Bu makale 27.09.2016 tarihinde İngilizce olarak yayınlanmıştır.
Çarşamba günü OPEC üyeleri Cezayir’de Uluslararası Enerji Forumu’nda toplanıyor. Üreticilerin planı, geçtiğimiz bahar Doha’da yapıldığı gibi üretim dondurma ile ilgili görüşmek.
Petrol piyasaları Pazartesi günü OPEC üyelerinin görüşmelere başlamalarının ardından destek buldu. Fiyat artışı, OPEC toplantısından bir anlaşma çıkacağı beklentileriyle gerçekleşti.
Ancak yatırımcıların olumsuz gelişmelere karşı da hazır olması gerekiyor. Cezayir’deki temkinli havaya rağmen yatırımcılar, anlaşmanın yapılacağına inanıyor. Aslında birçok OPEC ve diğer petrol üreticileri, gelecekte yapılacak bir üretim genişletme ile ilgili hazırlık içinde.
İşte önemli ülkeler ile ilgili nasıl pozisyon alacağınıza karşı bir kısa bilgi:
Cezayir: 1,01 milyon varil/gün
Cezayir Petrol Bakanı Nouredine Bouterfa, oldukça olumlu bir konuşma yaptı. Bouterfa, özellikle Cezayir’in OPEC’e üretimi günlük bir milyon varil azaltma ile ilgili öneride bulunacağını belirtti. Bouterfa, Cezayir’in ev sahibi ülke olmasının avantajını kullanıyor olsa da OPEC üyeleri onu pek ciddiye alıyormuş gibi görünmüyor. Cezayir, Endonezya ve Gabon’dan sonra en az petrol üreten üye. Bu sırada Cezayir, yaz aylarında kendi üretimini artırma planlarının peşinde.
Pozisyon: Cezayir üretim dondurmayı destekleyecek ancak OPEC’in üretim dondurmasına yönelik önerisi kabul görmeyecek
Venezuela: 2,1 milyon varil/gün
Başkan Maduro, petrol üretiminin dondurulmasını desteklediğini belirtti ve piyasalardaki stabilizasyonun “yakın” olduğunu belirtti. Venezuela’da petrol üretimi petrol fiyatlarındaki çöküşün ardından azaldı çünkü ülke, üretimi sürdürmek için gereken elektriği karşılayamıyor. Ülkenin vatandaşlara yiyecek yemek bulmakta sıkıntı çekiyor olmasına rağmen ülke Schlumberger (NYSE:SLB) ile Orinoco Belt’te 80 adet petrol sondaj kuyusu kurulması için anlaşma yaptı. Bu gelişme, Venezuela’nın üretimini 2019’a kadar günlük 250 bin varil artıracaktır.
Pozisyon: Venezuela anlaşmanın “yakın” olduğunu söylemiş olabilir ancak hükümet üretimi artırmak üzere plan yapıyor. Venezuela kısa vadeli fiyat artışı için üretim dondurmayı destekleyebilir ancak uzun vadeli planlar üretim artırma yönünde
Irak: 4,35 milyon varil/gün
Irak, petrol üretim dondurmanın büyük bir ikazla birlikte destekliyor. Irak, üretim dondurma ile ilgili IŞİD ile olan mücadele ve yıllardır süren savaş sebebiyle istisna istiyor. Irak, günlük petrol üretimini 5 milyon varile yükseltmek istiyor. Son dönemde Kürt Bölgesel Yönetimi ile yapılan anlaşmayla birlikte Kürtlerin kontrolü altındaki bölgelerde ihracat devam edecek.
Pozisyon: Irak, OPEC’in görüş birliğine ulaşması halinde üretim dondurmayı destekleyecek. Üretim mevcut seviyede dondurulursa Irak, İran’ın Pazar payından dolayı kaygılanmayacak. Ancak diğer ülkeler istisna isterse Irak da onlara katılacak.
İran: 3,6 milyon varil/gün
Başkan Ruhani’nin son yorumları, İran’ın olası bir üretim dondurmaya karşı pozisyon aldığını gösteriyor:
“Kararsızlık ve düşen petrol fiyatları, öncelikle petrol üreticileri olmak üzere bütün ülkelere zarar veriyor. Tahran, piyasa kararlılığını sağlayacak her türlü harekete ve petrol fiyatlarında adalet temelli gelişmelere yönelik hareketlere dahil olacaktır”
Bu, İran’ın OPEC ülkeleriyle beraber üretim dondurmaya dahil olacağı anlamına geliyor. İran’ın “adalet” ile kast ettiği ise yıllardır uygulanan yaptırımlara yönelik bir istisna sağlanmasıyla ilgili.
Geçtiğimiz yıl içinde İran üretimi yaptırım öncesi seviyelere (4 milyon varil/gün) çıkarmak istediğini belirtti. İran’ın bu rakama yaklaşmış olması ise ülkenin anlaşmaya hazır olduğu beklentilerini güçlendirdi. Ancak olay bu değil.
Son zamanlarda İran hedefini 5 milyon varil/gün olarak değiştirdi. İran hükümeti, yeni ve daha güçlü bir yabancı şirket iş modeli geliştirdi. Bu sebeple İran’ın üretim kısma konusunda istekli olmaması bekleniyor. Sadece bu değil, ülke aynı zamanda Suudi Arabistan’dan gelen üretim dondurma teklifini de reddetti. Üretim dondurmada, İran’ın üretimi 3,6 milyon varil seviyesinde sabit tutacağı şartı bulunuyordu.
Pozisyon: İran, sadece istisna verilmesi halinde üretim dondurmaya yanaşacaktır.
Suudi Arabistan 10,7 milyon varil/gün
Suudi Arabistan’ın Rusya ile olan toplantısından beri Petrol Bakanı Khalid al-Falih ilgili konuya fazla değinmedi. Rusya - Suudi toplantısı petrol fiyatlarında kısa bir artışa sebep oldu çünkü yatırımcılar üretim duyurusu bekledi.
Ancak fiyatlar, böyle bir anlaşmanın olmadığının anlaşılmasının ardından ani bir şekilde geriledi. Geçtiğimiz Hafta al-Falih, İranlı meslektaşı ile OPEC’in Viyana’daki genel merkezinde bir araya geldi. Suudiler, üretimin Ocak ayı seviyelerinde kalmasına yönelik teklifte bulundu. Bu, Suudi Arabistan’ın kış seviyelerinde üretim dondurma teklifiydi. (yaz sonunda Suudi’ler hava sıcaklıklarının azalması sebebiyle daha az petrole ihtiyaç duymaktadır)
Bu “kesintinin” karşılığında al-Falih, İran üretiminin 3,6 milyon varil ile sınırlanmasını önerdi. İran teklifi reddetti. İran, aynı zamanda Suudi Arabistan’ın bağımsız kaynaktan verileri istemesinin ardından kendisi rapor vereceğini belirtti. Bu öneri, İran anlaşmış olsa bile geçerli olacak bir öneri değildi.
Pozisyon: Suudi Arabistan üretim dondurma taraftarı gibi görünmüyor. Ülke, tüm OPEC ülkelerinin ve Rusya’nın dahil olması halinde üretim dondurmadan yana olacaktır. Suudi Arabistan, diğer ülkelere yönelik herhangi bir istisnayı kabul etmeyecek.
Rusya: 11,9 milyon varil/gün
Eylül ayının başında Başkan Putin, Rusya – OPEC petrol üretim dondurmasına, İran’ın istisnası ile birlikte destek vermişti. Ancak o zamandan beri Rusya bu kararından vazgeçti.
Petrol bakanı Alexander Novak, Uluslararası Enerji Forumuna katılacak. Novak, OPEC’in içinde bunların çözülmemesi halinde üretim dondurmaya katılmayacaklarını belirtti. Bu sırada Rusya, Rosneft (LON:ROSNq) ve Gazprom Neft (LON:GAZl) ile birlikte yeni sondaj kuyularının kurulması ile ilgili çalışmalar yapmakta. Rusya, son dönemde üretim dondurma ile ilgili bir ihtiyaç olmadığını belirtti ve Başkan Dimitri Medvedev de ülkenin bütçesini önümüzdeki üç yıl için 40 dolar seviyesine ayarlaması gerektiğini ifade etti. (Not: Rusya OPEC ülkesi olmasa da üretim dondurmaya katılması üretim hacminde önemli bir fark yaratıyor.)
Pozisyon: Rusya’nın OPEC görüş birliği ile ilgili fazla bir beklentisi yok ve görünen o ki OPEC anlaşmaya varsa bile üretim dondurmaya katılmak istemiyor. Üretim dondurma gerçekleşse bile Suudi Arabistan Rusya’nın niyetinden şüpheli.