederek, bu amaca ulaşmış olduğu gözüküyor. Bununla birlikte, 180 gün dolduğunda, Trump yönetimi İran'la ilgili sert retoriğine sadık kaldığı takdirde petrol piyasaları bir sarsıntıya girebilir.
2. ABD petrol üretimi
Amerikan petrol üretimi artmaya devam ediyor. Geçen hafta, Enerji Bilgilendirme Dairesi (EIA) Ağustos ayında günlük 11,3 milyon varil ile rekor bir üretim raporladı. Haftalık raporlar (üretim ve tahminleri içeren bir kombinasyon) ABD’nin şimdi çok daha fazla petrol ürettiğine işaret ediyor. Aslında, son rakamlar ABD’nin 2019 ortaları ile beraber günlük 12 milyon varil üzerinde petrol üretebileceğinin sinyalini veriyor. Ayrıca, Colorado’daki seçmenler, “hassas” alanlardan belirli mesafeler içinde parçalanmayı sınırlandırmak için bir referandumu reddetti. Bu durum, genel olarak kayaç petrol endüstrisi için bir zafer olarak görüldü ve bu bölgede daha da büyüme olacağına işaret ediyor.
3. OPEC
Muhtemelen, önümüzdeki birkaç ay boyunca petrol fiyatlarını yükseltebilecek tek şey OPEC. Ortak Bakanlıklar İzleme Komitesi (JMMC) bu hafta sonu Abu Dhabi’de bir toplantı gerçekleştirecek. Bu toplantı öncesi OPEC, üretim anlaşmasının daha sıkı bir uygulamasına dönmeyi düşündüğünü belirtiyor. Şu anki durumuyla, Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt ve Rusya diğer ülkelerdeki düşüşü kapatmak adına, grubun genel uyumunu %100’e getirmek için gönüllü olarak üretimlerini artırdı. JMMC 2019 arz ve talep tahminlerini bu toplantıda değerlendirecek ve Aralık ayındaki OPEC ve OPEC+ toplantılarında grubun petrol üretimine bu şekilde devam etmesi, üretimi azaltması veya artırması üzerine bir tavsiye sunabilir.
Tabi ki İran, diğer OPEC üyelerinin fiyatları artırmak için tedarik tahsislerini aşmayı bırakmalarını istiyor, ancak Suudi Arabistan ve Rusya İran baskısına boyun eğecek gibi durmuyor. Suudi Arabistan, piyasanın yeniden aşırı arz ile karşılaşmasını önlemek için üretim seviyelerini azaltmayı düşünebileceği sinyalini veriyor ancak üretimi düşürmek hiç kolay değil. Rusya da hâlihazırda önümüzdeki aylarda çok daha fazla üretim yapmayı planladığını söylüyor ve Suudi Arabistan’ın OPEC+ grubunda yapılandırdığı yol, petrol üretimini durduracak veya sınırlayacak herhangi bir hamlenin Rusya’nın desteğini gerektireceği anlamına geliyor.