Pandemi nedeniyle dünya ekonomisindeki görünüm bozuldu ve en güçlü ekonomilerde de rekor daralmalar yaşandı, merkez bankaları gevşek para politikası uygulayarak sisteme destek olmaya çalıştı. Bu süreç tüm ekonomilerde yaşanırken ülkemizde de benzer adımlar atıldı, ancak fark şuydu, Türkiye ekonomisi 2018’de yaşadığı sarsıntıyı tam olarak atlatamamışken faiz konusunda gelen baskılarla çok hızlı adımlar attı, yani pandemi sürecinde zaten enflasyon ve faiz makası nedeniyle elinde alan kalmamıştı.
Enflasyon makasının açılmasıyla beraber tüm raporlarımızda merkezin faiz indirimlerini çok riskli bulduğumuzu belirtmiştik, bunun en önemli nedeni ise enflasyon başta olmak üzere göstergelerin düşük faizin korunmayacağını göstermesi idi. 2018 sonrası hem yerli hem de yabancı yatırımcıların döviz varlıklarına, gelen ve çıkan yatırım rakamlarına ve rezervlerdeki değişime ağırlık verdik. Yurt içi yerleşiklerin döviz talebi giderek arttı, sebebi ise TL gelirinin enflasyon nedeniyle değersizleşmesiydi. Rezervler ise borçlar düşüldükten sonra zaten eksi seviyelerde iken bir de bu koşullarda kuru dengeleme çabası son derece yıpratıcı oldu. Yabancı yatırımcı ise zaten pandemi öncesi çıkışa başlamıştı. İşte tüm bu gelişmeler TL üzerindeki baskıyı hızlandırdı ve TL, döviz karşısında rekor düşüşler yaşıyor.
İşin bir de politik tarafı var, ABD’de de Trump Fed’e son derece baskıcı davranıyor, ancak en başından şunu kabul edelim ABD, dünyanın en güçlü ekonomisine sahip Türkiye Cumhuriyeti ise gelişmekte olan bir ülke. Dolayısıyla sadece politik değil ekonomik ya da diğer alanlarda da herhangi bir gelişmenin etkisi aynı olmayacaktır. TCMB Başkan değişimi ile başlayan yüksek oranlı ve hızlı faiz indirimleri yabancı yatırımcıyı tedirgin etti, üzerine enflasyon ve cari açığın yeniden yükselmesi TL’yi zorladı ve tüm bu bileşenler yatırım cazibesini azalttı. Bankaların döviz satmaları, rezervlerdeki endişe verici durum ve pandemi süreci ile TL, yıl içi kaybını %20’ya kadar yükseltti.
Algısal ve teorik bir sorun olan faiz- enflasyon dengesinde hükümetin farklı bakış açışını merkezin de uygulaması piyasa için son derece olumsuz bir durum. Faizin düşmesine karşın enflasyonun düşmemesi de durumun anlaşılmazlığını gösteriyor.
Geldiğimiz noktada yani TL’deki bu rekor kayıp nedeniyle merkez şimdilik geri planda önlemler alıyor, yani faiz artışını sona saklıyor. Repo ihalesi açmamak, sözlü yönlendirme ve BDDK adımları ile alınan sıkı önlemler piyasalarda pek karşılık bulmuş değil, USD/TRY bugün 7,35, EUR/TRY 8,65’ten işlem görürken CDS’ler de son derece yüksek.
Faiz indiriminde hızlı hareket eden merkezin faiz artışını son çare olarak görmesi TL’deki kaybın da devam etmesine neden olabilir. Öte yandan geç kalınmışlık sonrası yapılacak faiz artışı da etkili olmayabilir.