Bu Makale 10.05.2016 Tarihinde İngilizce Olarak Yayınlanmıştır
Bu hafta sonu 1995’ten beri görev başında olan Suudi Petrol Bakanı Ali el-Naimi’nin görevinden ayrıldığını öğrendik. Dijital medya kanalları, el-Naimi’nin Prens Muhammed bin Salman tarafından Suudi Arabistan’ın Ulusal Dönüşüm Planını gerçekleştirmek adına görevinden alındığını iddia ediyor.
Bu teoriler dijital bir tık-tuzağı olarak düşünülebileceği gibi Suudi Arabistan gerçeklerini yansıtmadığını da belirtmeliyiz. Yatırımcılar volatilite, politika değişimleri veya hızlı hareketleri buna bağlamamalı. İşte bu hareketlere dair dört sebep:
1) Emeklilik, işten atılma değil
Ali el-Naimi, yaşına göre iyi sağlığına rağmen 80’lerine gelmiş biridir. İşinin gereksinimlere bağlı olarak yorgunluğun bu yıl ortaya çıktığını görüyoruz. Geçtiğimiz Ocak ayında Kral Abdullah’ın vefatının ardından el-Naimi emekliliğini istemişti ancak Kral Salman, geçiş sürecinde görevini sürdürmesini istemişti. Ancak Kral Salman ani bir şekilde yaptığı bakanlık değişimi duyurusu, Batı’nın beklediğinden biraz daha az diplomatik olarak gerçekleşti.
2) Aramco’yu tek bir bürokrat yönetmiyor
Geçmişten beridir Suudi Arabistan politikası Kral, danışmanları ve önde gelen bürokratlar arasındaki anlaşmalara bağlı olarak sürdürülmektedir. Ali el-Naimi, yaklaşık 21 yıldır petrol bakanlığı görevini yapmakta ve önemli bir etki oluşturmaktaydı. Ancak petrol politikası hiçbir zaman sadece ona ait olmadı. El-Naimi, Aramco’nun CEO’ları, yöneticileri, çeşitli bürokratları, danışmanları, kraliyet ailesinden üyeler ve en az üç farklı kral ile birlikte çalıştı. Yani petrol politikası hatta şimdilik yüksek üretim düşük fiyat politikası da hiçbir zaman El-Naimi’nin kontrolünde olmadı.
3) Yeni bakan bekleniyor
1960 doğumlu olan Petrol yeni Bakanı Khalid el-Falih, yıllardır el-Naimi’den sonra bu koltuğa oturacak kişi olarak görüldü. Bu işe getirilmesi de açık bir şekilde Suudi Monarşisi tarafından onaylandı. El-Falih, 2008’den 2015’e kadar Aramco’nun CEO’luğunu yaptı. Ali el-Naimi de petrol bakanı olmadan önce Aramco’nun CEO’su idi.
Kral Salman geçtiğimiz yıl tahta geçtiğinde El-Falih’i Sağlık Bakanı olarak atamıştı. Suudi Arabistan’da genellikle bir işin düzgün yapılmasını istiyorsanız, bunu yapması için Aramco’yu tutarsınız. El_Falih, bakanlığa Aramco-stili yenilikler getirerek MERS döneminde ortaya çıkan birçok sistemsel yönetim problemini çözmüştü.
Ancak El-Falih’in petrol sanayi ile ilgili bağlantıları yok olmadı. Sağlık Bakanı olarak görev yaparken Aramco CEO’luğundan ayrıldı ve El-Naimi yerini aldı. El-Falih, seyahat etmeye ve Suudi Arabistan’ın petrol politikaları ile ilgili olarak Wall Street Journal ve Financial Times gibi medya kurumlarına görüş bildirmeye devam etti.
4) Nesiller arası süreklilik
Prens Muhammed Bin Salman, son değişikliklerden sorumlu olup olmadığı konusunda çeşitli söylentilerin ortaya çıkmasına sebep oldu. Kabileyi temizleyip kendine sadık bakanlar atayarak radikal politikalarını yürürlüğe koymak mı istiyordu?
Ali el-Naimi, Kral Salman’ın güvenilir danışmanlarından biri olarak hükümetteki yerini koruyor. Uzun dönem hizmet veren Suudilerin Muhammed bin Salman’a özel bir sadakati olduğuna dair veya Salman’ın isteyeceği yeni politikaları tercih edecekleri gibi bir gösterge bulunmuyor (petrol politikasında herhangi bir değişiklik talep ettiği de görülmüyor).
Doğal olarak petrol piyasaları, birçok Suudi gibi Muhammed bin Salman’ın gençliği ve deneyimsizliğinden dolayı kaygılı. Bu yüzden Ali el-Naimi, Khalid el-Falih ve Amin al-Nasser (Aramco’nun mevcut CEO’su) gibi yetenekli kişiler Kral Salman’ın danışmanı olarak görevlerini sürdürüyor.