Yazar: Barani Krishnan
Investing.com – Petrol piyasasındaki en büyük saçmalık, sona eriyor olabilir: ABD’nin İran ham petrolü üzerindeki yaptırımları.
Biden yönetimi, Trump döneminde uygulanmaya başlanan yaptırımların yerine, Tahran’ın nükleer silah programına sahip olmasını önleyecek bir anlaşma yapmaya çalışıyor.
Bu arada İran, yaptırımları ihlal ederek günlük yüz binlerce varil petrol ihraç ediyor.
Bu konuda en büyük maskaralık OPEC’in. Temelde OPEC’in 13 üyesi ve diğer 10 üye olmayan petrol ülkelerinin oluşturduğu OPEC+, dünyanın petrol ticaretine hakim.
Uluslararası Enerji Ajansı’na göre dünyada toplam petrol talebinin 2021 yılında günlük 5,7 milyon varil artışla 96,7 milyona çıkması bekleniyor. Geçen yıl 8,7 milyon varillik çöküş yaşanmıştı.
İki hafta önce yayınlanan bir raporda OPEC, ham petrol talebinin 2021’de günlük 27,7 milyon varil artmasını beklediğini söyledi – nisan tahmininden 200.000 varil yüksek.
OPEC dışı arzın da günlük 700.000 varil artmasını bekliyordu – 930.000 olan nisan tahmininden düşük.
Sorun şu ki bu rakamlarda İran ihracatının petrol piyasasına geri gelmesi halinde durumun nasıl olacağına dair bir tahmin yok. İran OPEC’in kurucu üyelerinden ve 2018’deki yaptırımlara kadar da dünyanın en büyük dördüncü ham petrol ihracatçısıydı.
Trump’ın cezalandırıcı aksiyonu, Tahran’ın baş rakibi Suudi Arabistan’ın, İran’ı öngörülere dahil etmeyerek neredeyse öteki gibi davranmasına yol açtı.
İronik olan, petrolüne yasak uygulandığından beri İran, yasadışı ham petrol ihracatını istikrarlı bir şekilde artırmasına, Trump yönetimi altındaki bir kedi-fare oyunundan, Biden ile yaptırımların tamamen ihlal edildiği bir duruma gelmesine rağmen OPEC’in bu davranışı devam etti.
OPEC+’ya göre Nisan 2020’den beri grup tarafından günlük 7-8 milyon varillik üretim kesintisi, pandemiden dolayı -40 dolarlara kadar inen ABD ham petrol fiyatlarının, 68 dolar seviyelerine kadar toparlanmasına yardımcı olan şeydi.
Ancak ittifaktaki diğer üreticiler kesinti yaparken İran yavaş yavaş arttırıyordu. Elbette bu, petrol talebinin hala kısıtlı olduğu ve ilginin, küresel piyasadaki bolluğu azaltmaya yardımcı olan OPEC+ kesintilerinde olduğu geçen yıla kadar önem arz etmiyordu.
Şimdi hem arz hem talep artarken farklı bir hikayeden bahsediyoruz.
Anketlere göre İran, nisan ayında her zamankinden bile fazla üretim yaparak OPEC üretiminin, günlük 30.000 varil artışla 25,08 milyona çıkmasına yol açtığını gösteriyor. Suudiler bunu kabul etmek istese de istemese de İslam Cumhuriyeti hala kartelin bir parçası olduğundan İran’ın üretimi ile ilgili tahminlerin OPEC tahminlerine eklenmesi doğru olacaktır.
ABD yaptırımlarının ne zaman kalkacağına dair açıklama olmazken Tahran, Avrupa ve ABD diplomatlarının açıklamaları, daha çok iş olsa da kararın kısa sürede verilebileceğine işaret ediyor.
İran Cumhurbaşkanı Hassan Rouhani, Perşembe günü ulusal televizyona yaptığı açıklamada Tahran’ın, Trump’ın iptal ettiği nükleer anlaşmaya tekrar dahil olması için müzakere halindeki dünya güçlerinin “daha hassas noktalar” üzerinde çalıştığını söyledi.
Ancak bazı Avrupalı diplomatlar, kesin bir başarının söz konusu olmadığı ve nisan ortasından beri Viyana’da devam eden görüşmelerde hala çetrefilli konular olduğu konusunda ısrar etti.
Geçen hafta Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı müfettişleri, İran'ın, nükleer silaha yakıt olarak kullanılan uranyumu 2015 anlaşmasında belirlenen sınırların çok ötesinde zenginleştirdiği sonucuna vardı.
Bu, İran'ın Amerikan yaptırımlarından kurtulma karşılığında nükleer programını iptal etmesini sağlayacak bir anlaşma için Viyana'daki aciliyete katkıda bulundu.
İran’a karşı yaptırımları denetleyen Elliott Abrams, bu cezalar yüzünden Tahran’ın on milyarlarca dolarlık gelirini önlediğini ve İran’ın nükleer ve askeri programlarına ayırabileceği bütçeyi kısıtladığını söyledi.
Biden’in İran ile tekrar anlaşma yapma hedefi, İslam Cumhuriyeti’nin bölgedeki kötü faaliyetlerini önleyecektir.
New York Times’ın Abrams’dan alıntıladığına göre “bu bir başarıdır ve İran'ın yaptırımlardan kurtulma veya bunları aşma çabalarıyla ölçülebilir.” “Hiçbir yaptırım rejimi, %100 etkili değildir çünkü her zaman hile yapmanın yolları ve risk almaya istekli şirketler vardır.”
Konuya vakıf olanların söylediğine göre İran üzerindeki yaptırımlar kalkarsa önümüzdeki 3 ila 18 ay içerisinde 500.000 ila 2 milyon varil petrol piyasaya tekrar girebilir.
İran, petrol üzerindeki yaptırımlar kalktığında günde yaklaşık 4 milyon varil ile en yüksek petrol üretimine “aylar içinde” dönebileceğini daha önce söylemişti. Ülkenin ham petrol üretimine aşina olan kaynaklar, şu anki üretiminin günde yaklaşık 2 milyon varil olduğunu tahmin ediyor.
Analistler, ne zaman gelirse gelsin, İran'dan gelen ek arzın, küresel petrol arzını boğa görünümündense daha ayı bir görünüm olasılığı ile yeniden yapılandırmaya zorlayacağını söylüyorlar – özellikle petrol tüketicisi Hindistan'da yeni koronavirüs salgınlarının ardından taleple ilgili soruların yeniden su yüzüne çıkmasıyla.
Petrol Piyasası Özeti
WTI Cuma günü 1,3 dolar artışla 63,58 dolara yerleştikten sonra nihai ticaretini 63,87 dolar ile yaptı.
Ancak hafta bazında %2,7 kaybetti.
Temmuz vadeli Brent, 1,33 artışla 66,44 dolar olurken nihai ticareti 66,68 dolar ile gerçekleşti.
Hafta bazında %3,3 kayıp yaşadı.
Cuma günü petrol fiyatları yükseldi ancak İran ile yapılacak nükleer anlaşmanın yarattığı fazla arz korkuları ile yine de haftayı %3 düşük bitirdi.
Meksika Körfezi’nde fırtına çıkabileceğine dair spekülasyonlar, petrolün kısmen toparlanmasına yardım etti.
Ancak artışlar, haftalık düşüşü telafi etmeye yetmedi.
OANDA’dan Ed Moya, “enerji piyasasının çoğu, bu yaz sonunda İran ham petrolünde artış ile fiyatlanıyor” dedi.
ABD Ulusal Kasırga Merkezi'nden alınan verilere göre Meksika Körfezi'nin batısında oluşan hava sisteminin önümüzdeki 48 saat içinde siklona dönüşme şansının %40 olması ile her iki gösterge de günlük artış yaşadı.
Ancak İran ham petrolüne dair endişeler daha büyüktü.
Önümüzdeki Haftanın Enerji Takvimi
Pazartesi, 24 Mayıs
Genscape Cushing ham petrol stok tahminleri (özel veri)
Salı, 25 Mayıs
Amerikan Petrol Enstitüsü’nün petrol stoklarına ilişkin haftalık raporu.
Çarşamba, 26 Mayıs
EIA ham petrol stoklarına dair haftalık rapor.
EIA benzin stoklarına dair haftalık rapor.
EIA distile stoklara dair haftalık rapor.
Perşembe, 27 Mayıs
Cuma, 28 Mayıs
Baker Hughes haftalık petrol kulesi sayımı.
Altın Piyasası Özeti
Altın, art arda haftalık üçüncü artışını yaşasa da Cuma günü düşüş yaşadı. Ancak 1.900 doları aşmasını bekleyen uzunlar, hedefe 10 dolar kala durarak altına yönelik hissiyatın henüz o kadar güçlü olmadığını gösterdi.
Haziran vadeli altın, 5,10 dolar düşüşle 1.876,70 dolara inerken nihai ticaretini 1.881,85 dolar ile yaptı.
Hafta bazında %1,8 yükseldi.
Ancak daha da önemlisi, Cuma günü görülen 1.890,15 dolarlık zirve oldu – altın, 1.900 dolar hedefini 10 dolar ile bu hafta ikinci kez kaçırmış oldu. İlk olarak 1.891,25 dolarda kaldı.
spot altın 1.881,21 dolar ile son ticaretini yaptı.
1.900, özellikle de 1.920 dolar üzerini geçerse altın, yılın düşük seviyelerinin üzerine çıkarak 2021 için pozitif bölgeye tekrar girmiş olacak.
Bu hafta altın için önemli bir haftaydı. Fed, ultra düşük faiz oranlarını ve destekleyici para politikasını sürdürmeye kararlı göründüğünden bir grup analist 1.900 dolar tavanının aşılacağını öngörüyordu.
OANDA’da İngiltere ve EMEA (Avrupa-Ortadoğu-Afrika) piyasa araştırmasından sorumlu Sophie Griffiths, “altın boğaları, altı seanslık galibiyet serisi sonrasında soluklanıyor” dedi.
"Ana fikir, ABD faiz oranlarında herhangi bir artışın hala çok uzak olduğu. Düşük faizli ortam henüz bir süre daha kalmaya hazır ve bu da getirisi olmayan altını destekliyor. "
Geçen ay tüketici ve üretici fiyatları, endüstriyel üretim ve tüketici güveni verileri yükseldi. Evden keresteye kadar her şeyin fiyatı artış göstererek ekonomistleri korkuttu ve bu yıl enflasyonun 35 yılın en yüksek seviyesine çıkacağına inanmaya sevk etti.
Fed, aylarca süren pandemik baskının ardından yeniden açılan bir ekonomide taleple başa çıkmaya çalışan ABD tedarik zincirlerindeki darboğazlardan kaynaklanan fiyat baskılarını kabul ediyor.
Ancak banka, bu baskıların “geçici” olduğu ve ekonominin tamamen kurtulduğunda azalacağı konusunda ısrarcı. Faizleri artırmak için bir sebep görmediğini de söylüyor.
Ocak ayında görülen 1.900 dolar seviyelerine ilk dönüş girişiminden cesaret alan uzunlar, böyle bir çevrenin, altının doğal enflasyon koruması rolünü güçlendirdiğini söylüyor.
Feragatname: Barani Krishnan, yazdığı emtia veya menkul kıymetlerde pozisyon sahibi değildir.