Jonathan Spicer / Can Sezer
İSTANBUL, 8 Kasım (Reuters) - Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türk bankalarında bulunan sorunlu kredilerin yabancı yatırımcıya satışını kolaylaştırmak amacıyla kanun ve düzenlemelerde 30 konuda değişiklik yapılmasını öngören bir tavsiye raporu hazırladı.
Düzenleyici kurumlar ve bankalar ile paylaşılan raporda geri dönmeyen kredilerin (NPL) menkul kıymetleştirilerek satılması, bankacıların sorunlu kredi satışında maruz kalabilecekleri zimmet suçunun çerçevesinin daraltılması ve Türkiye'de yerleşik olmayan yatırımcılara kredileri satın alma izni verilmesi gibi tavsiyeler yer alıyor.
Gazetecilere açıklamada bulunan EBRD yetkilileri ayrıca icra ve iflas kanununda 2020 yılının başlarında değişiklikler yapılmasının beklendiğini, böylece sorunlu kredilerin temizlenmesinin kolaylaşacağını düşündüklerini belirttiler.
Geri ödemesi gecikmiş veya geri ödenmesi imkansız hale gelmiş krediler, bankaların bilançolarında ağırlık yarattığı gibi yeni kredi vermelerini de zorlaştırıyor. Hükümet gelecek yıl için %5 ekonomik büyüme hedefi koyarken bu hedef kredilerde de büyüme gerektiriyor. Ancak sektörün kredileri bu yıl Eylül sonu itibarıyla sadece %6 artarak büyüme hedefiyle uyumlu olmayan seviyelerde bulunuyor.
Sorunlu kredi konusu geçen yıl Ağustos ayında TL'nin tarihin en değersiz seviyesine gerilemesiyle birlikte gündeme oturdu. TL o tarihten bu yana bir miktar toparlansa da, artan ana para ve faiz yükü enerji ve inşaat başta olmak üzere birçok sektördeki şirketi kredi borçlarını ödeyemez hale getirdi.
Bankaların sorunlu kredileri yeniden yapılandırma konusunda ilerleme kaydedememesinin ardından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Eylül ayında, çoğu enerji ve inşaat sektörüne verilmiş 46 milyar lira büyüklüğündeki kredinin takibe atılması gerektiğini açıkladı. BDDK, bankaların bunları yeniden sınıflamaları ve oluşabilecek zararlar için karşılık ayırmaları için talimat verdi. Türkiye biriminin yönetici direktörü Arvid Tuerkner, Ankara'nın sorunlu kredileri çözmek için bazı önemli adımlar atmasına rağmen sorunun toparlanmaya çalışan ekonomi üzerinde baskı yaratmaması için koordinasyon ve planlama yapılması gerektiğini belirtti.
Tuerkner, "Atılan adımlar doğru yönde, ancak henüz yeterli değil" dedi.
Reuters'da Pazartesi yayımlanan habere göre yabancı yatırımcılar, bankalar ve düzenleyici kurumlar Türk bankacılık sektöründeki sorunlu kredilerin yabancı kurumlara satışını kolaylaştıracak düzenleme değişikliklerini ele almak için bu hafta bir araya geliyorlar. Düzenleyici kurumlar da NPL'leri satın almaya iştahlı yabancı yatırımcıların önündeki engelleri kaldıracak düzenleme değişiklikleri üzerinde çalışıyor. bankaları mevcut düzenlemelere göre sorunlu kredilerini ancak diğer Türk bankalarına veya yurtiçinde kurulu varlık yönetim şirketlerine satabiliyorlar, başka yatırımcılara satamıyorlar.
Sektör yetkilileri yurtdışındaki yatırımcıların Türkiye'deki sorunlu kredi ve varlık pazarına ilgi duyduklarını belirtiyorlar. Ancak bankaların sorunlu kredilerini elden çıkarmak için yıl başından bu yana denedikleri bazı yöntemler hukuki altyapının da yetersiz olması nedeniyle sonuç vermedi.
EBRD raporda ayrıntılı olarak dile getirdiği tavsiyelerin daha önce NPL krizi yaşamış İtalya, İspanya ve Yunanistan'daki uygulamalarla benzeştiğini ve bu ülkelerde yabancı yatırımcıları NPL piyasasına çekmekte başarılı olduğunu belirtti.
Fiyat uçurumu nedeniyle kredilere yatırım yapmak isteyen yatırımcılar ile bankaların masaya oturamadığının altını çizen EBRD, düzenleme ve kanunlarda yapılacak değişiklikler sayesinde tekrar pazarlıkların başlayabileceğini belirtti.
EBRD'nin ekonomi politikaları ve yönetişimden sorumlu direktör yardımcısı Bojan Markovic, "Bankalar (ellerindeki sorunlu kredileri) satmayı çok istediklerini söylüyorlar. Ancak alış-satış kotasyonları arasındaki makas çok geniş, yatırımcılar pek fazla para harcamak istemiyor" dedi ve ekledi:
"Ancak sorunlu kredilerin yeniden sınıflandırılması gibi konuya netlik kazandıracak gelişmeler oldukça bu makas daralacak... Çözümü geciktirdikçe (ise) sorun büyüyecektir."
EBRD ayrıca sorunlu kredileri menkul kıymetleştirmek isteyen yatırımcılara izin verilmesi, borçların mahkemede yeniden yapılandırılmasına imkan sağlayacak düzenlemeler yapılması ve konuda uzman hakimler yetiştirilmesini de tavsiye etti. (Redaksiyon Birsen Altaylı)