Merkez Bankası’nın sahip olduğu ve zorunlu karşılık olarak sakladığı altınlar ve bunların nerede bulunduğu meselesi kamuoyunda son yıllarda çok ilgi çeken ve aynı zamanda birçok yalan yanlış safsatanın yayılmasına yol açan bir konudur.
Aşağıda Merkez Bankası’nın kendi altınları ve zorunlu karşılık olarak banka ve finansman şirketlerinden aldığı altınların miktarı (ton olarak) son üç yılda karşılaştırmalı olarak gösteriliyor. Tablonun son sütunu ise 2019 yılsonu itibarıyla bu altınların dolar cinsinden değerini sergiliyor (Kaynak: TCMB KPMG Bağımsız Denetim Raporları 2017, 2018 ve 2019, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/search+results?search-query=ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1z+denetim+raporlar%C4%B1)
Karşılaştırmaları değer (USD ya da TL) üzerinden yapmak yerine miktar (ton) üzerinden yapmak çok daha anlamlı olacağı için o yolu seçtim. Değerlerin de bilinmesi amacıyla son yıla ilişkin verileri hem miktar (ton) hem de değer (USD) üzerinden gösterdim.
2019 yılsonu itibarıyla Merkez Bankası’nın kendi malı olan altın miktarı 411,8 tondur. Bu altın mevcudunda 2018’de 53,9 ton artış olmuşken artış miktarı 2019’da 158,5 tona yükselmiş görünüyor. Fed ve BIS nezdindeki bütün altınlarını çekmiş bulunan Merkez Bankası’nın yurt dışında yalnızca İngiltere Merkez Bankası’nda 5,9 ton altın mevcudu duruyor. Yurt dışında saklanan altın miktarı Merkez Bankası’nın kendi malı olan altın mevcudunun yüzde 1,4’üne karşılık geliyor.
2019 yılsonu itibarıyla Merkez Bankası’nda bankaların ve finansman şirketlerinin toplam 140,7 ton altını bulunuyor. Bu miktarda son üç yılda ciddi azalma var. Bu gerilemede zorunlu karşılık oranlarının düşürülmesinin önemli etkisi var. 2019 yılsonu itibarıyla banka ve finansman şirketlerine ait zorunlu karşılık altınların yüzde 30,6’sı BOE nezdinde yurt dışında, yüzde 69,4’ü de BIST nezdinde yurt içinde tutuluyor.
Merkez Bankası’nın kendi malı olan altınlar ile zorunlu karşılık olarak Merkez Bankası’nda tutulan bankalara ve finansman şirketlerine ait altınların toplamı (uluslararası standartta olan altınlar) Merkez Bankası’nın altın rezervini gösteriyor. Bu da 2019 yılsonu itibarıyla 553,2 ton ya da 27,1 milyar Dolar ediyor.
Uluslararası standarttaki altın mevcuduna toplam olarak bakacak olursak 2017 yılında altınların yüzde 69,8’i yurt dışında tutulurken bu oran 2018 yılında yüzde 19,8’e, 2019 yılında yüzde 18,7’ye düşmüş bulunuyor.