Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti

Enflasyon Gelismeleri

1. Nisan ayında tüketici fiyat endeksi yüzde 0,60 oranında yükselmis ve yıllık
enflasyon 0,63 puan artarak yüzde 10,19 olmustur. Gerek yıllık tüketici
enflasyonu gerekse temel (çekirdek) enflasyon göstergelerindeki artısta,
önceki raporlarda dikkat çekildigi gibi, geçtigimiz yıl uygulanan vergi
indirimlerinin olusturdugu düsük baz önemli rol oynamıstır. Nitekim söz konusu
etkiler arındırıldıgında, temel enflasyon göstergelerinin ana egiliminde bir
bozulma gözlenmemistir.

2. Gıda fiyatlarının seyrinde özellikle kırmızı et fiyatlarındaki gelismeler ön plana
çıkmaktadır. Mart ayında artıs hızı yavaslama gösteren islenmemis kırmızı et
fiyatları, Nisan ayında tekrar yüksek bir oranda (yüzde 5,77) artmıstır. Bu
durumun yansımalarıyla islenmis et ürünleri fiyatlarındaki yükselis egilimi
devam etmistir. Böylelikle, et fiyatlarının yıllık tüketici enflasyonuna birincil
etkisi Nisan ayı itibarıyla toplamda 1,9 puana ulasmıstır.

3. Nisan ayı sonunda et ithalatına yönelik yapılan düzenleme çerçevesinde, et
fiyatlarındaki bu görünümün önümüzdeki dönemde tersine dönme ihtimali
bulunmaktadır. Nitekim ilk gözlemler Mayıs ayının ilk yarısı itibarıyla
islenmemis kırmızı et fiyatlarının bir miktar yavaslama gösterdigi yönündedir.
Bunun yanında, piyasaya önemli ölçüde ürün girisi olması sebze fiyatlarında
bu dönemde kayda deger azalıslar gözlenebilecegine isaret etmektedir. Bu
çerçevede, Para Politikası Kurulu (Kurul) Mayıs ayında islenmemis gıda
fiyatlarında belirgin bir düsüs gözlenebilecegine dikkat çekmistir.

4. Nisan ayında enerji fiyatlarında belirgin bir degisim gözlenmemistir. Ancak,
grup yıllık enflasyonu, 2009 yılının ilk aylarında düsen emtia fiyatlarına baglı
olarak ortaya çıkan baz etkileriyle 1,49 puan yükselerek yüzde 11,75 olmustur.
Enerji grubu yıllık enflasyonunda baz etkilerinin Mayıs ayında da güçlü olacagı
not edilmelidir.

5. Temel malların (gıda, enerji, alkollü içecekler, tütün ve altın dısında kalan
mallar) yıllık fiyat artıs oranında son iki aydır yükselis gözlenmistir. Bu
gelismede geçtigimiz yıl dayanıklı tüketim mallarında uygulanan vergi
indirimlerinin etkileri belirleyici olmustur. Öte yandan, dayanıklı tüketim malları
dısında kalan temel malların yıllık fiyat artıs oranı Mayıs ayında yüzde 1,72’ye
düserek yavaslama egilimini sürdürmüstür.

6. Hizmet sektöründe haberlesme hizmetlerindeki yüksek oranlı azalısın (yüzde
5,36) etkisiyle hem fiyatlar hem de fiyatların yıllık artıs oranı gerileme
göstermistir. Bilgi Teknolojileri ve letisim Kurumu’nun aldıgı kararlar uyarınca
faturalı hat görüsme tarifelerinde indirime gidilmesi ve faturasız hatlarda kontör
yerine TL yükleme döneminin baslamasıyla Nisan ayında cep telefonu
görüsme ücretlerinde yüksek bir oranda azalıs kaydedilmistir. Bu gelisme
hizmet sektörü enflasyonunu 0,9 puan civarında azaltmıstır. Bu dönemde et
fiyatlarındaki artıs yemek hizmetleri fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam
ederken, kira yıllık enflasyonundaki istikrarlı yavaslama egilimi sürmüstür.

    Enflasyonu Etkileyen Unsurlar

7. Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki toparlanma sürecinin
devam ettigini göstermektedir. Mart ayında sanayi üretimi, mevsimsellikten
arındırılmıs verilerle, aylık bazda yüzde 0,9 oranında artıs kaydetmistir. Yıllık
bazda degerlendirildiginde, 2010 yılı ilk çeyreginde yüzde 17,2 oranında artan
sanayi üretim endeksi, ilk çeyrege iliskin çift haneli büyüme öngörüsünü
desteklemistir. Nisan ayı kapasite kullanım verileri ve diger öncü göstergeler
iktisadi faaliyetteki toparlanmanın yılın ikinci çeyreginde de devam edecegine
isaret etmektedir. Bununla birlikte, ikinci çeyrekten itibaren baz etkisinin
hafiflemesiyle yıllık büyüme oranlarının kademeli olarak azalacagı
öngörülmektedir.

8. İç talep istikrarlı bir artıs egilimi sergilemektedir. Dengeleyici para ve maliye
politikası uygulamalarının iç talep üzerindeki etkileri giderek belirginlesmekte
ve iç talebe duyarlı sektörlerde görece daha güçlü bir faaliyet gözlenmektedir.
Toparlanma sürecinde dayanıksız tüketim malları ile insaat sektörü baglantısı
güçlü sektörlerdeki canlanma dikkat çekmektedir. Bankacılık kesimi tarafından
firmalara kullandırılan ticari krediler ile istihdam verilerinin alt kalemleri
incelendiginde, daha çok iç talebe yönelik olan hizmet sektöründeki
toparlanmanın sanayi sektörüne kıyasla daha güçlü oldugu görülmektedir.

9. Gerek istihdam artısları ile birlikte toplam is gücü ödemelerindeki yükselisler
gerekse kredi piyasasındaki olumlu gelismeler özel tüketim talebindeki
toparlanmaya destek vermektedir. Tüketime dayalı vergilerdeki artıslar ile
tüketim malları üretim ve ithalat verileri, özel tüketim talebinin artıs egilimini ilk
çeyrekte de sürdürdügünü göstermektedir. Kurul, 2009 yılı ilk yarısında vergi
tesviklerinin etkisiyle yüksek oranlı artıslar sergiledikten sonra ikinci yarıda
gerileme egilimi gösteren yurt içi otomobil satıslarının, 2010 yılının ilk
çeyreginde tekrar artıs egilimine girdigini not etmistir. Yakın dönemde
açıklanan tüketici güven endeksleri, siparis göstergeleri ve yurt içi otomobil
satısları verileri, tüketimdeki artısın ikinci çeyrekte de sürecegine isaret
etmektedir.

10. Sermaye mallarına iliskin üretim ve ithalat verileri, yılın ilk çeyreginde özel
yatırım talebindeki toparlanmanın devam ettigine isaret etmektedir. ktisadi
Yönelim Anketi’ne göre yatırım egilimi iyilesmeye devam ederken Kredi Egilim
Anketi, yılın ilk çeyreginde yatırım kaynaklı kredi talebindeki gelismelerin uzun
bir aradan sonra ilk kez isletmelerin toplam kredi talebine olumsuz katkı
yapmadıgına isaret etmektedir. Bu baglamda, önümüzdeki dönemde
yatırımlardaki ılımlı toparlanmanın sürecegi tahmin edilmektedir. Bununla
birlikte, küresel büyüme görünümü özellikle ihracata dönük sanayi sektörleri ve
ilgili hizmet sektörleri gibi dıs talebe görece daha duyarlı sektörlerde iktisadi
faaliyeti sınırlamaya devam etmektedir. Bu çerçevede, küresel büyüme
görünümündeki zayıf seyre paralel olarak toplam talep yetersizligi ve
belirsizliginin imalat sanayisinde yeni yatırımları sınırlayacagı ve yatırım
talebinin bir müddet daha kriz öncesi dönemlere kıyasla düsük seviyelerde
seyredecegi öngörülmektedir.

11. Yakın dönem gelismeleri, dıs talebe iliskin belirsizliklerin uzunca bir müddet
önemini koruyacagına isaret etmektedir. hracat miktar endeksi ilk çeyrekte
yıllık yüzde 2,1 oranında gerilerken, altın hariç tutuldugunda ihracat kademeli
olarak toparlanmaktadır. Kurul, mevcut pazarlara iliskin büyüme görünümünün
henüz yeterince güç kazanmadıgının altını çizerek, ihracattaki toparlanmanın
kademeli gerçeklesecegi yönündeki öngörüsünü yinelemis ve Euro Bölgesine
iliskin sorunların devam etmesi ile paritelerde gözlenen hareketin dıs talebe
iliskin belirsizligi artırdıgını belirtmistir. Bu çerçevede, iç talepte gözlenen
istikrarlı toparlanmaya ragmen imalat sanayisinde kapasite kullanımının kriz
öncesi seviyelere ulasmasının zaman alacagı tahmin edilmektedir.

12. İstihdam kosullarındaki iyilesme devam etmekle beraber, issizlik oranları halen yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Mevsimsellikten arındırılmıs veriler yılın ilk çeyreginde tarım-dısı istihdamdaki toparlanma egiliminin sürdügünü
göstermektedir. Dıs talepteki zayıf seyir sanayi istihdamını sınırlamaya devam
ederken, insaat ve hizmet sektörlerindeki olumlu seyrin destegiyle tarım-dısı
istihdam kriz öncesi düzeylerini asmıstır. Buna karsılık Kurul, issizlik
oranlarının kriz öncesine kıyasla yüksek seviyelerde seyretmeye devam
etmesinin birim isgücü maliyetleri üzerindeki baskıyı sınırlayacagı
degerlendirmesinde bulunmustur.
   
  Para Politikası ve Riskler

13. Kurul, uzunca bir süredir uygulanmakta olan dengeleyici para ve maliye
politikalarının iç talep üzerindeki etkilerinin giderek belirginlestigi
degerlendirmesinde bulunmustur. Nitekim, son dönemde iç talebe duyarlı
sektörlerde istikrarlı üretim artısları gözlenirken, tüketici güvenindeki ve
istihdamdaki iyilesme sürmüstür. Tüketim malı ithalatındaki hızlı artıs egilimi
ve iç piyasaya yönelik imalat yapan sektörlerde kapasite kullanımının göreli
olarak daha yüksek seviyelerde seyretmesi bu görünümü desteklemektedir.

14. Kredi piyasasındaki gelismeler de iç talepteki toparlanmanın istikrar
kazandıgını teyid eder niteliktedir. 2010 yılının basından bu yana kredi
faizlerinin tarihsel olarak düsük seviyelere gerilemesi ve kredi standartlarının
kademeli olarak gevsemesi kredi kosullarının iç talepteki canlanmaya verdigi
destegin giderek arttıgına isaret etmektedir. Özellikle, küçük ve orta ölçekli
isletmelere açılan kredilerin yılbasından itibaren toparlanma egilimine girmesi,
kredi kosullarının normallesmekte oldugunu göstermektedir. Kurul üyeleri,
kredi piyasasında gözlenen olumlu gelismelerin, Merkez Bankası’nın, küresel
kriz döneminde uyguladıgı dengeleyici tedbirlerin bir kısmını kademeli olarak
geri alma stratejisi ile uyumlu oldugunu vurgulamıstır.

15. Piyasadaki likidite kosullarının öngörüldügü sekilde gelistigini belirten Kurul, 14 Nisan 2010 tarihinde açıklanan “Para Politikası Çıkıs Stratejisi” kapsamında
teknik faiz ayarlaması sürecinin ilk adımının atılması için gerekli kosulların
olustugu degerlendirmesinde bulunmustur. Hali hazırda bir hafta vadeli repo
ihalelerinde faiz oranlarının yüzde 7 civarında dalgalandıgını dikkate alan
Kurul, söz konusu dalgalanmayı önlemek amacıyla ihalelerin sabit faiz
oranından miktar ihalesi yöntemiyle gerçeklestirilmeye baslanmasına karar
vermistir. Bu dogrultuda, çıkıs stratejisinde belirtildigi gibi, para politikası
açısından bundan böyle politika faiz oranı niteligi kazanacak olan bir hafta
vadeli repo ihale faiz oranı gecelik islemler için ilan edilen borçlanma faiz
oranının 50 baz puan üzerinde, yüzde 7 olarak belirlenmistir.

16. Kurul, iç talepteki istikrarlı toparlanmaya ragmen dıs talebin henüz yeterince
güç kazanmadıgına dikkat çekmistir. Son dönemde Yunanistan basta olmak
üzere birçok Avrupa ülkesinde kamu borçlarının sürdürülebilirligine dair
kaygıların artması özellikle en büyük dıs ticaret pazarımız olan Avrupa
bölgesindeki toparlanmaya dair asagı yönlü riskleri artırmaktadır. Ayrıca, bu
süreçte Euro’nun belirgin olarak deger kaybetmesi dıs pazarlarda rekabet
gücünü kısmen olumsuz etkileyebilecek bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Bu
çerçevede Kurul, küresel ekonomiye iliskin belirsizlikler nedeniyle politika faiz
oranlarının bir süre daha mevcut düzeylerde tutulması ve uzun süre düsük
düzeylerde seyretmesi gerekebilecegini teyid etmistir.

17. Sonuç olarak Kurul, bu asamada toplam talep gelismelerinin temel enflasyon
göstergeleri üzerinde belirgin bir baskı olusturmadıgı degerlendirmesinde
bulunmustur. Temel (çekirdek) fiyat göstergelerinin yıllık artıs oranlarında son
iki aydır gözlenen yükseliste geçtigimiz yıl dayanıklı tüketim mallarında
uygulanan vergi indirimlerinin etkileri belirleyici olmustur. Kurul üyeleri, vergi
etkisinden arındırılmıs artıslar esas alındıgında enflasyonun ana egiliminde
yükselis olmadıgına isaret ederek temel enflasyon göstergelerinin hedefin
altında seyretmeye devam edecegini belirtmistir.

18. Nisan Enflasyon Raporu’nda, enflasyonun ikinci çeyrekte bir miktar
yükseldikten sonra üçüncü çeyrekte yüzde 10 civarında dalgalanacagı,
islenmemis gıda ve vergi artıslarının etkilerinin ortadan kalkmasıyla birlikte son
çeyrekten itibaren kademeli bir düsüs gösterecegi tahmin edilmisti. Ancak,
yakın dönem gelismeleri sebze ve meyve fiyatlarında beklenen asagı yönlü
düzeltmenin öngörülenden daha önce gerçeklesecegine isaret etmektedir. Bu
dogrultuda Kurul, Mayıs ayında islenmemis gıda fiyatlarında belirgin bir düsüs
gözlenecegine ve enflasyonun tek haneli seviyelere gerileyecegine dikkat
çekmistir. Diger bir ifadeyle, önümüzdeki aylarda enflasyon, Nisan Enflasyon
Raporu’nda öngörülene kıyasla daha düsük seviyelerde seyredebilecektir.
Bunun yanı sıra Kurul üyeleri, et ithalatına yönelik düzenlemenin olası etkilerini
ve petrol fiyatlarındaki gelismeleri de göz önüne alarak, Enflasyon Raporu’nda
2010 yılsonu için sunulan tahmine kıyasla gerçeklesmenin yüzde 6,5’lik
hedefe daha yakın olabilecegi degerlendirmesinde bulunmustur. Bununla
birlikte, enflasyon beklentilerinin halen orta vadeli hedeflerin üzerinde
seyretmesi nedeniyle fiyatlama davranıslarının yakından takip edildigi ifade
edilmistir.

19. Kurul, para politikası stratejisini olustururken maliye politikasına iliskin
gelismeleri yakından takip etmeye devam edecektir. Kurul üyeleri, 2011
yılından itibaren hayata geçirilecek olan mali kuralın, öngörüldügü sekilde
kararlılıkla uygulanması durumunda, risk priminin düsmesine katkıda
bulunacagı ve kamu borçlanma maliyetini azaltarak para politikasının
etkinligini destekleyecegi degerlendirmesinde bulunmustur. 2009 yılının ikinci
yarısından itibaren iktisadi faaliyetteki canlanmanın Orta Vadeli Program’da
(OVP) öngörülenden daha güçlü olması, bütçe gelirlerinin tahmin edilenin
belirgin olarak üzerinde gerçeklesmesini saglamaktadır. Büyük ölçüde
konjonktürel etkilerle ortaya çıkan bu gelir artısının mali kuralda da
öngörüldügü biçimde agırlıklı olarak kamu borcunun azaltılmasında
kullanılması, gerek toplam talep yönetimini etkinlestirmesi gerekse dolaylı
vergilerdeki artıs gereksinimini azaltması bakımından Merkez Bankası’nın
dengeleyici para politikası izleme esnekligini artıracaktır.

20. 2008 yılının son çeyreginden itibaren fiyat istikrarı temel amacı ile çelismeden
küresel krizin yurt içi iktisadi faaliyet üzerindeki olumsuz etkisini sınırlamaya
odaklanan Merkez Bankası, bu konuda üzerine düseni büyük ölçüde
yapmıstır. Önümüzdeki dönemde para politikası fiyat istikrarının kalıcı olarak
tesis edilebilmesine odaklanmaya devam edecektir. Orta vadede mali disiplinin
sürdürülecegine dair taahhütlerin yerine getirilmesi ve yapısal reform sürecinin
güçlendirilmesi, ülkemizin kredi riskindeki göreli iyilesmeye katkıda bulunarak
makroekonomik istikrar ve fiyat istikrarını destekleyecektir. Bu çerçevede, Orta
Vadeli Program’ın ve Avrupa Birligi’ne uyum ve yakınsama sürecinin
gerektirdigi yapısal düzenlemelerin hayata geçirilmesi konusunda atılacak
adımlar büyük önem tasımaktadır.

kaynak:tcmb.gov.tr 31/05/2010