Bu makale 22.02.2017 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Saudi Aramco’nun yaklaşan halka arzı ile birlikte halka arzın beklenenden uzun süreceği gibi yeni haberler de elimize ulaşıyor. Şimdiye kadar, piyasalarda halka arzın 2018 yılının ikinci veya üçüncü çeyreğinde gerçekleşeceği yönünde beklenti hakimdi. Ancak gecikmelere rağmen hem şirketin hem de Suudi kraliyet ailesinin, şirketi halka arz konusunda ciddi olduğu net bir şekilde görülüyor.
Sigortacılar (Wall Street Journal’ın haberine göre J.P. Morgan, Morgan Stanley ve HSBC) ve petrol rezerv denetçileri (Energy Intelligence’a göre Gaffney, Cline ve Ortakları) seçildi. Sürecin ilerlemesiyle birlikte tüm enerji yatırımcıları kendilerine önemli sorular sormaya başlayacak, çünkü halka arzın boyutu enerji piyasalarını etkileyecek.
1. Aramco gerçekten kendini batılı tarzda uluslararası bir enerji şirketine mi dönüştürüyor?
Wall Street Journal, geçtiğimiz günlerde bazı Suudi yetkililerin Aramco'nun kamuoyuna daha geç olmadan arz edilmesi için bastırdıklarını bildirdi. Diğer yandan, bazı yetkililer, şirketin bankaların önerdiği finansal reformları takip etmeleri için daha fazla zamana ihtiyacı olduğunu iddia ediyor. Bu değişiklikler (Suudi hükümetinin Aramco’ya uyguladığı vergi oranı değişikliği gibi) Aramco’nun, Ulusal İran Petrol Şirketi gibi değil, BP (NYSE:BP), ExxonMobil (NYSE:XOM) ve Chevron (NYSE:CVX) gibi kârlı bir işletme olduğunu yatırımcılara göstermek için gerekli.
Bazı uzmanlar, Suudi Arabistan’ın nakit ihtiyacı sebebiyle yeniden yapılandırmayı tamamlamadan önce Aramco’yu halka arza sunacağını düşünüyor. Ancak kanıtlar, düşük petrol fiyatlarının devam etmesi halinde bile Suudi Arabistan’ın döviz rezervlerinin ve başarılı tahvil satışlarının ülkeye yeterli nakdi sunacağını gösteriyor.
Suudi Arabistan muhtemelen Aramco'nun halka arzı konusundaki planlarına uyacak ve azami sayıda yatırımcının ilgisini çekmek için şirketi yeniden yapılandırmak için gerekli zamanı harcayacaktır. Bu, Aramco ve Suudi Arabistan’a uzun vadede daha büyük bir getiri sağlayacaktır. Wall Street Journal’ın son raporuna göre Aramco; Tadawul borsasının haricinde New York, Londra ve Toronto borsalarına girmeyi de düşünüyor. Bu, şirketin uluslararası bir enerji şirketi olma yönünde adım attığına bir işaret olarak yorumlanabilir.
2. Aramco kendini çok uluslu bir enerji holdingine mı dönüştürecek yoksa öncelikle petrol ve gaz üzerine mi yoğunlaşacak?
Reuters, Aramco yetkililerinin şirketin uluslararası bir holdinge dönüştürme niyetleri olduğunu ve öncelikli odaklarının petrol ve gaz olduğunu bildirmişti. Bu tartışmalar, Aramco’nun petrokimya alanına girip girmeyeceği konusu ile ilgili. Aramco, rafine işletmeciliğinde aktif bir kurum ve şu anda Suudi Arabistan Basic Industries Company (SABIC) tarafından işletilen bazı petrokimya işletmelerinde de hissesi bulunuyor ancak bu sektörde tek başına bir girişimi bulunmuyor.
Bazı uzmanlar şirketin dikkatinin daha az uzman olduğu alanlara kaymayacağı sebebiyle daha değerli hale geleceğini iddia ederken bazıları ise Aramco’nun diğer sektörlere genişlemediği ve büyümeye devam etmediği sürece potansiyelinin sınırlı kalacağını iddia ediyor. Aramco’nun petrokimya işine girmesi Aramco’nun nakit rezervi ve ham ile rafine petrol ürünlerine olan kolay erişimi sebebiyle bu sektörü sarsabilir.
Aramco uzun süredir alternatif ve konvansiyonel enerji teknolojilerine yatırım yapmaktadır. Aslında Aramco, güneş enerjisi teknolojisinin de ilk kullanıcılarındandır. Aramco’nun bu teknolojilere yatırım yapıyor olması, halka arz sonrasında bu stratejinin değişeceğine işaret değildir.
3. Halka arz, petrol fiyatlarını nasıl etkileyecek?
OPEC’in üretim kesintisi anlaşmasına rağmen petrol fiyatlarının düşük seyrediyor olması sebebiyle Suudi’lerin Aramco’nun halka arzını kasıtlı olarak ertelediklerine dair söylentiler var. Yüksek petrol fiyatları, Aramco’nun halka arz sırasında fiyatının artmasında etkili olacaktır.
Halka arzın planlanandan geç gerçekleştirilmesinin bir işareti de, petrol fiyatlarının 2017 yılında gözle görülür bir artış göstermemesi olabilir. Daha yüksek fiyatların görülmesi, halka arzın yaklaşmasına işaret edebilir. Yatırımcıların Suudi Arabistan’ın Aramco halka arz planları ile ilgili gelişmeleri yakından takip etmeleri gerekiyor çünkü bu gelişmeler petrol fiyatlarındaki artışa işaret edebilir.