Bu makale 31.12.2020 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
2020 bitip 2021 başlarken tahminde bulunmak gelenektir. Ancak tahminler, doğru olduğu kadar yanlış da olabilir.
Aklı başında yatırımcılar tahminlere bel bağlamak yerine endüstride neler yaşandığını takip edecek ve olaylar geliştikçe yaklaşımlarını da ayarlayacaktır. Yatırımcıların ve petrol piyasası takipçilerinin 2021’de özellikle dikkatle izlemesi gereken beş faktör var:
1. ABD hükümetinin petrol ve gaz sondajı, üretim ve ihracat üzerine koyduğu kısıtlamalar
Küresel iklim değişikliği ile mücadele etmek için petrol ve gaz endüstrisinin fosil yakıt üretme, taşıma ve satma yetisini kısıtlayacakları söylemi, başkanlık seçim dönemi sırasında Demokrat adaylar arasında yaygın bir nakarattı. O zaman aday olan Joe Biden ve Kamala Harris, ABD’de büyük miktarlarda petrol ve gaz üretimi sağlayan hidrolik kırılmayı önleme tedbirlerini destekleyeceklerini söylemişlerdi.
Biden’in açıklamaları tutarlı değildi. Kampanya sırasında bir aşamada, hidrolik kırılmayı “yasaklamayacağını” söylemişti ancak aynı zamanda hidrolik kırılmayı “yasaklayacağı” sözünü de vermişti. Şimdi seçim bitti, Biden/Harris yönetiminin hangi enerji politikalarını destekleyeceği konusunda hala belirsizlik var.
Bir gözümüzün üzerinde olacağı bir konu, federal topraklardaki petrol ve gaz üretimi için yeni kira sözleşmeleri üzerindeki yasak. Bu, Biden/Harris yönetimi için en uygulanabilir gözüken politika ve uygulandığı takdirde ABD’nin petrol üretiminin %25’ini etkileyebilir. Biden kampanyasının sunduğu politikalar arasında mevcut kira sözleşmelerinde yer alan sondaj planlarını da içerebilecek yeni kiralama ve izin faaliyetlerini engelleme konusu var. Bu hem gelecekteki üretimi hem de mevcut üretimi etkileyebilir ancak aynı zamanda yıllarca sürebilecek yasal mücadelelere de yol açabilir. Bazı E&P firmaları, federal kira sözleşmelerini önceden güvence altına alarak veya özel olarak edinilmiş toprak üzerindeki üretimlerine odaklanarak bu olasılık için hazırlanmaya çalıştı.
Piyasayı izleyenler için bu yeni politikaların petrol ve gaz üretimi üzerinde ani, önemli bir etkisi olmaması imkansız ancak piyasanın algısını dönüştürebilir. Dahası böyle politikaların üretim üzerindeki etkisini, regülasyonların niteliğine bağlı olarak çok uzak olmayan bir gelecekte görebiliriz.
2. OPEC+ güç savaşı
2020 yılının sonunda OPEC+ grubu içerisinde ilginç bir güç savaşı yaşandı – BAE ve Rusya, Suudi Arabistan karşısında üretimi artırma tarafında yer aldı. Mücadele, OPEC+’nın üretimi aylık bazda kademeli olarak artırmayı düşünecek olmasından dolayı Rusya ve BAE lehine bir uzlaşma ile sona erdi. Bu yöndeki ilk toplantı 4 Ocak’ta gerçekleşecek.
OPEC+’nın Aralık ayında verdiği karardan bu yana petrolün ne kadar iyi bir performans gösterdiğini düşünürsek Rusya ve BAE bir üretim artışı için daha diretebilir.
OPEC+’nın benimsediği bu aylık toplantılar, piyasa trendleri ile birlikte petrol üretimini daha iyi idare etmelerine imkân sunabilir ancak tartışmaların gittikçe artmış olması, grup içerisinde daha çok çatlak oluşması için daha çok fırsat demek. Aralık ayında Suudi Arabistan ile Rusya arasında hissedilen çatlağın ardından Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak ve Suudi Petrol Bakanı Prens Abdülaziz bin Salman’ın Suudi Arabistan’da şenlikli bir yemeği paylaşması ve petrol piyasasını dengelemeye olan bağlılıklarını tekrar tasdiklemesi ile iki ülke yakınlaşma gösterdi.
Piyasa takipçileri, bu halkla ilişkiler hamleleri ile rehavete kapılmamalı. Bu ikisi ve gücünü Suudi Arabistan’ın gölgesi dışında gittikçe artıran BAE arasında petrol piyasası politikasına ilişkin hala önemli farklılıklar var. Daha sık OPEC+ toplantısı, yatırımcıların izlemek zorunda kalacağı bir güç savaşı ile sonuçlanabilir.
3. Küresel seyahat
Küresel petrol talebi, Nisan 2020’den bu yana önemli bir dönüş yaptı ancak 2019 seviyelerine dönmesinin önünde hala birçok engel var.
Küresel seyahat ve jet yakıt talebi üzerindeki etkisi, 2020 yılında dirençli bir zayıflık gösterdi. Pek çok kişi 2021 yılında eski haline gelmesini bekliyor ancak yatırımcılar bunu verili olarak kabul etmemeli.
Seyahate yönelik bastırılmış talebin, hükümet yetkililerinin seyahate izin vermesinden itibaren büyük bir taleple sonuçlanacağına dair beklentiler var. Ancak yatırımcılar, jet yakıt talebinde sadece marjinal veya tutarsız bir büyüme görmeye de hazırlanmalı.
Resesyon, işletmelerin sanal etkinliklere doğru kayması, seyahat korkusu, maske zahmeti, test ve sosyal mesafelenme, zorunlu karantinalar ve sağlık yetkililerinden gelen uyarılar da aşı yaygınlaşmış olsa bile küresel havayolu seyahatini – ve dolayısıyla jet yakıt talebini – 2021 yılında da zayıf tutabilir.
4. İkinci dip resesyon
Evet, ekonomileri canlı tutmaya çalışmak için hükümetlerin çıkardığı çok fazla teşvik parası var ancak 2021’de ikinci bir dip resesyon da görebiliriz. Her büyük ekonomide yer alan birçok insan ve işyeri, 2020 yılındaki kısıtlamalardan son derece zarar gördü ve bu zararın bir kısım makro ekonomik etkisi, 2021 yılına kadar görünür olmayabilir.
2020 yılında birçok işyeri kapandı ancak diğerleri açık kalmak için mücadele etti. Uzun vadede hayatta kalmayı başaranlar arasında bile birçok işyeri sahibi, 2020 yılında eve az para getirdi ve 2021 yılında da bir yıl önce umut ettiğine kıyasla daha az götürecek.
Yargı idarelerinin de tamamen açılıp açılmayacağını, nasıl veya ne zaman açılacağını bilemeyiz. Ancak bunlar, yatırımcıların takip etmesi gereken konular.
5. Sermaye masrafı ve yeni keşifler
Petrol fiyatı 2014’ün ikinci yarısında düşmeye başlayıp 2015’te düşük kalmaya devam ettiğinde pek çok petrol şirketi sermaye harcamasını düşürdü. 2019’un sonuna kadar fiyatların daha yüksek veya en azından daha stabil olacağına dair umutlar vardı ve bu umutlar, daha büyük keşfiler (arama ve sondaj çalışmaları) için ümit veriyordu.
Ancak 2020 yaşandı ve neredeyse tüm petrol devleri, yüksek sermaye harcamasına bağlı kalamayabileceklerine karar verdi. ExxonMobil (NYSE:XOM) ve Saudi Aramco (SE:2222) bile gidişatı değiştirmek ve artık gelecek için daha çok yatırım yapmaya devam edemeyeceklerini kabullenmek zorunda kaldı.
Endüstride yaygın olan bu, sondaj faaliyetlerinden vazgeçişin, yeni petrol rezervi keşfinde kıtlığa yol açması bekleniyor. 2015 başından bu yana 6 yıl oldu ve düşük arama (sondaj) bütçelerinin etkisini görebiliriz.
Bu, aylık petrol sözleşmelerine bahis koyan yatırımcıları daha az ilgilendiriyor. Ancak endüstri ve petrol varlık ve haklarına harcama yapanlar için yeni keşif faaliyetlerini gözlemek hayati.
2021 yılında yeni keşif faaliyetleri önceki yıllara göre nasıl olacak? Ufukta bir petrol kıtlığı mı var? (Olası yeni keşiflerin, yeraltındaki petrolün sınırlı miktarda olmasından dolayı azaldığına dair bir teori olduğunu akılda tutun. Ancak bu teori 70 yıldır sunuluyor. Dahası bu teori, ister düşük sermaye harcamasından isterse yeraltındaki petrolün bitmesinden kaynaklansın, gelecekteki petrol kıtlığı olasılığını çürütmüyor.)