(Grafik eklendi)
İSTANBUL, 28 Mayıs (Reuters) - Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun 2018 satışları, fiyat artışı ve kurdaki yükselişe bağlı artan ihracat gelirlerinin etkisiyle %35'e yakın yükseldi; ancak artan borçluluk ve kârın neredeyse tamamının finansman giderlerine ayrılması çok sayıda kuruluşun zarar yazmasına neden oldu.
En büyük 500 sanayi kuruluşunda finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı 2018'de yüzde 88.9'a yükseldi. Zarar eden kuruluşların sayısı da 78'den 119'a çıkarken; bu, Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun yüzde 24'ünün zarar etmesi anlamına geliyor.
Sanayi kuruluşlarında borç/özkaynak dağılımına bakıldığında borçların payı yüzde 67'ye yükselirken; özkaynağın payının yüzde 33'e gerilediği bu oran tarihsel olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret ediyor.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2018" raporuna göre, İSO-500'ün üretimden net satışları 2018'de yüzde 34.5 artışla 878 milyar lira oldu. Hızlı büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artış belirleyici rol oynadı.
Toplam faaliyet kârı yüzde 52.7 artışla 107.8 milyar TL olurken; artış, satış maliyetlerinin ve faaliyet giderlerinin net satışlara göre daha düşük hızda artmasından kaynaklandı.
Alt kalemler olarak kambiyo kârları 231.5 milyar TL, kambiyo zararları ise 200 milyar TL oldu. Rapora göre, bazı firmalar çok yüksek kambiyo kârı yazarken, bazıları çok yüksek kambiyo zararları ile karşı karşıya kaldı.
Vergi öncesi dönem kârı ise yüzde 19.7 artışla 63.5 milyar lira oldu.
Sanayinin esas faaliyetlerinde, satışlarında ve esas faaliyet kârlılığında, 2018 gibi zorlu bir yılda başarılı bir performans gösterdiğini belirten İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, "Ama bu performans, mali tablolara yansıyan finansman maliyetleriyle baş edememiştir. Finansmanın mali tablolarda yarattığı tahribat, esas faaliyetlerde ne kadar başarılı olunursa olunsun bunun sürdürülebilir olmadığını ortaya koymakta" dedi ve ekledi:
"Sadece bir yılın değil uzun yılların bir sorunu olan bu finansman tahribatı, özkaynak dengesini bozmakta, sanayicinin kaliteli finansman kaynaklarına erişimini zorlu hale getirmekte."
Rapora göre, İSO 500'ün mali borçları 2018'de yüzde 35.3 artışla 328.6 milyar TL'ye yükseldi. Kurdaki artışlar, döviz cinsi borçları nedeniyle sanayi kuruluşlarının borçlarının daha da şişmesine neden oldu.
KRIN NEREDEYSE TAMAMI FİNANSMAN GİDERLERİNE AYRILDI
Finansmana erişim sorununun yıllardır kronik bir hâl aldığını ve düzelme yolunda ilerleme kaydedilemediğini belirten Bahçıvan, "2018 yılında İSO 500'ün finansman giderlerinin faaliyet kârı içindeki payı yüzde 49.8'den yüzde 88.9'a yükselmiştir. Yani biz bugüne kadar yüzde 50'lerden şikâyetçiyken şimdi sanayi firmaları 2018 yılında elde ettikleri kârın nerdeyse tamamını finansman giderlerine ayırmıştır" dedi ve ekledi:
"2018 yılının ikinci yarısında hem mali borçlardaki hem de finansman maliyetlerindeki artışlar sanayi firmalarının finansman giderlerinde sıçramaya neden olmuştur... İSO 500, 2018'de ani yaşanan finansal dalgalanma ve şokların yükselttiği finansman maliyetleri ile karşılaşmıştır. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve TL'deki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar yaratmıştır."
Rapora göre, İSO 500'ün borç/özkaynak yapısına bakıldığında, borçların payı 2018'de 4.1 puan artarak yüzde 67'ye yükselirken; özkaynakların payı ise yüzde 37.1'den yüzde 33'e geriledi. Rapora göre bu oranlar tarihsel olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret ediyor.
Mali borçların geçen yıla göre artış hızını ikiye katladığını belirten Bahçıvan, "Ancak daha önemlisi kısa vadeli mali borçlardaki artış eğilimidir. Kısa vadeli mali borçlar 2018'de yüzde 46.3 artarak 149 milyar TL'ye yükselmiştir. Borçlanmadaki artış eğiliminin yanı sıra, borçlanmanın vade yapısındaki olumsuz değişimler dikkat çekmekte" dedi.
Rapora göre, kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payının yüzde 45.3 seviyesinde bulunuyor.
Sanayicinin bir diğer yükünün de "devreden KDV" sorunu olduğunu belirten Bahçıvan, "Sanayicinin üzerindeki devreden KDV yükü bir önceki yıla göre yüzde 35.6 artarak 9.7 milyar TL'ye çıkmıştır. Finansman kaynaklarına erişimin bu kadar kısıtlı olduğu bir dönemde, sanayi şirketlerimizin üzerindeki finansman yükünün ne kadar yüksek olduğunu az önce rakamlar bize göstermişken, sanayicinin bu kadar önemli bir miktarı sıfır faiz ile devlete borç verdiğini söylemek durumundayız" diye konuştu.
Rapora göre, İSO 500'de kâr eden kuruluş sayısı 2018'de 422'den 381'e düşerken; zarar eden kuruluş sayısı ise 78'den 119'a yükseldi.
Olumsuz koşullara rağmen istihdam edilenlerin sayısı ise yüzde 2.4 artışla 2690,704 oldu.
Rapora göre makine ve teçhizat yatırımları içeren sabit kıymet yatarımları da 2018'de zayıflarken; duran varlıkların toplam varlıklar içindeki payı önceki yılki yüzde 41.5 seviyesinden yüzde 38.8'e geriledi.
Orta vadede tablonun pozitife dönmesini beklediklerini kaydeden Bahçıvan, bu yılın kalanına yönelik beklentilerle ilgili soru üzerine şöyle konuştu:
"Genele baktığımızda YEP'te de belirtildigi gibi yılın ilk altı ayı ve ikinci altı ayı arasında bir dönem farklılığı olacağını bekliyorduk. İlk üç ayın gelişmeleri de sürecin bu programa bagli gittigi noktasında bize bir izlenim vermekteydi. Faizlerdeki tedrici düşüş, enflasyonda düşüş eğilimi başarısı, dövizde tekrar bir stabilitenin olmasının, yılın ikinci yarısına dönük beklentilerimizi Haziran-Temmuz'dan itibaren olumluya dönüş noktasına doğru umut vermekteydi. Fakat 31 Mart sonrasında yaşanan gelişmeler bizlerin yılın ikinci yarısına yönelik beklentilerimizin biraz aksamaya uğrayacağı konusunda içinde bulunduğumuz süreçte bir tablo ortaya koyuyor."
EN BÜYÜK 10 KURULUŞTA OTO VE DEMİR-ÇELİK AĞIRLIĞI
Diğer yandan, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporuna göre, 2018'de üretimden satışlara göre en büyük kuruluş 79 milyar TL ciro ile Tüpraş TUPRS.IS oldu.
İlk 10 sıralamasında otomotiv ve demir-çelik şirketlerinin ağırlığı gözlenirken; Tüpraş'ı sırasıyla Ford Otosan FROTO.IS , Toyota, Oyak-Renault, Tofaş TOASO.IS , Arçelik ARCLK.IS , İsdemir, Erdemir EREGL.IS , İçdaş Çelik ve Hyundai Assan izledi.
İSO 500 şirketleri 2018'de ihracatını yüzde 11.3 artırarak 71.8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi.
<^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Financing cost of Turkish industrial companies png
https://tmsnrt.rs/2WcUFvl
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^>