Bu makale 12.04.2017 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır
Başkan Trump’ın geçtiğimiz Perşembe günü ABD savaş gemilerinin Akdeniz’den Suriye’deki hava üssüne 59 adet Tomahawk füzesi gönderdiğini belirtmesinin ardından ham petrol fiyatları yaklaşık 2% oranında değer kazandı. Bir sonraki gün piyasaların açılmasıyla birlikte fiyatlar normal seviyelere döndü ancak volatilite gün içinde devam etti.
Fiyattaki sert artış, özellikle Orta Doğu’daki jeopolitik olayların, petrol ile doğrudan ilişkili olmasa bile petrol fiyatları üzerinde etkisinin olduğunu gösterdi. Bunun iki spekülasyon temelli faktöre dayandığını söyleyebiliriz:
- Geçmişte Orta Doğu’daki askeri olayların petrol arzını olumsuz etkilemesi (1973 Arap – İsrail Savaşı, İran – Irak Savaşı, İlk Körfez Savaşı)
- Beklenmedik olayların piyasalarda sebepsiz kaygılara sebep olması
Aslında Suriye’deki hava saldırıları petrol piyasalarında kaygıya sebep olmadı. Suriye, dört yıldan beri iç savaş halinde ve bu durumun petrol arz veya talebine herhangi bir etkisi olmadı. Suriye büyük bir petrol ihracatçısı değil, aynı zamanda diğer petrol üreticilerini etkileyecek askeri etkinlik veya politik kararsızlık da olmadı. Aslında Suriye’ndeki iç savaş karmaşık bir şekilde İslam Devleti ile olan savaşla birbirine bağlı ve Irak’ın yakınında olan bu olaylar, küresel petrol arzında büyük bir probleme sebep olmadı.
Orta Doğu’daki savaşlarda petrol arzı ve nakliyesi ile ilgili tehdit şu anda minimum seviyede. Sadece Süveyş Kanalı ya da Basra Körfezi'ndeki Hürmüz Boğazı gibi ana geçiş noktalarında meydana gelecek bir olay tanker geçişini tehlikeye atacaktır. (Not, Süveyş Kanalı bu on yıllık süreçteki iki Mısır darbesinde de aslında açık kaldı.) Süveyş kanalına olan erişim ABD’nin müttefikleri Suudi Arabistan ve Mısır tarafından iyi bir şekilde korunuyor. Üstelik ABD, Basra Körfezi'ndeki deniz kuvvetlerini, çatışmaya karşı güçlü bir caydırıcılık olarak tutmaya devam ediyor.
Güney Çin Denizi’ndeki gerginliklerin Asya’ya petrol ve doğal gaz nakliyesini etkileme ihtimali, Orta Doğu’daki çatışmaların petrol arzını etkileme ihtimalinden daha yüksek. ABD’nin Suriye’ye hava saldırısı yapmasının ardından petrol fiyatlarında gerçekleşen ani artış, yaklaşan arz problemlerinden ziyade petrol piyasalarında geçmiş dönemin yansıması olarak görülebilir.