Son haftalarda yükselişini iyice hızlandıran petrol fiyatları Ekim 2018 sonrası zirveye çıktı.
Pandemi öncesi 70$ seviyelerinde işlem gören brent petrol, pandemi başında piyasalarda yaşanan sert düşüşe direnemedi ve vadeli tarafta ise fiyat eksileri gördü. Fiyatın düşmesinin temel nedeni ise ekonomilerin kapanması oldu. Çin ve ABD başta olmak üzere ülkelerin karantinaya girmesi petrol tüketimini de düşürdü. Bu gelişmelere bağlı düşüş, kısmi açılma ile dururken Mayıs – Ağustos döneminde ekonomik aktivitelerin başlamasıyla fiyat 16 dolardan 46 dolara yükseldi. Eylül- Ekim döneminde yeniden vakaların artması ve kısıtlamalar nedeniyle fiyat 35 dolara gerilese de brent petrolde Kasım 2020 itibarıyla yükseliş hızlandı.
Aylık bazda sadece Mart ayını düşüşle kapatan brent petrol 7 ay üst üste yükseliş yaşadı. Temmuz ayının ilk haftasında da fiyat 78 dolara yaklaşarak son 2,5 yılın zirvesinden işlem görüyor.
Petrol fiyatları neden yükseliyor?
- Fiyatları yükselten en önemli etken elbette ki ekonomik faaliyetler yani üretime dayalı günlük tüketimin artması.
- Bir diğer önemli etken ise OPEC+ üyelerin anlaşmazlığı.
- Çin, ABD, Avustralya ve Avrupa gibi ticaret merkezlerinde ekonomik faaliyetler artarak devam ediyor. Bu da talebi yükselttiği için fiyatları da yükseltiyor.
- Öte yandan metal grubu başta olmak üzere emtiadaki artış da fiyatı destekliyor.
- ABD’de sondaj kuyularının azalması da fiyat için pozitif.
- Üretici ülkeler tarafında ise anlaşmazlıklar öne çıkıyor. Pandemi döneminde S. Arabistan ve Rusya araz kesintisinde anlaşamamıştı. Şimdi ise bu liderlere ek Birleşik Arap Emirlikleri de alınan kararlara itiraz etti ve anlaşmaya varılamadı. Son toplantılardan sonuç alınamaması arz kesintisini azaltma uygulamasının gecikeceği düşüncesine neden oldu ve haliyle fiyatlar yükseldi.
Ham petrol ve brent petrol arasındaki makas kapanırken brent petrolün bu yılın ilk 6 ayındaki getirisi ise %50’yi buldu. Yatırımcısına en çok kazandıran ürünlerden olan petrolde fiyatın 80$ seviyesi üzerine çıkması bekleniyor.
Petroldeki yükseliş çarkların dönmesi anlamına gelse de hem üreticisi hem de tüketicisi için kontrol edilemeyince büyük soruna dönüşüyor.
Üretici tarafından bakarsak sadece petrole güvenmenin cezasını Arap ülkeleri cari açık vererek çektiler. Petrol dışında ya da petrolle paralel farklı yatırımların olmaması, gelişememek bedel yaratıyor.
Tüketici tarafında ise ithal eden ülkelerin ekonomik durumu burada belirleyici oluyor. Mesela Güney Afrika da petrol ithal ediyor, ama aynı zamanda emtia üreticisi olduğu için yani üretici tarafı olduğu için riski bize göre daha az. Türkiye’de ise üretim yok safhasında buna karşın tüketim giderek artıyor, ekonomik yani enflasyon kur gibi riskler de çok yüksek olduğu için petroldeki fiyat artışının yurt içine maliyeti diğer ülkelere göre haliyle fazla oluyor. Bunu son ÜFE rakamlarında açıkça gördük. Küresel fiyat artışına engel olunamaz ama ülke ekonomisinde planlı ve gerçekçi adımlar atılırsa fiyat artışından hiç değilse diğer ülkeler kadar etkileniriz.
